Kentleşme şurasi sonuçlarinin avrupa biRLİĞİ Çevre taahhütleri doğrultusunda değerlendiRİlmesi Nuran Talu

Sorun	Strateji
Sera etkisi ve kuraklık belirtileri karşısında önemli birer kaynak olan pis su atık tesisleri kurulumu ve geriye dönüşümü ile yağmur suyu toplanmasının ihmali (SKY)	Her kent ve kent bölgesi için bu sorunların ve karşı önlemlerinin sürdürülebilir kentsel gelişme bağlamında üst ölçek planlarda belirlenmesi ve karara bağlanmasının sağlanması (SKY)
Kentsel çevre sorunlarına uzun erimli ekolojik sorunlar olarak bakılmaması (SKİ)	Kentsel tasarım alanında bu sorun ve çözüm seçeneklerinin mekansal değerlendirilmesi ve projelendirilmesine ilginin geliştirilmesi (SKT)
İklim değişikliğinin neden olabileceği göçler ve kent-kır nüfus dengesizliği (SKY)	İklim değişikliğinin kentler üzerindeki etkilerinin uzun vadeli planlarda dikkate alınması (SKY)
Tabii, tarihi ve kültürel varlıkların afetlerden korunması ile ilgili araçlarımızın yeterli olmaması (SKT)	Risk tanımlaması için ana stratejilerin belirlenmesi tarihi mirasların envanteri çıkarılması ve yapısal açıdan risk altında olanların tespit edilmesi (SKT)
Kentsel tarihi bölgelerinin giderek çöküntü alanı haline gelmesi, kent yoksullarının bu alanlara yerleşmesi (SKT)	Altyapı, üstyapı ve sosyal yapı projelerinin birlikte ele alınması, mevcut tarihsel dokunun kültürel korumanın yanısıra konut stokunun bir parçası olarak da değerlendirilmesi (STK)
Kentsel peyzaj sorunları/ kentsel yeşil doku ve yeşil sistem sorunları: Kentsel peyzajın giderek sert peyzaja dönüşmesi; yeşil dokunun giderek kaybolması veya yoğun yapılı çevreden uzaklaştırılması (SKY)	Yeşil doku sürekliliğinin sağlanması: kentsel sürekli yeşil sistem oluşturulması, bu sistemin ulaşım sistemi, özellikle temiz ulaşım ile ilişkilendirilmesi (SKY)
Kentsel yapılı çevrede enerji boyutunun geliştirilmemesi: Planlama sürecinde yöre özelliklerinin enerjinin verimli kullanılmasına yönelik kararlar geliştirilememesi (SKY)	Sürdürülebilirlik ilkesinin gözetildiği enerji etkin, doğaya uyumlu yapılaşma ilke ve esaslarının oluşturulması (SKİ) (SKY)
Yenlenemeyen enerji kaynaklı ulaşım türlerine öncelik tanıyan planlama anlayışı (SKU)	Kentsel ulaşım proje ve uygulamalarında çevre duyarlı erişebilirlik anlayışının etkin kılınması Kentsel merkez ve alt merkezlerde dolaşım ilişkin düzenlemelerin kentsel mekan kalitesini gözeten biçimde etkin kılınması İnsan yaşamını çevreleyen araç-gereç dünyasını insanileştirmek, insanın yakın çevresini oluşturan makine dünyasını işlevsel ve insana yakın kılmak (SKU)
Binalardan kaynaklanan sera gazı salınımlarının artması (SKY) (SKİ)	Binalardan kaynaklanan sera gazı salımlarının azaltılması (SKY) (SKİ)
