Joqarı bilimlendiriw, pán hám innovaciyalar ministrligi NÓkis innovaciyaliq instituti «Tastıyıqlayman» Oqıw isleri boyınsha prorektor

Sózlik quramınıń forma hám mánis munasábetleri tárepinen xarakteristikalanıwı

9-tema	Omonimlar hám olardıń túrleri boyınsha soraw -juwap ótkeriw, shınıǵıwlar, test tapsırmaları orınlaw hám tilge tiyisli analiz qáliplerin toltırıw. Sinonimler hám olardıń túrleri boyınsha soraw -juwap ótkeriw, shınıǵıwlar Antonimlar hám olardıń túrleri boyınsha soraw -juwap ótkeriw, shınıǵıwlar, test tapsırmaları orınlaw hám tilge tiyisli analiz qáliplerin toltırıw.
Vaqti: 2 soat		Talabalar soni: 30 ta
Mashg‘ulot shakli		Amaliy mashg‘ulot
Oqıw shınıǵıwınıń dúzilisi		1. Quralǵan bólek. 2. “Omonimlar hám olardıń túrleri” temasına tiyisli soraw -tapsırmalar, shınıǵıwlar arqalı studentler bilimin tekseriw hám bekkemlew. 3. Test tapsırmaları tiykarında studentler bilimin anıqlaw hám bekkemlew 4. LTQ texnologiyası arqalı studentler bilimin baqlaw hám bahalaw 5. Temanı juwmaqlaw.
Oqıw shınıgıwınıńmaqsetı		Studentlerde omonimlar hám olardıń túrleri haqqındaǵı bilimlerdi quram taptırıw.
Pedagogikalıq wazıypalar : 1. Quralǵan bólek. 2. Uyge berilgen shınıǵıwlar arqalı studentler ibilimini tekseriw hám bekkemlew. 3. Test tapsırmaları arqalı studentler ibilimini tekseriw hám bekkemlew. 4. LTQ tiykarında studentler bilimin anıqlaw hám bahalaw. 5. Shınıǵıwdı juwmaqlap, studentler bilimin bahalaw.		Oqıw iskerligi nátiyjeleri: 1) auditoriyanıń sanitariya jaǵdayı, qatnas, tema, uyge berilgen tapsırmalar anıqlanadı, gruppa jurnalı rásmiylestiriledi; 2) studentler uyge berilgen shınıǵıwlar maydanınan juwap berediler; 3) studentler test tapsırmaları orınlasadı ; 4) studentler tema juwmaǵında bahalanadı.
Tálim metodi		Tarqatpa materiallar menen islew, test, LTQ texnologiyaları
Tálimniń payda bolıw forması		Amaliy, individual.
Didaktik qurallar		Sabaqlıq oqıw qollqnba tarqatpa materiallar
Tálimdi shólkemlestiriw sharayatı		Bir toparga biriktiriklen xana
Nazorat		Test, o‘z-o‘zini nazorat qilish, refleksiya

Amaliy mashg‘ulotning texnologik xaritasi

Sabaq basqıshları hám waqtı	Oqtıwshı	Talaba
1-basqısh kirisiw 5minut	1.Amaliy mashg‘ulotning tashkiliy qismini, yo‘qlamani amalga oshiradi.	1. Auditoriya sanitariya jaǵdayın tártipke keltiriwedi.
2-basqish tiykargı 70 minut	1. “Omonimlar hám olardıń túrleri” temasına tiyisli shınıǵıwlar arqalı studentler bilimin tekseriw hám bekkemlew. 2. LTQ texnologiyası arqalı studentler bilimin bahalaw hám bekkemlew 3. Test texnologiyası arqalı studentler bilimin baqlaw hám bahalaw 4. Studentlerdiń sorawlarına juwap beredi.	1) studentler “Omonimlar hám olardıń túrleri” teması maydanınan 1-qosımshada berilgen shınıǵıwlardı atqaradılar, bir-birleriniń juwapların toldıradılar ; 2) studentler tema maydanınan 2-qosımshada berilgen LTQ tapsırmaların atqaradılar ; 3) studentler tema maydanınan 3-qosımshada berilgen test sorawlarına juwap berediler
4-basqish jumaqlaw	1. Studentlerdi xoshametlew, bahalardı járiyalaw, uyge wazıypa beriw, shınıǵıwǵa juwmaq soǵıw.	1 bahalardı esittiriw

Soraw hám tapsırmalar

1. Sazlar forma hám mánis munasábetlerine kóre qanday túrlerge bólinedi?
2. Omonimlar dep nege aytıladı?
3. Omonimlarning qanday túrleri bar?
4. Omonimlarning kóp mánisli sózlerden parqın aytıń?

