Kader; Takdir edilenin zamanı gelince gerçekleşmesine Kaza

11. sınıf I.Dönem 1.Sınav Çalışma notları

Kaderle ilgili kavramlar

Allahu tealanın olmuş olacak her şeyi önceden bilip takdir etmesine ne Kader; Takdir edilenin zamanı gelince gerçekleşmesine Kaza; Elimizden geleni yaptıktan sonra soncu Allahın takdirine bırakmaya Tevekkül; Çevremizdeki varlık ve olaylara bakarak Allahın kudretini ve büyüklüğünü düşünmeye Tefekkür denir. Sonucu beklenilen her iş için İnşallah (Allah isterse/dilerse) demek tevekkül inancı gereğidir

Allahın evren ve içindekiler için koyduğu düzene, genel kurallara Sünnetullah (veya Adetullah) denir. Allahın rızasına uygun davranışlara hayır (kuranda maruf diye adlandırılır); Allahın rızasına aykırı davranışlara şer (Kuranda Münker diye adlandırılır) denilir. Bir canlının her türlü ihtiyacının Allah tarafından karşılanmasına Rızk; insan için belirlenen hayat süresinin sonuna ecel denilir

Kaderle ilgili görüşler

Kader İnancıyla ilgili üç temel görüş(Mezhep)den söz edilebilir. Cebriye mezhebi; “Kul rüzgârın önündeki kuru yaprak gibi kaderinde ne varsa onu yaşmak zorundadır bu nedenle sorumlu tutulmamalıdır” derken, Mutezile mezhebi “kul kendi kaderini kendi yaratır bu nedenle yaptıklarından sorumludur” demektedir. Bu iki yanlış görüşe karsı Ehlisünnet (Peygamber yolunu benimseyenler); Allah (Tekvin/yaratma, Kudret, Külli irade sıfatları gereği) Hayır-şer her şeyi yaratır. “Kul Allahın kendisine verdiği cüzi irade ile bunlar arasında yaptığı tercihten sorumludur.” (Çünkü yaptığı işte başkasının zorlaması yoktur) ilkesini ortaya koymuştur.

İbadet konusu ile ilgili kavramlar

İnsanın ölümünden sonra sevap getiren Eser Davranış ve sadakalarına Sadaka-i cariye denilir.

Namazın dışından olan farzlarına Namazın şartları; Namazın içinden olan farzlarına Namazın rükünleri; Namazda Rükünlerin hakkını vermeye Tadili erkân denilir.

İbadet amacıyla Müslümanların bir araya toplanmasına cemaat denir. Cuma ve bayram namaz larında Cemaat zorunlu, Cenaze ve teravih namazında oluşması durumunda cemaatle kılınır

Allah korkusuyla haram ihtimali olan davranışlardan kaçınmaya takva; badette samimiyete (Allahın huzurunda olma şuuruna) ihlâs; Helal ve haram ölçüsüne güre bir davranışla ilgili (Dini otorite tarafından) verilen karara Fetva; Dünyada yaptıklarından hesaba çekileceğini unutmadan ahireti sürekli hatırlayarak yaşamaya züht; Helal haram ölçüsüne göre bir davranışın izin verilebilir durumda olmasına caiz denir; Müslümanların her türlü işve davranışlarını kuran ve sünnet ışığında belirleyen kurallar bütününe (İslam hukukuna) Fıkıh; Kendisinin ihtiyacı olduğu halde başkasını kendi nefsine tercih etme duygusuna diğerkâmlık denir.

Efali mükellefin (Davranışların değerlendirilmesi):

Farz: Allahın kesin olarak yapılmasını emrettiği; yapılmadığında günah kazanılan davranışlara denir (Beş vakit namazın farzları, Cenaze namazı, Erkeklere Cuma namazı, Ramazan orucu Hac, Zekât, gibi) Vacip: (delil yönüyle) farz kadar kesin olmamakla birlikte yapılması zorunlu; yapılmaması günah olan davranışlara denir.(Vitir namazı, Bayram namazları, Fitre, Kurban Gibi.) Sünnet: Peygamberimizin yaptığı ve yapılmasını tavsiye ettiği davranışlara denir. Peygamberimizin sözlü ifadelerine Kavli sünnet; Davranışlarına Fiili sünnet; Bir davranış karşısındaki tutumuna Takriri sünnet denilir. Peygamberimizin sürekli yaptığı sünnetlere Sünneti müekkede, Arasıra terk ettiği sünnetlere Sünneti gayri müekkede denir. (Beş vakit namazın sünnetleri, Teravih namazı, Teheccüt namazı, Muharrem orucu, Selam vermek gibi) Müstehab: Allah rızası gözetilerek sevap kazanmak amacıyla yapılan güzel davranışlara denir. (Nafile ibadetler, Yararlı davranışlar gibi) Mubah: Yapılması serbest olan davranışlardır.(yeme, İçme, Yürüme gibi) Mekruh: Yapılması dinen hoş karşılanmayan kötü görülen davranışlardır.(Kasıtlı olarak sünnetleri yapmamak, müstehabları önemsememek gibi) Müfsit: Yapılmakta olan ibadeti bozan davranışlara denir.(Namazda gülmek, Oruçlu iken yemek gibi) Haram: Allahın kesin olarak yapılmasını yasakladıgı; yapıldğında günah kazanılan davranışlara denir.(İçki içmek, Sövmek, Haksız kazanç gibi)