Küresel iklim değişikliğinin neden olduğu şehir selleri ve altyapının bu riski karşılayacak yeterlilikte olmaması (SKY) (SKİ)	Kentsel altyapı çalışmalarında küresel iklim değişikliği göz önünde tutularak kentlerde altyapı kapasitesinin arttırılması (SKY) (SKİ)
Çevreye, güneşe ve doğal enerjiye duyarsız mimariler ve yapılaşma (SKY) (SKİ)	Kendi enerjisini doğal enerjiden üreterek yararlanabilecek yöresel ve ekolojik mimariye/yapılaşmaya geçiş - Güneş Mimarlığı (SKY) (SKİ)
Ekosistemin korunması için gerekli; su, atık su ve katı atık gibi en temel çevresel altyapı hizmetleri üzerinde kamu denetiminin yetersizliği (SKY)	Su, atıksu ve katı atık yönetiminde kamu denetiminin arttırılması (SKY)
Çevre ve Teknik Altyapı Sorunları (SKİ)	Katı atık yönetimi, hava ve toprak kirliliğinin önlenmesi konularında ülkesel ve bölgesel politikalar geliştirilmesi ve mevcut çevre mevzuatının etkinliğinin sağlanması (SKİ)
Altyapı yatırımları için kaynak yetersizliği (SKİ)	Altyapı yatırımları için kaynak yaratılması (SKİ) (SKY)
Ulaşım yatırımlarının planlanmasında çevresel etkilerin yeterince dikkate alınmaması(SKU)	Her tür ve ölçekteki ulaşım yatırımlarının planlanmasında çevreye ve kente etkilerinin (kültürel çevre dahil) değerlendirilmesinin karar ve planlama sürecine dâhil edilmesi (SKU)
Kentsel ulaşımda karar alma süreçlerine katılımcı yaklaşım eksikliği (SKU)	Kent ve ulaşım planlarının hazırlanması ve onaylanmasının toplumdaki değişik kesimlerin görüşlerinin alındığı, şeffaf ve katılımcı bir süreç içinde gerçekleştirilmesi (SKU)
Mevcut konut alanlarında eğitim, sağlık, idari, sosyal ve kültürel tesisler, yeşil alanlar vb. için ayrılan alanların yasa ve yönetmeliklerle belirlenmiş standartların çok altında olması (SKY)	Yeşil alanların her kentin topografik ve iklimsel özelliklerine bağlı olarak bir sistem bütünlüğü içinde geliştirilmesi, ulaşım planı gibi yeşil alan planlarının da imar planının bir parçası olarak eşzamanlı olarak decreye sokulması(SKY)
Altyapı yatırımları için kaynak yetersizliği (SKY) (SKİ)	Altyapı yatırımları için kaynak yaratılması (SKY)
Ulaşım yatırımlarının planlanmasında çevresel etkilerin yeterince dikkate alınmaması(SKU)	Her tür ve ölçekteki ulaşım yatırımlarının planlanmasında çevreye ve kente etkilerinin (kültürel çevre dahil) değerlendirilmesinin karar ve planlama sürecine dâhil edilmesi (SKY)
Ulusal coğrafi veri alt yapısının eksikliği ve kent bilgi sistemlerinin kurulamaması (SKY)	Kent bilgi sistemlerinin kurulumunun ve işletilmesinin sağlanması (SKY)
