Kadrlar tayyorlash milliy modeli

O‘quvchilarning mehnat, jismoniy va estetik tarbiyasi

Reja

1.Nafosat (estetika) tarbiyasining maqsad va vazifalari.

2.Nafosat tarbiyasi vositalari.

3.Jismoniy tarbiyaning maqsad va vazifalari.

4.Mehnat tarbiyasining maqsad va vazifalari.

5.Sharq mutafakkirlari mehnat tarbiyasi haqida.

6.Oilada mehnat tarbiyasi.

ADABIYOTLAR.

1. Munavvarov.A.Pedagogika.T-1996y.

2. Tursunov.I.Nishonaliev.Pedagogika.T-1997y.

3. Mavlanova. Pedagogika.T-2001y.

4. Nabijanova.D.Usmanova. Pedagogika fanidan ma`ruzalar matni.FarPI 2002y.El.vers.

5. J.Yu.Hasanboev.Pedagogika nazariyasi. Ma`ruzalar matni (maxsus kurs uchun) 2002y.TashPU Nizomiy.

TeKShIRISh SAVOLLARI.

1.Mehnat tarbiyasining maqsad va vazivalari nimalardan iborat.

2.Menat tarbiyasining turlarini sanab bering.

3.Sharq mutafakkirlar meunat tarbiyasi haqida.

4.Oilada mehnat tarbiyasining mezonlarini aytib bering.

.Estetika nima tug`risidagi fanU

2.Estetik tarbiya deganimiz nimaU

3.Sharqona nafosat deganimiz nimaU

4. Odob-axloq guzalligi nimaU

TAYaNCh TUShUNChALAR.

Nafosat, did, farosat, estetika, guzallik, huzurlanish, nafosat tarbiyasi, sharqona nafosat, odob va boshqalar.

1.Mehnat tarbiyasi ijtimoiy tarbiyaning tarkibiy qismidir.Mehnat tarbiyasining bosh qoyasi mehnat faoliyatini tashkil etish, kunikma va malakalarini hosil qilish, ijtimoiy mehnat ni qadrlash, mehnatsevarlik hislatini tarbiyalash sanaladi.

Insoniyat tomonidan yaratilgan barcha moddiy va ma`naviy boylik, ijtimoiy taraqqiet asosida mehnat faoliyati hamda uning samarasi aks etadi.

Jamiyatda tashkil etiladigan mehnat tarbiyasi esh avlodni mehnatsevarlik ruhida tarbiyalash, ularning Vatan ravnaqi,elu-yurt forovonligi yulida mehnat qilish, rivojlangan demokratik va huquqiy davlatni barpo etish jarayonida faol ishtirok etishga uyg`otish, yagona maqsad yulida harakat qilishga tayyorlashdan iborat jarayonnni uz ichiga oladi.

Mehnat ta`limi va tarbiyasining maqsadi uquv ishlarida mehnatga nisbatan ongli munosabatni shaqllantirishdan iboratdir.

Mazkur maqsadni amalga oshirishda bir qator vazifalarni hal etish talab etiladi. Mehnat tarbiyasini tashkil etish orqali hal etuvchi vazifalar kupmqirralidir.U oquvchilaring mehnat faoliyatiga amaliy va ahloqiy tayerlikning barcha tomonlarini qamrab oladi.

Mehnat ta`limi va tarbiyasini tashkil etishda quyidagi vazifalar amalga oshiriladiU`

1. Mehnatning mohiyatini anglatish orqali oquvchilarga mehnatning shaxs kamolati va jamiyat taraqqietidagi rolini kursatib berish,

2. Inson mehnati va inson mehnati mahsuli bulgan moddiy va ma`naviy ne`matlarni qadrlash, asrab-avaylash,

3. Mehnat qilishga nisbatan rag`batni, shuningdek muhabbatni uyg`otish,

4. oquvchilarning mehnatga ijtimoiy burch sifatida endashuvlarini yuzaga keltirish,