1-qosımsha

”Kesteli shınıǵıwlar kompleksi”dan uyge berilgen shınıǵıwlar soraladı. (Kitap formasında ámeldegi).

2-qosımsha.

“Tilge tiyisli analiz qálipleri”dan variantlar atqarıladı. (Kitap formasında ámeldegi).
3- qosımsha.
Tema boyınsha test tapsırmaların orınlaw (test variantları bólek beriledi).
1. Bir sóz gruppası sheńberinde sózlerdiń óz-ara omonim bolıwı tiykarlanıp qaysı sóz gruppalarında ushraydı?
A) at hám peyillerde B) at hám sapalarda C) at, sapa hám peyillerde D) barlıq ǵárezsiz sóz gruppalarında
2. Qaysı jup sózler óz-ara sinonim sózlerden tashkil tapmaǵan? 1) bay-bay ; 2) erke-ılayıq ; 3) saya -salqın ;
4) gáp-sóz; 5) alabajaq ; 6 ) uzuq-yuluq; 7) xor-zar ;
8) kiyim-keshek
A) 3, 4, 7, 8 B) 2, 4, 5, 6, 8 C) 1, 3, 4, 6, 7 D) 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8
3. Qaysı gruppalarǵa tiyisli jup sózler tiykarlanıp antonimlardan payda boladı?
A) at B) sapa C) san D) usıl
4. 1) boslıq ; 2) bolmıs ; 3) otaliq; 4) baylanıslı Bul sózlerdiń qay-qaysısı daǵı q hárıbi k ga aylantırılsa, paronim sózler payda boladı?
A) 2, 3, 4 B) 1, 3, 4 C) 1, 2, 3 D) 1, 2, 3, 4
5. 1) qurt; 2) baǵ; 3) sır; 4) tús; 5) saz ásbapları. Berilgen omonim sózlerdiń qaysı birlerinde omonimik munasábet túrli sóz gruppası sheńberinde boladı?
A) 1, 4, 5 B) 1, 2, 3, 5 C) 1, 4 D) 4, 5
6. Qaysı sóz quramında qosımsha óz-ara omonim esaplanadı?
A) terim (at jasaytuǵın qosımsha ), terim (tartım jalǵawı ) B) guller (at ), guller (peyil) C) boyi (peyil jasaytuǵın qosımsha ), boyi (tartım jalǵawı ) D) A, B, C
7. Tómendegi omonimlarning qay-qaysısı turlanganda, omonimik ózgeshelikin bólekan joǵatadı? 1) kúl; 2) sır;
3) tat; 4) at ; 5) ot
A) 1, 4, 5 B) 2, 3 C) 1, 2, 5 D) 4, 5
8. Berilgen sózlerdiń qay-qaysısında omonimlik úsh sóz gruppası sheńberinde júz beredi?
A) jas B) ot C) úshek D) A, B
9. Qaysı qatarda sózler óz-ara paronim emes?
A) kewilge tiyiw - taqir B) qarar - azim
C) dáme - tama D) táqip - taqib
10. Tómendegi omonim sózlerden qay-qaysısı tuslovchi qosımshalardı qabıl etpeydi?
A) úshek (úydiń tóbesi) B) úshek (miynettiń birinshi tóbesi) C) úshek (shın mániste) D) A, B, C
11. Qaysı qatardaǵı omonim sóz túpkilikli sóz esaplanadı?
A) uchirma, súzbe, kómekshi feyil B) jasalma, qaynatılǵan, toqıma C) kórsetpe, birikpe, fond D) jigirma, gezleme, surma
12. Qaysı qatardaǵı juplıqlar paronim esaplanbaydı?
A) ǵáziyne - hájje B) maqal - ma'tal C) talat - júz D) bahzur - zorǵa
13. Qaysı gapdagi otırıw fe'li inmoq fe'liga sinonim bóle aladı?
A) Ayaǵı daǵı qızıl etigi ózine júdá otırǵan. B) Hár tárepden qızǵılt, rayhonlarning jaǵımlı iyisleri qapırıqoqqa o'tirardi. C) Ol baslıq lawazımına o'tirdi. D) Pátiyadan keyin hár kim óz jumisına o'tirdi.
14. Birgelikte qollanıp jańa sóz payda etetuǵın qarsı mánisli sózler qaysı juwapda berilgen?
A) jas -ol ǵarrı B) ájaǵa -úke C) ul-qız D) hayal -xalaj
15. Qaysı sóz degi omonimlik hár túrlı sóz gruppaları sheńberinde payda boladı?
A) tartıw B) quymaq C) chopmoq D) jazıw
Soraw hám tapsırmalar
1. Sinonimlerdiń tariypini aytıp, mısallar keltiriń.
2. Sinonimik qatar hám dominanta (bas sóz) haqqında gápiring.
3. Ózlespe hám jasalma sózlerdiń sinonimik qásiyetleri haqqında gápiring.
4. Sinonimlerdiń túrleri haqqında gápiring.