Tüm kentler için sayısal haritaların, mekansal bilgi sistemine uygun kadastral verilerin ve bu verilerle bütünleşik imar planı verilerinin üretilmemiş olmasının yarattığı sorunlar. (SKY)	Mekansal Bilgi Sisteminin tüm ülkeyi kapsayacak şekilde geliştirilmesi. (SKY)
Kentsel ulaşım yatırımlarının finansmanı için ulusal bütçe kaynaklarının dağıtımında yaşanan sorunlar(SKU)	Ulusal düzeyde toplanan kaynakların projelere dağıtılması ölçütlerinin somutlaştırılması, Sürdürebilirlik, enerji verimliliği, çevre gibi genel hedefleri destekleyen projelere öncelik verecek şekilde finansman dağıtım ölçütlerinin tanımlanması (SKU) (SKY)
Kent planlama ve kentsel ulaşım planlaması arasında entegrasyon eksikliği (SKU) (SKY)	Kentte yolculuk gereksinimini en aza indirmek için otomobile bağımlı, yaygın, düşük yoğunluklu ve dağınık gelişme eğiliminin önlenmesi (SKU) (SKY)
Kentlerde ulaşımdan kaynaklanan sera gazı salınımının hızla artması (SKU)	Yerleşmelerin planlarının hazırlanmasında enerji etkin gelişme formu ve strüktürü geliştirilmesi ve ulaşımda yenilenebilir enerji kullanımı (SKU) (SKY)
Kent ulaşım politikalarının ve uygulamalarının çevre duyarlı olmaması (SKU) (SKY)	Çevre duyarlı kent ulaşım politikalarının ve planlarının oluşturulması (SKU) (SKY)
Hava kalitesinin bozulması( SKY)	Yeşil alanların arttırılması, Sanayiden kaynaklanan hava kirliliğinin önlenmesi (SKY)
Düzenli katı atık depo alanlarının, atık bertaraf tesislerinin yerseçiminde karşılaşılan güçlükler (SKİ) (SKY)	Evsel katı atık bertaraf tesisleri ve hafriyat ve moloz toplama ve bertaraf yöntemlerinin ve yer seçimlerinin çevre kirliliğine ve kaynak kaybına yol açmayacak biçimde belirlenmesi(SKİ) (SKY)
Su kayıp ve kaçakları - Denetim eksiklikleri(SKY)	Fiziksel su kaçaklarının önlenmesi, Suyun kaçak kullanımının (“idari kaçaklar”) önlenmesi (SKY)
AB ülkelerinde uygulama alanı bulan Peyzaj Planlamanın ülkemizde halen mekânsal planlama hiyerarşisi içinde yer almaması(SKY)	Peyzaj Planlamanın mekânsal planlama sürecine katılımı (SKY)
Çevre ve teknik altyapı sorunları (SKY) (SKİ)	Enerji kaynaklarının yönetimi ve sürdürülebilir kullanımında konvansiyonel enerji kaynaklarının alternatif enerji kaynaklarıyla birlikte ele alındığı bölgesel enerji politikasının oluşturulması (SKY)
Kentsel tarihi bölgelerinin giderek çöküntü alanı haline gelmesi, kent yoksullarının bu alanlara yerleşmesi (SKT)	Altyapı, üstyapı ve sosyal yapı projelerinin birlikte ele alınması, mevcut tarihsel dokunun kültürel korumanın yanısıra konut stokunun bir parçası olarak da değerlendirilmesi Kentsel tarihi bölgelerin ve yıpranmış imarlı alanların öncelikle iyileştirme, sağlıklaştırma projeleri kapsamında ele alınması (SKT)