5. Mehnat faoliyatini tashkil etishda ongli, vijdonan endashish,

6. Mehnat faoliyatini jamoa asosida tashkil etish,

7. Mehnatga haetiy zaruriyat, inson faoliyatining asosi sifatida munosabatda bulish,

8. Mehnat kilishni va uni ilmiy tashkil etish borasidagi kunikma va malakalarni tashkil etish,

9. oquvchilarda mehnatsevarlik hislatlarini tarbiyalash, uz mehnati samarasidan g`ururlanish tuyg`usini shaqllantirish,

10. Muayan kasb-hunar sirlarini uzlashtirishga erishishva hokazolar.

Yosh avlodni mehnat faoliyati quyidagi yunalishlarda rivojlantiriladi va tarkib toptiriladi mehnat uyindan ajralgan xolda mustaqil faoliyat sifatida shaqllantiriladi., mehnat faoliyati jarayonining mohiyatini uzlashtirilishiga erishiladi, mehnat faoliyatining turli shaqllari vujudga keltiriladi.

Mehnat ta`lim va iarbiyasini tashkil etishda bugungi kunda ana`naviy va noan`anaviy shaqllardan foydalanilmoqda xususan, mehnat bayramlari, ishlab chiqarish kurgazmalari, hashar, G`mohir qullarG` tanlovi, G`Quvnoq shahar ustahonasiG` , uquv ishlab chiqarish kombinatlari brigadalari, G`esh radio-texniklarG` stantsiyasi, shuningdek ustoz-shogird an`analariasosida faoliyat olib boruvchi yakka tartibdagi kasb-hunar ta`limi va boshqalar.

Mehnat tarbiyasi tug`ri yulga quyilgan ta`lim muassasalarida oquvchilar maktabga kelgan dastlabki kunlardanoq uzlarining esh va psixologik xususiyatlariga mos mehnat faoliyatiga jalb qilinadilar.

Mehnat ta`limi va tarbiyasini tashkil etishda jamoa asosida mehnatni uyushtirish muhim masalalardan biridir.Zero, jamoa ishtirokida utkazilaetgan mehnat jarenida oquvchilarda dustlik, urtoqlik, uzaro erdam va hamkorlik, jamoa mehnati samaralaridan quvonish kabi hislatlar tarbiyalanib boradi.

Mehnatga ongli munosabatni tarbiyalashning yana bir talabi oquvchilar ilm-fan, madaniyat, texnika texnologiya borasidagi yangiliklardan bohabar qilish, ularga nisbatani qiziqishni hosil qilish, bu boradagi laeqat, qobiliyat va iqtidorlarini oshirib borishdan iborat.

oquvchilar mehnat tarbiyasining turlari xilma-xildir, ular quyidagilar:

1.Maishiy mehnat.

2.Oquv mehnati.

3.Oquv-ishlab chiqarish mehnati.

4.Ijtimoiy foydali mehnat.

2.Mehnat tarbiyasi masalalari Urta Osielik mutafakkir olimlar va shoirlarning bizga meros bulib qolgan ma`rifiy asarlarida katta urin olgan.

Masalan uzbek shoiri Alisher Navoiy mehnatsevarlikni chinakam insonning eng asosiy xususiyati deb bilgan.Mehnat kishini bezashini, uni har tomonlama amol toptirishini yuksak kutarinki ruh bilan madh etgan.eshlarni sidqidildan mehnat qilishga, mehnatni qadrlashga chaqirgan.Sharq madaniyatining buyuk namoyandasi Mirzo Ulug`bek ham esh avlodga tabiat va uni muhofaza qilish, tabiat yaratgan ne`matlarni tejab-tergab tasarruf qilish tug`risidagi bilimlar berish keraqligini ta`kidlagan.eshlar bilimlarni ongli ravishda uzlashtirishlari, uz fikr-mulohazalarining tug`riligiga bevosita kuzatish orqali ishonch hosil qilishlari muhim ahamiyatga ega ekanliklari kursatib utgan.

Umuman, ma`rifatparvarlar eshlarning mehnat ta`limi va tarbiyasi masalalarida eshlardagi qiziquvchanlik, tejamkorlik, dustltk va odamiylik kabi olijanob fazilatlar mehnat orqali vujudga kelishini g`oyat ta`sirchan shaqllarda ifodalaganlar.Ular eshlarni kasb-hunar urganishga, har kim uzi qiziqqan va uziga munosib faoliyat shug`ullanishiga da`vat etganlar.Mehnatkash odam hech qachon birovga qaram bulib qolmaydi, degan fikrni ilgari surgan.