Allaha karşı kulluk görevlerimize İbadet denilir. İbadette Samimiyet çok önemlidir. Kuranı Kerimde “Çünkü biz, ona şah damarından daha yakınız.” buyrulmaktadır. İbadetin sosyal faydalarını Kaynaşmaya katkı, Güzel Ahlak, Sabrı öğretme; İbadetin bireysel faydalarını da İç huzuru, Güven duygusu, Sorumluluk bilinci şeklinde sıralayabiliriz.

Oruç ibadeti iradeyi güçlendirir. Nitekim Peygamberimiz “Oruç sabrın yarısıdır” buyurmuştur. Zekât ibadeti toplumda zengin-yoksul kaynaşmasını sağlar. Nitekim Peygamberimiz “Zekât İslam’ın köprüsüdür” buyurmuştur. Hac ibadeti Mahşerde tüm insanların toplanması gibi tüm Müslümanların topluca ibadet etmelerinden dolayı çok önemlidir. Nitekim Peygamberimiz “Kötü söz söylemeden ve büyük günah işlemeden hacceden kimse, annesinden doğduğu gündeki gibi günahsız olarak (evine) döner.” buyurmuştur.

11.sınıflar 1.DÖNEM 2. SINAV Çalışma Notları

Peygamberimiz Hz. Muhammed (SAV): Peygamberimizde diğer peygamberler gibi; Sıdk (doğruluk), Emanet(güvenilirlik), Fetanet(zekilik), İsmet(günahsızlık), Tebliğ(Allahın emirlerini İletme) sıfatlarına sahipti. Son peygamber oluşu ve evrenselliği onu diğerlerinden ayıran önemli özelliklerindendir. Hz. Aişe “Onun ahlakı Kuran ahlakıdır” demiştir.

Peygamberimiz her şeyden önce bir insan ve sorumlulukları olan bir kuldur. Bunun için bize en iyi örnek olabilecek niteliktedir. Nitekim oğlu İbrahim’in vefatında ağlaması insani yönüne bir örnektir.

Peygamberimiz Vahiy alması yönüyle diğer insanlardan ayrılır. Bu peygamberlik görevinin gereğidir. Yaksa onun insan olma özelliklerini ortadan kaldırmaz.

Peygamberimiz Kuran ayetlerinden gerekli olanlar için ilk açıklama (Tefsir) yapan kişi (Müfessir)dir. Mesela; ayette geçen “Orta namazı” kavramını Peygamberimiz ikindi namazı olarak tefsir etmiştir.

Peygamberimiz Uyarıcı ve müjdeleyicidir. Allah uyarma görevine yakınlarından başlamasını ve yumsak üslup kullanmasını istemiştir. Uyarma görevi Müddessir suresinin ilk beş ayeti ile başlamıştır.

Bu sure özet olarak 1)İnsanları uyarma 2)Allah’ı yüceltme 3)Temizlenme 4)Kötülükten kaçınma 5)İyiliği başa kakmama 6)Sabretme öğretilerini içermektedir.

Peygamberimiz Âlemlere (Tüm evrene)Rahmet (şefkat ve iyilik) olarak gönderilmiştir. O çocuklarına sevgi göstermediğini söyleyen sahabeye “Merhamet etmeyene merhamet olunmaz” buyurarak sevgi ve şefkatin önemini vurgulamıştır. Onun Cahiliye dönemi olarak nitelendirilen İslam öncesi Zulüm Ahlaksızlık ve Yolsuzluklarla yozlaşmış toplumdan bir mutluluk toplumu oluşturması bunun en güzel örneğidir.

Müslümanların önemli görevlerinden biride Emri bil maruf (İyiliği tavsiye) ve Nehyi Anil Münker (kötülükten uzaklaştırma) dır. Ançak bu görev Hoşgörü ile yani Sabır ve yumuşak üslupla yapılırsa başarılı olur.