2 - Avrupa Birliği İstatistik Bölge Birimleri Sınıflandırması⁵² Taahhütü ve Çevresel Planlama Bağı
Avrupa Birliği İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması (NUTS), Türkiye’nin “AB Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Türkiye 1. Ulusal Programı”nda kısa vadeli öncelikler arasında yer almıştır. Sözkonusu Ulusal Programın genel gerekçesinde belirtildiği üzere, bölgesel gelişme alanında AB’ne uyum sürecinin bir gereği olarak, yerleşme merkezlerinin kademelenmesi; iller arasındaki fonksiyonel ilişkileri, coğrafi koşulları, istatistik toplama ve plan yapma amacına uygunluğu da dikkate alınarak, AB istatistiki sınıflandırmasına paralel bir şekilde, üç düzey halinde İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması (İBBS) yapılmıştır. Sözkonusu sıınıflandırma AB tarafından da onaylandıktan sonra, 28.08.2002 tarih ve 2002/4720 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’yla yürürlüğe konulan bu sınıflandırmanın, yine aynı karar kapsamında bölgesel politikaların çerçevesinin belirlenmesinde esas alınması kararlaştırılmıştır. Bu çerçevede Türkiye'de üç istatistiki bölge yaratılmıştır; i) Düzey 1 bölgesi: 12 istatistiki bölge, ii) Düzey 2 bölgesi: Bazı iller birleştirilip 26 istatistiki bölge ve iii) Düzey 3 bölgesi: Mevcut 81 il. Türkiye’de sözkonusu istatistik bölgelerin tanımlanmasında kullanılan temel faktörler: nüfus, bölgesel kalkınma planları, illerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralaması, temel istatistik göstergeler ve coğrafya olmuştur.⁵³
IBBS için merkezi/bölgesel sosyo-ekonomik planlama politikaları doğrultusunda yenilenen ulusal mevzuat ve kurumsal yapının (kalkınma ajansları⁵⁴, GAP mevzuatında yenilenme, havza ölçekli kalkınma planları – YHGP/Yeşilırmak Havzası Gelişme Projesi⁵⁵ kapsamı vb.) ve başlatılan uygulamaların yanısıra; çevre yönetimi açısından NUTS taahhütleri ile bağlantılı planlama uygulamaları vardır. “Çevre Düzeni Planları - ÇDP”⁵⁶ ile gelen bu uygulamalar; ÇDP yetkilerinin, Bayındırlık ve İskan Bakanlığından 2003 Mayıs ayında Çevre ve Orman Bakanlığının kurulması⁵⁷, ile birlikte, sözkonusu Bakanlığına devredilmesinden bu yana sürdürülmektedir.
ÇDP’lerin il düzeyinde olduğu gibi, bölgesel ölçekte (birkaç ili kapsayan bölge tanımı içerisinde) yapılmasının yasal zemini 2872 sayılı Çevre Kanunu’dur. Kanunun 2006’da yapılan kapsamlı değişikliklerinde ÇDP’lerin bölge ve havza düzeyinde yapılması hükmedilmiştir.⁵⁸ Dolayısıyla 2003 yılında aldığı yetkilerle “il” düzeyinde ÇDP yetkilerine sahip olan Çevre ve Orman Bakanlığı, 2006’dan sonra ÇDP yetkilerini bölgesel düzeye taşımıştır. Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından bugün itibariyle, NUTS 2. düzey bölgeler içerisinde yer alan illerin – bazı iller biraraya getirilerek 1/100.000 ölçekli bölgesel ölçekli çevre düzeni planları yapılmakta ve fiilen uygulanmaktadır.⁵⁹
Düzey 2 bölgeleri dikkate alınarak Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından 6 yıldır Valiklerle protokoller imzalanarak ve / veya yerel yönetimlerle işbirliği halinde çalışılarak ülkenin % 45-50’ni kkapsayan alanlar Çevre Düzeni Planları aracıyla planlanmıştır.
Esasen Türkiye’de bölge planlamasında yaşanan temel sorun “bölge tanımı” konusundaki belirsizlik olmakta, bu da bugün itibariyle başta Çevre ve Orman Bakanlığı’nın planları olmak üzere, çevre ile ilgili dolaylı ilgili bölge/havza düzeyi planları (turizm alanları, entegre su havzaları, tarım havzaları vb.) yapan ve uygulayan diğer kamu kuruluşlarının oluşturmaktadır. Ayrıca çevre düzeni planlarında uygulamada “onay” sorunları yaşanmaktadır. Genel manada, mevcut kamu yönetim yapısı ve mevzuatı içinde, NUTS bölgelerinin tanımları bile belli olmayıp, Düzey 2 olarak tanımlanan söz konusu bölgelerin ulusal karar verme sürecinde hangi kademede yeraldığı muğlaktır. Örneğin il ÇDP’lerin onay yetkisi yasalarda, hem belediyelere hem de Ankara’dan Çevre ve Orman Bakanlığına verilmiştir. Çevre düzeni planlarının ayrıca mevcut planlama hiyerarşisinde alt ölçek planları yönlendirme sorunu vardır.
Bu değerlendirmeler ışığında, çerçevesinde, ÇDP ve Düzey 2 bölgeleri (NUTS II) ile ilgili bağlar kurularak, Kentleşme Şurası sonuçları doğrultusunda aşağıdaki tespitler yapılmış olup, KENTGES hazırlıkları için yol gösterici olmak bakımından not edilmelidir:
İlgili Kentsel Strateji Ana Bileşenleri
ANA BİLEŞEN 1: KARAR VE PLANLAMA SİSTEMİNİN YAPILANDIRILMASI­­