3.Oilada mehnat tarbiyasining dastlabki unsurlari qullaniladi.Bola muayan eshga tulgach, kattalar erdamlashadi, uz imkoniyatlarini anglab etadi va uquv(ta`lim) mehnatiga tayerlanib boradi.

Ota-onalar bolalarining kelajagini uylab, ularni ilk eshlaridan mehnatga solib chiniqtirib boradilar.Tug`ri tarbiyaning eng ta`sirli, eng samarali ususli ham shu mehnatdir. Ota-onalar bolalarning mehnatiga hamisha ham muhtoj bulavermaydilar, lekin bolani eshligidan ishga urgatish, mehnatga kuniktirish zimmalaridagi burch ekanligidan shunday yul tutadilar.

Ma`lumki, har bir oilaning uz hujaligini sof, halol mehnati bilan quradi., bu hujalik daromadi oila a`zolarining qandaydir doimiy foyda olib turishlari orqasidan emas, balki ish haqining oshuvi va oila harajatlaridan orttirib, tejab qolish tufayli kupayadi.

Bizda oila hujaligi ruzg`or uchun keraqli bulgan buyumlardan, ashe va jihozlardan iboratdir.Oila davlatmand bulsa, uhol oila a`zolari yaxshi va baxtli haet kechiraetganligi, iste`mol buyumlarini kuproq harid qilaetganini, uz ehtiejlarini kuproq qanoatlatiraetganini bildiradi.

Har bir bola oilaning tenghuquqli a`zosidir.Demak u oila hujaligining ishtirokchisidir.Shu bilan birga, biz bolalarimizni faqat oila hujaligini yuritishga qobiliyatli kishilar qilib tarbiyalabgina qolmay, shuningdek butun jamiyat hujaligini ham tejab-tergab yuritadigan sadoqatli fuqarolar qilib tarbiyalamoq kerak.

Kupincha ota-onalar bolalarining hamma narsasining muhaye bulishi, ya`ni yaxshi eb ichishi, yaxshi kiyinishi, katta bulganda uy-joyli bulishi haqida uylaydilar.Bularning hammasi farzandlariga cheksiz mehribonliklaridan va ularni behad sevishidan qiladilar.Bolalarni deb uzlarining eng zarur ehtiejlarini qondirishni ham chetga suri quyadilar, lekin bola esiga ham keltirmaydi va hatto sekin asta uzini hammadan ortiq, mening istagim ota-onam uchun qonun, deb uylashga odatlanadi.

Butarbiyaning notug`ri va zararli yuli bulib, bundan ota-onaning uzlari kuproq zahmat chekadilar. Bizningcha, ota-onalar uz farzandlarini mehnatsevar va tejamkor qilib tarbiyalash uchun quyidagilarga amal qilishlari kerak.

1.Bola uz ota-onasining kaerda ishlashini va nima ishlab chiqarishini, bu ishlab chiqarishning butun jamiyat uchun qanday ahamiyati borligini bilishi kerak.

2.Bola oila byudjeti bilan mumkin qadar erta tanishtirish lozim.U ota va onasining qancha maosh olishlarini bilishlari kerak.

3.Agar oilaning moddiy sharoiti juda yaxshi bulsa, bolaning uz tengdoshlari oldida bunday yaxshi sharoit bilan g`ururlanish va maqtanishga odatlantirmaslik kerak.

4.Ota-onalar bolalarinng halol, rostguy va sofdillikka odatlanib borishlarini diqqat yuilan kuzatib borishlari kerak.Ularni hech narsani atayin yashirmasliklari va shu bilan birga uning kuz ungida etgan bulsa ham, suroqsiz olmasliklarini urgatishlari zarur.

5.Oilada tejamkorlik va ehtietkorlik tarbiyasini tug`ri tashkil etib, eskirib qolgan narsalarni yaxshilab ta`mir qilib, yangisini sotib olish vaqtini chuzish va shu yul bilan oilaning topgan pulining ma`lum qismini tejab qolish mumkin buladi.