1-qosımsha

”Kesteli shınıǵıwlar kompleksi”dan uyge berilgen shınıǵıwlar soraladı. (Kitap formasında ámeldegi).
2-qosımsha.
“Tilge tiyisli analiz qálipleri”dan variantlar atqarıladı. (Kitap formasında ámeldegi).

3- qosımsha.

Tema boyınsha test tapsırmaların orınlaw (test variantları bólek beriledi).

1. Óz-ara sinonim bolǵan tómendegi sózlerden qay-qaysısı eskertiw sózi menen sinonim bóle aladı?

A) sawda B) qattı tayaq C) ses D) un
2. Qaysı gáplerde qollanǵan oshar sózi óz-ara bir sózdiń túrli mánisleri esaplanadı? 1. Qadrlasań qadring oshar 2. Qimirlagan ernek oshar 3. Jaqsı bolsań jasarsan, nesiybengni osharsan.
A) 1, 2 B) 2, 3 C) 1, 3 D) barlıq gáplerde bólek mániske iye bolǵan omonim sózler
3. Dálil-ózine isenimli sózleri forma hám mánis munasábetine kóre qanday sózler esaplanadı?
A) sinonimler B) antonimlar C) omonimlar D) paronimlar
4. Ashıq kók reńli tas ko'kda sayrawıb uchayotgan qus tereklerge qo'nib, saqıy quyashqa maqtaw qosıǵı aytıp atırǵan sıyaqlı, basma basga chug'urlashadilar. Bul gapdagi ashıq kók reńli tas ko'kda birikpesiniń sinonimi qaysı qatarda berilgen?
A) kók aspanda B) tınıq aspanda C) tınıq kók aspanda D) sheksiz ko'kda
5. Aqsha jolında kim saǵan bir hárip oqıtmish renish ila, Aylamak ańsat emes haqqin ótew mıń ǵáziyne ila. Navaiydıń bul qosıqtıń bir qatarılarında qollanǵan renish hám ǵáziyne sózleriniń sinonimleri qaysı juwapda berilgen?
A) miynet hám qarız B) qıyınshılıq hám baylıq
C) ruwxıy azap hám ǵáziyne D) ozor hám umtılıw
6. Birdan artıq sózdiń birdey aytılıw etiliwi hám jazılıwı nátiyjesinde qanday sózler payda boladı?
A) kóp mánisli sózler B) sinonimler
C) omonimlar D) antonimlar
7. Tilde bir mánisti ańlatıw ushın qollanıwshı bir neshe sóz qanday ataladı?
A) kóp mánisli sózler B) omonimlar
C) sinonimler D) antonimlar
8. Jaz (qálemde jazıw ), jaz (dasturxandı jazıw ), jaz (jaz mawsimi ). Úshew orında qollanǵan jaz sóziniń ózgesheligi tuwrı anıqlama berngen qatardı tabıń.
A) birdey formaǵa iye bolǵan birden-bir sóz B) birdey formaǵa iye bolǵan ush sóz C) bir formaǵa iye bolǵan kóp mánisli sóz D) bir ǵana sózdiń úsh orında qollanıwı
9. Sózlerdi qaysı tárepine kóre sinonim, omonim, antonimlarga ajratamız?
A) bir yamasa birdan artıq mániske ıyelewine kóre
B) dúzilisine kóre C) forma hám aytılıwına kóre D) forma hám mánis munasábetine kóre
10. 1. Girttay un tawıp kelsem, qazan ossak, ne bo'lar eken? 2. Bala reńi bozarib ketsa da, un shıǵarmas edi. Bul gápler degi un sózi mánis munasábetine kóre qanday sóz esaplanadı?
A) kóp mánisli B) omonim C) sinonim D) antonim
11. Qaysı qatarda paronim bar?
A) tilenshi-gadoy B) uyań-áste C) battar-beter
D) juwındı -yuvundi
12. Berilgen sinonimlerden tiykarǵı sózdi anıqlań.
A) ilgeri B) aldın C) aldın D) murın
13. Omonim sózler qaysı qatarda?
A) suwıq, bas, altın B) járdem, kómek, jardem C) jas, tat, top D) qızıqıw, bólew, kógeriw
14. Sinonimler qatarın tabıń.
A) jaz, ot, kesh B) gúmis, mayin, ótkir C) belgi, nıshan, belgi D) tur, úsh, qayır
Soraw hám tapsırmalar
1. Antonimlarning tariypini aytıń hám mısallar keltiriń.
2. Kóp mánisli sózlerdiń antonimik qásiyetleri haqqında gápiring.
3. Antonimlikdagi ush belgi haqqında gápiring.

