Keltirilgan kuch, moment, keltirilgan massa va inersiya momenti

Keltirilgan kuch, moment, keltirilgan massa va inersiya momenti
1

• Keltirilgan kuch

2

• Inersiya momenti

3

• Keltirilgan massa

Reja:
Keltirilgan kuch
Mashina agregati deganda tarkibida harakatlantiruvchi, uzatuvchi va ishchi mexanizmlardan iborat ko’p bo’g’inli sistemaga aytiladi. Bunday sistemaning harakat qonunini aniqlash murakkab vazifa hisoblanadi. Kuchlar tahsirida harakatlanuvchi mexanizmni (1a-shakl) taxlil qilishda bo’g’inlarga tahsir etuvchi kuchlarni mexanizmning bitta bo’g’iniga tahsir qiluvchi kuch bilan almashtirish qulay hisoblanadi. Bunda shartli qabul qilingan bo’g’in mexanizmning dinamik modeli hisoblanadi.
Keltirilgan kuch va momentni aniqlash.
Keltirilgan kuch va momentlar haqida ba’zi tushunchalar: ω1 = ω м ifoda shartini bajaruvchi almashtirilgan kuch keltirilgan kuch, almashtirilgan moment keltirilgan moment deb ataladi. Keltirilgan kuch, ta’sir qiluvchi bo’g’in, keltirish bo’g’ini va undagi kuch qo’yilgan nuqta keltirish nuqtasi deb ataladi. Keltirilgan kuch vaqtning o’tishida o’zgaruvchan funktsiyada bo’lishi mumkin.
Keltirilgan kuchning elementar ishi mexanizm bo’g’inlariga ta’sir qiluvchi kuchlarning elementar ishlari yig’indisiga teng bo’lishi kerak. Agarda mexanizm erkinlik darajasi birga teng bo’lsa, uning harakat qonunini o’rganish uchun bo’g’inlaridan birining harakat qonunini (umumlashgan koordinatani o’zgarish qonunini) bilish kifoya. Amalda keltirish bo’g’ini sifatida umumlashgan koordinatali bo’g’in, masalan: krivoship qabul qilinadi. Krivoshipni umumlashgan koordinatasi φ burchagi hisoblanadi (1b-shakl). Krivoshipning В nuqtasiga uning o’qiga tik ikkita kuchlar keltirilgan: Fх-keltirilgan harakatlantiruvchi kuch, Fқ – keltirilgan qarshilik kuchi.
Inersiya momenti
Inersiya momenti tenzor fizik kattalik boʻlib, oʻq atrofida aylanma harakatdagi inertlik oʻlchovidir. Jism massasining undagi taqsimoti bilan xarakterlanadi: inersiya momenti elementar massalarning asos koʻplik (nuqta, chiziq yoki tekislik) dan masofa kvadratiga koʻpaytmalari yigʻindisiga teng. Xalqaro birliklar tizimida oʻlchov birligi: kg·m² bilan be. Belgisi: I yoki J.
Keltirilgan massa
Massa — asosiy fizik kattaliklardan biri boʻlib, materiyaning inersion va gravitatsion xossalarinianiqlovchi skalyar kattalik. SIda massa kgda oʻlchanadi.
Massaning toppish formulasi m=ῥ*v
Massa (lotincha: massa — katta tosh; boʻlak) (fizikada) — jismning inertlik va gravitatsion xususiyatlarini ifodalovchi fizik kattalik. M. tushunchasini fanga birinchi boʻlib I. Nyuton 1687-yilda "Natural falsafaning matematik asoslari" nomli asarida olib kirgan. Har qanday jism unga boshqa jismlar taʼsir etmaguncha tinch yoki toʻgʻri chiziqli tekis harakatini saqlaydi. Jismlarning bu xususiyati inertlilik deb ataladi. Jism inertliligining oʻlchovi — inersion M. Berk sistemani tashkil etuvchi ikki jism faqat oʻzaro taʼsirlashadi.
At oʻzgarsa, unga mos ravishda Di va Di2 lar ham oʻzgaradi, lekin /i va t2 oʻzgarmas kattalik boʻlib qolaveradi, /i va t2 lar faqat birinchi va ikkinchi jismlarning oʻziga bogʻliq boʻlganligi uchun ular inersion M.lar deb ataladi. Ammo jism faqat inersion xususiyatlarga ega boʻlibgina qolmay, atrofidagi fazoda gravitatsiya maydonini vujudga keltiradi. Bu maydon oʻz xususiyatlari boʻyicha zaryadlangan jism hosil qilgan elektrostatik maydonga oʻxshaydi. Gravitatsiya maydonini vujudga keltiruvchi zaryad gravitatsion zaryad yoki gravitatsion M. deb ataladi. Nyutonning butun olam tortishish qonunita asosan, Yerning gravitatsiya maydoniga emas, Yer sirti yaqinida joylashgan jismga Yerning tortishish kuchi taʼsir etadi.
Massa markazi nima?
Massa markazi – bu jism yoki jismlar sistemasiga nisbatan aniqlangan nuqta. Massa markazi – jismlar sistemasining barcha qismlari massalari toʻplangandek tuyuladigan xayoliy nuqta.
Murakkab shakllarning massa markazini topish uchun biz massa markazining umumiy matematik taʼrifidan foydalanamiz: bu shunday yagona nuqtaki, sistema barcha qismlarining unga nisbatan radius vektorlari oʻrta vaznli qiymati nolga teng. 
Massa markazining foydali tomonlari qanday?
Jism yoki jismlar sistemasining massa markazi haqidagi qiziq narsalardan biri shuki, barcha kuchlarning taʼsiri shu nuqtada namoyon boʻladi. Bu nostandart shakldagi jismlar yoki jismlar sistemasining harakatiga doir boʻlgan mexanika masalalarini yechishda juda qoʻl keladi.
Foydalanilgan adabiyotlar
1.uz.khanacademy.org
2.uz.wikipedia.org
3.uz.khanacademy.org
4.uz.genderi.org