6.Bola uz honadonidagi buyumlarnigina ehtiet qilmay, balki boshqa kishilarning buyumlarini va ayniqsa, kupchilik foydalanadigan buyumlarni ham ehtiet qiladigan bulishi lozim.

7.Tejab-tergab ish kurish odatlarini bolada mumkin qadar ertaroq tarbiyalanmoq kerak.Odat mashq qilish bilan hosil buladi.Shu yul bilan bolada buyumlarni tejab-tergab tutish istagini yuoimo raqbatlantirib turish kerak.

8.Pulni tejab-tergab sarflash ayniqsa muhimdir.Bunday harajatlar oilaning qurbiga qarab turlicha bulishi mumkin.

Oilada ota-onalar uz farzandlarining mehnatsevar, tejamkor va ehtietkor kishilar bulib etishishlarida uzlari namuna bulishlari kerak.Bu tarbiya ishlari uchun juda muhim omillardan sanaladi.

2. Nafosat tarbiyasi (estetik tarbiya) bu oquvchilarda estetik bilim, kunikma, kunikma va malakalarni shaqllantirishni hamda, etetik his-tuyg`u, qiziqish, ehtiej, baho berish kabi hislatlarni tarbiyalash masalasini uz ichiga oladi.oquvchilarda guzallik haqidagi bilimlar haet voqeligi, buyumlar, ularning rang-barangligi, turlarini, hamda san`at asarlarini estetik uzlashtirilishi jarayonida tarkib topadi.oquvchilar tevarak- atrof, haet, tabiat manzaralari va har xil janrdagi san`at asarlariU` grafika, rang tasvir, haykaltoroshlik, amaliy san`at,adabiet, musiqa asarlari bilan tanishib boradilar va shu barobarida bilimlarni uzlashtirib oladilar.oquvchilar guzallik va hunuklik, kutarinkilik va tubanlik,fojialilik va kungillilikning aosiy mezonlarini anglab etishlari, estetik malaka va kunikmalaridan haetda foydalana olishga urganishlari lozim.

Nozik didli bulish, guzallikni fahmlay va qadrlay olish, badiy madaniyani tushunish, hullas, uz haetini guzallik qonunlari asosida qura olish- komil insonning eng zaruriy fazilatidir.

Insonda guzallikni tshunish birdaniga vujudga kelmaydi, balki u jamiyat va odamlar, atrof-muhit ta`sirida shaqllanib boradi.Shunga kura, insoniyatning badiy rivojlanish qonunlari ijtimoiy rivojlanish qonunlari bilan bog`langan.

Badiy qonunlar esa, ijtimoiy-estetik ideallar orqali nomaen buladi.Nafosat tarbiyasi- eng avvalo har bir kishida badiy hissiet tuyg`ularini, badiy didni tarbiyalashdir.Bunday yuksak nafosatlilik aql-zakovatdan xoli buladi. Degan ma`noni tushunmalik kerak.Shaxsning barkamol inson sifatida bu ikki tomon bir-biridan tuldiradi.Chinakam san`at asarida hissiet chuqur g`oyaviy aqliy mazmun bilan birikib ketadi.Nafosat tarbiyai aql bilan hissietni tarbiyalash, yanada aniqroq qilib aytganda, hissiet vositas bilan aqlni tarbiyalashdir.Bu ikki tomon bir-biri bilan uzviy bog`likdir.

Ilmiy duneqarashga asoslangan nafosat, did. his-tuyg`ular va kunikmalarning usib borishi jarayonida insonning uzi ham ma`naviy boyib, olijanob bulib boradi, uning haeti yanada sermazmun buladi, yashaetgan zamoniga nisbatan mehr-muhabbat ortib boradi.Bularning hammasi har bir insonda guzallikni xunuklikdan, jirkanchlikdan farq qila birish qobiliyatini shaqllantiradi, uni yanada rivojlantiradi.Chinakam nozik did haqiqiy guzallikdan lazzatlana olish,mehnatda, turmushda, yurish-turishda, san`atda nafosatni idroketish va yaratishga ehtiej sezish demakdir.Didsizlik kishining voqelikka bulgan ijobiy munosabatini buzib yuboradi, natijada u nafosatga loqayd qaray boshlaydi.