Verdiği Mesaja (Anlama) yönelik soru çıkacak Ayet mealleri ve Hadis-i şerifler:

“Ey iman edenler! Adaleti titizlikle ayakta tutan, kendiniz, ana, babanız ve akrabanız aleyhinde de olsa Allah için şahitlik eden kimseler olun. (Haklarında şahitlik ettikleriniz) zengin olsunlar, fakir olsunlar Allah onlara (sizden) daha yakındır. Hislerinize uyup adaletten sapmayın, (şahitliği) eyer, büker (doğru şahitlik etmez), yahut şahitlik etmekten kaçınırsanız (biliniz ki) Allah yaptıklarınızdan haberdardır.” (Ayet) _S

“Ey insanlar güç yetireceğiniz işleri yapın... Allah’a en hoş gelen amel, az da olsa devamlı olanıdır.”, “Orta yı tutun, güzele yakın olanı arayın..,Bu kolaylıktır. Kimse (aşırı gayretle) dini geçmeye çalışmasın. (Başa çıkamaz, yine de yapamadığı eksiklikleri kalır.)” (Ayet) _

“Ey iman edenler! ‘Allah için hakkı ayakta tutan, adaletle şahitlik eden kimseler olun. Bir topluluğa duyduğunuz kin, sizi adil davranmamaya itmesin. Adaletli olun; bu, takvaya daha çok yakışan bir davranıştır...” (Ayet) _

“De ki: Eğer Allah’ı seviyorsanız bana uyunuz ki Allah da sizi sevsin.” (Ayet)
Bir gün itibarlı bir aileden suç işleyen birinin cezalandırılmaması için Hz. Peygambere başvurulduğunda bu girişimlerden çok rahatsız olmuş ve bunun üzerine, insanlığa rehber olacak şu sözü söylemiştir: “Sizden öncekileri toplumsal çöküntüye götüren şuydu: Onlar, içlerinden şan şöhret sahibi kimseler suç işleyince cezalandırmaktan kaçınır, güçsüzler suç işleyince derhal cezalandırırlardı. Allah’a yemin ederim ki kızım Fatıma suç işlemiş olsaydı, mutlaka onu da cezalandırırdım.” (Hadis) _

Kendisi öksüz ve yetim olarak büyüyen Hz. Muhammed, öksüz ve yetim görünce duygulanırdı.

“Müslümanların evlerinin en hayırlısı, içinde yetime bakılıp iyilik edilen evdir; Müslüman evlerinin en kötüsü ise içinde yetime kötülük edilen evdir.” (Hadis)
“İçinizden biri, Allah ile Peygamberi sevmenin zevkini duymak istiyorsa ağzını açtığı zaman sözün doğrusunu söylesin, özü sözü bir olsun, kendisine güvenildiği zaman güvene uygun davransın, başkaları ile yaşadığı zaman komşuluk haklarını gözetsin.”(Hadis) Sayfa 42

“Hakkımda, Hıristiyanların Meryem oğlu İsa’ya yaptıkları aşırı övgülerde bulunmayın. Şurası muhakkak ki ben bir kulum. Benim için “Allah’ın kulu ve elçisi” deyin.”(Hadis)

“Doğruluk ve dürüstlük, insanı iyiliklere götürür, iyilikler de cennete götürür. Kişi, doğruyu söyleye söyle Allah katında dürüst olarak kaydedilir. Yalan da kişiyi kötülüğe götürür. Kötülük de ateşe götürür. Kişi yalan söyleye söyleye sonunda Allah katında yalancı diye kaydedilir.” (Hadis)

“Sizden biri bir kötülük görürse, eğer gücü yetiyorsa, müdahale ederek kötülüğü gidermeye çalışsın. Buna gücü yetmiyorsa, konuşarak düzeltmeye çalışsın. Buna da gücü etmiyorsa içinden buğz etsin (ona karşı bir rahatsızlık duysun). Bu kadarı, imanın en alt seviyesidir.” (Hadis)
“Müminlerin imanca en olgun olanı, Ahlakça en güzel olanıdır.” (Hadis) _

Bir gün Peygamberimiz Medine çarşısında dolaşırken elini bir hububat yığınına daldırmış ve onun altının ıslak, üstünün ise kuru ve temiz tutulduğunu görmüştür. Satıcı, bu durumun yağmurdan kaynaklandığı bahanesini ileri sürünce Hz. Peygamber “Bizi aldatan bizden değildir.”buyurarak satıcıyı ikaz etmiştir. _

Not: 1)Ayet ve Hadisler içinde yer aldıkları Paragraflara göre çalışılırsa daha iyi anlaşılır.

2)“Kültürümüzde Hz. Muhammed sevgisi” ve “Kültürümüzde Ehl-i Beyt sevgisi” çalışılacak