Tiykarǵı sabaqlıq hám oqıw qóllanbalar

№ Avtorlar Ádebiyat nomi Baspa jılı Ádebiyattıń ARM
dagi shifri Ádebiyat
dıń ARMdagi inventar nomeri
1. M. Hamroyev, D. Muhammedova, D. Shodmonqulova, X. Ǵulomova, Sh. Joldaseva. Ana tili (sabaqlıq ). T.: “Finans -ekonomika”
2008 y.
2. R. Ikromova, D. Muhamedova, M. Hamroyev Ana tilinen shınıǵıwlar kompleksi T.: TDPU. 2009.
3 M. Joldasev. Ózbek tili praktikumi
(1-bólim). T.: TDPU. 2005.
4 K. Qosimova, C. Jarısonov, X. Ǵulomova,
Sh. Joldaseva,
Sh. Sariyev Ana tili oqıtıw metodikasi T.: Bayoz, 2022.-
304 b.
5 T. I. Berejnaya, Sh. T. Bekkemova Rodnoy yazik Tashkent, 2007
6 L. I. Raxmetullayeva Metodika prepodavaniya russkogo yazika Tashkent, 2007

Qosımsha ádebiyatlar

1. Mirziyoyev Sh. M. Sın kózqarastan analiz, qatań tártip-ıntızam hám jeke juwapkerlik - hár bir baslıq iskerliginiń kúndelik qaǵıydası bolıwı kerek. Mámleketimizdi 2016 jılda sociallıq-ekonomikalıq rawajlandırıwdıń tiykarǵı juwmaqları hám 2017 jılǵa mólsherlengen ekonomikalıq programmanıń eń zárúrli ústin turatuǵın baǵdarlarına arnalǵan ministrler Mákemesiniń keńeytirilgen májilisindegi lekciya, 2017 jıl 14 yanvar / Sh. M. Mirziyoyev.- Tashkent: Ózbekstan, 2017.- 104 b.
2. Mirziyoyev Sh. M. Nızam ústinligi hám insan máplerin támiyinlew - jurt rawajlanıwı hám xalıq párawanlıǵınıń girewi. Ózbekstan Respublikası Konstitusiyasi qabıl etilgeniniń 24 jıllıǵına arnalǵan saltanatli máresimdegi lekciya. 2016 jıl 7 dekabr /Sh. M. Mirziyoyev.- Tashkent: “Ózbekstan”, 2017.- 48 b.
3. Mirziyoyev Sh. M. Ullı keleshegimizni márt hám ullı xalqımız menen birge quramız. Usı kitaptan Ózbekstan Respublikası Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning 2016 jıl 1 noyabrden 24 noyabrge shekem Qaraqalpaqstan Respublikası, wálayatlar hám Tashkent qalası saylawshıları wákilleri menen ótkerilgen saylawoldi ushırasıwlarında sóylegen sóylewleri orın alǵan. /Sh. M. Mirziyoyev.- Tashkent: “Ózbekstan”, 2017.- 488 b.
4. Mirziyoyev Sh. M. Jańa Ózbekstan strategiyası.-Tashkent, 2021.-458 b.

Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń Pármanı

1. Ózbekstan Respublikasın jáne de rawajlandırıw boyınsha háreketler strategiyası tuwrısında. (Ózbekstan Respublikası nızam hújjetleri kompleksi, 2017 y., 6 -san, 70-element )
2. Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2020 - jıl 6 - noyabr degi " Ózbekstannıń jańa rawajlanıw dáwirinde tálim - tárbiya hám ılım - pán tarawların rawajlandırıw ilajları tuwrısında " gi PF - 6108 - san pármanı.
3. M. Hamroyev. Ana tili. Tashkent: “Shıǵıs” baspa-koncern aktsiyadorlik kompaniyası bas redakciyası. 2013.
4. M. Hamroyev. Ana tilinen tilge tiyisli analiz qálipleri. Tashkent: TDPU. 2019
Informaciya derekleri
1. http://www. edu. uz-Ózbekstan Respublikası Joqarı hám orta arnawlı bilimlendiriw Ministirligi saytı.
2. http:www. uzedu. uz - Ózbekstan Respublikası Xalıq tálimi ministrligi saytı.
3. http://www.gov. uz- Ózbekstan Respublikası húkimeti portalı.
4. www.pedagog. uz
5. www. apkpro. ru/content/view
6. www.prometeus. nsc. ru/contents/books/slasten
7. www. relarn. ru/conf/conf2007
8. http://vilenin. narod. ru/Mm/Books/
9. http://www. allmath. ru/
10. http://www. zıyanet. uz/
11. www. new. tdpu. uz
12. www. ziyouz. Uz