Nafosat tarbiyasi bugungi kunda shuning uchun ham muhimki,did-farosatlilik mehnatda, ishlab chiqarishda, kundalik amaliy faoliyatda-har bir inson uchun haetiy ehtiejga aylanib qolgan.

Did-farosat har bir insonning hatti-harakatida,kiyinishida, yurish-turishida, kishilarga bulgan munosabatida, jamiyatdagi u eki bu voqealarga endoshishida va hokazolara yaqqolkuzga tashlanadi.Ba`zan haetda didi past,ma`naviy qashshoq kishilarni uchratamiz.Bunday kishilar aqlan,ahloqan varuhan zaifligini yashirish uchun soxta hatti-harakatlar qiladilar, uzlariga yarashmaydigan harakatlar qiladilar, didsiz kiyinadilar,ma`ni matrasiz shovqinli musiqa va ashululurni tinglashadilar.Bunday insonlardan haet tashvishlariga loqayd, beparvo xislatlarini uchratamiz.

oquvchilar asosiy estetik ategoriya-guzallik tug`risidagi bilimlarini uzlarini urab turgan tevarakatrofdagi turmush ashelari: kiyim-kenchak, uyinchoqlar, oila a`zolarining uzaro madaniy samimiy munosabatlarida, saranjom hovli,gulzor, san`at asarlari.,musiqa, ashula, chiroyli sura vositasida egallaydilar.Guzallik tug`rsidagi bilim va tushunchalaridan oquvchilar uz hatti-harakatlarini, kishilar faoliyatini va tabiat hodisalarini baholashda foydalanadilar.

Pedagog oquvchilarga san`at turlari haqidagi bilimlarni berish bilan birga ularning estetik hissietini bir joyga tuplaydilar hamda mazmunli mulohaza yuritishga urgatadilar.oquvchilar estetik tarbiya jarayonida estetik malaka va kunikmalarni ham egallashlari lozim.Musiqa faoliyatiga doir ijrochilik, qushiq aytish,musiqa asboblarini chalish kabilarni egallashlari kuzda tutiladi.Ular tasviriy faoliyatga doir tasviriy san`at asarlarini diqqat bilan kuzata bilish, ularning mazmuni va ifoda vositalarini, ya`ni kompozitsiya, kolorit kabilarni tahlil qilishni, janrlarni bir-biridan farqlash malakalarini egallaydilar.

2.Nafosat tarbiyasiga doir bilim va malakalar asosan dars jarayonida-uqish, musiqa, ona tili, tabiat, tasviriy san`at, tarix. Geografiya va jismoniy tarbiya kabi darslarda beriladi.

Adabiet darslarida nafosat tarbiyasi ifodali uqish, texnika vositalaridan foydalanish, did bilan chizilgan rasmlar va sahna uyinlari orqali orn`ali oquvchi ongiga singdiriladi.Shuningdek turli janrdagi badiy asarlargni uqish, she`rlarni edlash, jumladan ertak, rivoyat. hikoyatlarni urganish orqali bola suz qudratidan zavqlanadilar, hayajonlanadi, ta`sirlanadi. Uzini sirli voqealar ichida yurgandek xis etadi, butun vujudi quloqqa aylanadi. Turli kechinma, kayfiyat, his-tuyg`u qalbini qamrab oladi.

Nafosat tarbiyasining eng muhim vositalaridan biri san`atdir.San`atning barcha tur va janrlari uziga xos ta`sir kuchiga ega.esh usa borgan sayin, bolada san`atning u eki bu turiga qiziqish almashib boradi.

San`atning eng ta`sirli turlaridan biri musiqadir.Bola hali ezish, uqish, chizishni bilmagan paytda ham musiqaning sehrli tulqinini qabul qilishi, ulardan oziqlanishi mumkin.Musiqaning ilk ta`siri ona allasi bilan bog`liq. Ona allasi mayin, jozibali, shirador, ta`sirchan bulgani uchun ham bola undan orom olib uyquga ketadi.musiqa bolaning eshitish obiliyatini yaxshilaydi, uning ruhiyatiga yumshoqlik, fe`l-atvoriga muloyimlik bag`ishlaydi.Haqiqiy musiqa asarlari ta`srida ulg`aygan bola urtoqlari orasida ajralib turadi.

San`atning ikkinchi bir turi-tasviriy san`at ham nafosat tarbiyasida muhim urin tutadi.Rasm chizishga bulgani qiziqish aksariyat bolalarda eshlikdanoq boshlanadi.Rasm chizishga bulgan havas bolalarda ijodkorlik qobiliyatini tarbiyalaydi, xotirasi shaqllantiradi, haelning usishiga erdam beradi.Guzallik va xunuklikka bulgan uz munosabatlarini bola uzi chizgan rasmlari orqali ifodalashga harakat qiladi.Bola uzi yaxshi kuradigan kishisini eki biror narsani chiroyliroq qilib chizishga harakat qiladi, emon kurganini masxaralash shaqlida chizishga intiladi.

Tabiat hodisalari ham nafosat tarbiyasining muhim vositalaridan biridir.

Oquvchilarning tabiatdan bahra olish, uning guzalligini sevishga urgatish lozim.Buning uchun tabiat bag`riga tez-tez sayr uyushtirish, tabiat manzaralari, quesh, havo, boq, dala, suv, dare, tog`. qushlar,jonivorlar, hayvonlarni kuzata bilish, ularning kurinishi , shaqli, rangi . ovozini tinglash, eshitish, mehnat ob`ektlarini borib kurish- inson tarbiyasning asoslari hisoblanadi.

Nafosat tarbiyasi jismoniy rivojlanish bilan ajralmasdir. “Sog` tanda-sog` aql” degan hikmat bejiz aytilmagan.Biz tashqi va ichki guzallikni bir-biriga qarama-qarshi quymasdan, ularning uyg`unlikda taraqqiy etishiga erishishishi lozim.Badan tarbiya va sport bilan shug`ullanish, bir tomondan, kishining salomatliligini mustahkamlasa, ikkinchi tomondan, tashqi qiefasini kurkam qiladi.

Hamma vaqt nafosat tarbiyasning asosida erkin fikrlash, eshitish, kurish, harakat qilish qobilliyatini taryuiyalash masalasi turadi.

Bola voqelikdagi, san`atdagi, insondagi guzalliklarni khra olishga, his bila bilishga, musiqa asarlarini eshita olishga,guzallik va xunuklik haqida erkin fikrlay olishga, uz fikrini aniq suzlashga qobil bulsa, demak, unda guzal did, guzal tuyg`u, estetik idrok kamol topgan buladi.

3.Jismoniy tarbiyaning asosiy maqsadi-oquvchilar tanasidagi barcha a`zolarni mog`lom usishini ta`minlash barobarida ularni aqliy va jismoniy mehnatga, shuningdek, Vatan mudofaasiga tayyorlashdir.Bu g`oya azaal-azaldan ota-bobolarimiz ma`naviyatida aks etib kelmoqda.Jumladan xalq ijodida, “Alpomish”, “Gurug`li” kabi dostonlarda uz ifodasini topgan.Sharq Aristoteli nomini olgan Abu Ali Ibn Sino ham inson fazilatlaridan quyidagilarni sanab kursatgan, chunonchi: jasurlik-biror ishni bajarishda kishining jasurligi, chidamliligi, inson boshiga tushgan emonlikni tuxtatib turuvchi quvvat.Aqllililik-biror ishni bajarishda shoshma-shosharlik qilishdan saqlovchi quvvat.Ziyraqlik-sezgi bergan narsalarning haqiqiy ma`nosini tezlik bilan tushinishga erdam beruvchi quvvat... Darhaqiqat jasurlikda hikmat kupdir.Abdulla Avloniyning fikricha, sog`lom fikr,yaxshi ahloq va ilm-ma`rifatga ega bulmoq uchun badanni tarbiya qilish zarur.

Jismoniy tarbiya kishilarga katta ta`sir kursatib, salomatligini mustahkamlaydi, ishlash qobiliyatini oshiradi,uzoq umr kurishga erdam beradi.Sport-har qanday eshda ham qaddi-qomatni tarbiyalash, kuch-quvvatni saqlab turishning ajoyib vositasidir.Sport dam olish bilan mkhnatni almashtirib turish manbai bulib hizmat qiladi.Shu sababli ham kishilik jamiyatning eng ibtidoiy holatidan hozirgi kunimizgacha jismoniy tarbiya avlodlar kamolotini ta`minlovchi vosita deb hisoblangan.Demak usib kelaetgan esh avlodning jismoniy barkamolligini ta`minlash faqat ota-ona, maktabning ishigina bulib qolmasdan, balki davlat ahamiyatiga molik ish hamdir.

Jismoniy madaniyat jismoniy tarbiyaning tarkibiy qismidir.Shu bilan birgalikda, jismoniy madaniyat inson va jamiyat umumiy madaniyatining ham ajralmas qismi.Jismoniy madaniyat tarkibiga quyidagilar kiradiU`

1.Inson a`zolarining tuzilishi va ularning funktsional kamoloti.Ichki a`zolar, nerv va harakat,suyak-muskul tizimi,badanning uyg`unligi va ularning funktsional faoliyatini boshqarish.

2.oquvchilar sog`ligini mustahkamlash.

3.Gigiena qoidalariga kunikish.

4.oquvchilvrning ar tomonlama mohirligini ustirish.

5.Bulajak ishchi- mehnatkashlarning jismoniy va fiziologik sifatlarini kasb ahamiyati jihatidan shaqllantirish, ish qobiliyatlarini oshirish.

6.oquvchilarning jinsiy va esh xususiyatlari uchun sharoit yaratish.

7.oquvchilarning iroda, chidamlilik, qat`iyan intizom, dustlik hissini kamol toptirish.

8.Shaxsiy jismoniy qobiliyatlarini tarbiyalash.

Kurinib turibdiki, jismoniy tarbiya mazmuni benihoya kengdir.Bu bevosita eshlarimizning turmush tarzini, jismoniy madaniyat va sport asosida mazmunli shaqllanishini ta`minlaydi.

Jismoniy madaniyat-sport ishlari eki oddiy sport shu`balari, klublari, guruhlari eki ommaviy musobaqalar va hokazolarda nomaen buladi.Jismoniy tarbiya mazmunida G`jismoniy mehnatG`, G`jismoniy ta`sirG`, G`jismoniy jazoG` va boshqa iboralar ham uchrab turadi.Jismoniy mehnat aqliy mehnatdan farqli ularoq, insonning jismoniy kuchi, mushak qismlarining harakatlari va boshqalar bilan bog`langandir.Jismoniy mehnat tug`ri eki notug`ri tashkil etilishiga qarab eshlarga ijobiy eki salbiy ta`sir kursatishini unutmaslik kerak.Har qanday sharoitda jismoniy mehnat turlarini jismoniy tarbiya mazmuniga kiritilishi maqsadga muvofiqdir.Badan tarbiyasining maqsidi har tomonlama jismonan chiniqqan, sof fikrli, mard, sabotli, qat`iyatli, Vatanni himoya qila oladigan shaxslarni kamol toptirishdan iboratdir.oquvchilarni jismoniy tarbiyalash jarayonida quyidagi asosiy vazifalar hal etiladi.Birinchi vazifa-sog`likni mustahkamlash,tana a`zolarini chiniqtirish, jismoniy jihatdan tug`ri rivojlanish hamda uning ishlash qobiliyatining oshishiga ta`sir etishdir.

Maktab eshidagi bolalarning qaddi-qomatini tug`ri -mutanosib shaqllantirish, suyak bug`inlarni va muskullarni uyg`unlashgan tarza rivojlantirish, yurak-tomir hamda nafas olish a`zolarining asab tolalari majmuasini mustahkamlashtirish muhim. Tana a`zolarining mu`tadil faoliyati uchun harakat juda zaruriydir.

Ikkinchi vazifa-oquvchilarda yangi harakat turlariga qiziqish, kunikma va malakalar hosil qitlish, ularni mahsus bilimlar bilan qurollantirish zarur.Bu malakalar

1. 
   Alex Moore. Teaching and learning: Pedagogi. Curriculum and culture. USA, 2012. Routledge
   
2. 
   Neil Selwyn Education and Technology: Key issues and Debates. Australia, 2011. Continuum.
   
3. 
   Keith S. Taber. Modelling Learners and Learning in Science Education: Developing Representations of Concepts, Conceptual Structure and Conceptual Change to Inform Teaching and Research, UK, 2013 Springer