ANA BİLEŞEN 3: KENTSEL VE KIRSAL YERLEŞMELERİN EKONOMİK YAPISININ GÜÇLENDİRİLMESİ

ANA BİLEŞEN 4: KENT ÜSTÜ ÖLÇEKLERİN GELİŞTİRİLMESİ, PLANLANMASI VE KURUMLAŞTIRILMASI
İlgili Şura Komisyonları
Mekânsal Planlama Sistemi ve Kurumsal Yapılanma

Bölgesel Eşitsizlik, Yerel Kalkınma ve Rekabet Edebilir Kentler

Doğrudan İlgili Strateji Geliştiren Şura Komisyonları

Bölgesel Eşitsizlik, Yerel Kalkınma ve Rekabet Edebilir Kentler

Sorun	Strateji
Bölge tanımının belirsizliği	NUTS II bölgelerinin gözden geçirilerek ekonomik bütünlük gösteren illerin biraraya getirilmesi ile yeniden NUTS ların tanımlanması
Bölge ölçeğinde planlama konusunda yetki karmaşası	Bölge ölçeğinin bir planlama kademesi olarak geliştirilmesi
Bölge ölçeğinde planlama konusunda yetki karmaşası	Farklı planlama kademelerinde yer alan planların içeriklerinin ve sorumlu kuruluşlarının net olarak belirlenmesi ile planlama sisteminin sadeleştirilmesi (E:Yeniden tanımlanan (NUTS II) bölgeleri için bölge planları yapmak)^60
Bölgesel düzeyde kurumsallaşma sorunları –kalkınma ajansı	Ulusal ve bölgesel planlamaya mekan boyutunun kazandırılması

1 Bu bölümde ağırlıklı olarak “Yerel Yönetimlerde AB Çevreciliği-Uyum Sorunları” kitabından yararlanılmıştır. (Nuran Talu. Şubat 2009).

227.1.1999, Brüksel.

3H. Çağatay Keskinok, Kentleşme Siyasaları, Kaynak Yayınları, Ekim 2006.

4 European Spatial Development Perspective, Brussels, 1999.

5 European Territory.

6 Bu ağ bugün mevcuttur.

7 2003 yılında bu organizasyonun resmi adı “ICLEI - Sürdürülebilirlik için Yerel Yönetimler / ICLEI - Local Governments for Sustainability” olarak değiştirilmiştir.

8Ayda Eraydın (Derleyen), Değişen Mekan: Mekansal Süreçlere İlişkin Tartışma Ve Araştırmalara Toplu Bakış (1923 – 2003), Dost Kitapevi, Ankara, 2006.

9 Avrupa Komisyonu tarafından Ocak 2006’da onaylanmıştır.

10 6. EAP Tematik Stratejileri: 1 - Hava Kirliliği, 2 – Deniz Çevresi, 3 – Atkların Önlenmesi ve Geri Kazanımı, 4 – Kaynakların Sürdürülebilir Kullanımı, 5 – Toprak, 6 - Pestisitler, ve 7 – Kentsel Çevre.

11 24 Mayıs 2007.

12Avrupa Birliği Eko-Yönetim ve Denetim Tüzüğü (Eco–Management and Audit Scheme – EMAS, 761/2001).

13 www.urbanaudit.org.

14 AB Kentsel Denetim veri tabanı içinde bazı Türkiye’deki bazı kentlere ilişkin verilere de erişilebilmekte olup, ancak sözkonusu kentlere yönelik veriler az sayıda ve belirli alanlardaki (Demografik gösterge - ortalama hanehalkı büyüklüğü, ekonomik gösterge - işsizlik ve eğitim/öğretim göstergeleri gibi) göstergeler içindir. Çünkü,Türkiye’de kentlerde henüz AB ülkelerinde olduğu gibi geniş kapsamlı veri bulunmamaktadır.

15 COM (2001) 428 Final, European Governance A Whıte Paper, Commıssıon of The European Communıtıes, Brussels, 25.7. 2001.

16 Bu modeller Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Avrupa Bölge Ofisi tarafından hazırlanmaktadır.

17 COM (2001) 428 Final, European Governance A Whıte Paper, Commıssıon of the European Communıtıes, Brussels, 25.7. 2001.

18 National Action Plan (NAP).

19 National Action Reference Centre (NARC).

20 Sustainable Cities Civic Leadership Programs (SUSHIP).

21 Avrupa Toplulukları Komisyonu, 1990.

22 Communication from the Commission to the Council and the European Parliament onThematic Strategy on the Urban Environment, COM (2005) 718 final, Brussels, 11.1.2006.

23 COM (2004) 60, Towards a Thematic Strategy on the Urban Environment.

24 COM (2004) 60, Towards a Thematic Strategy on the Urban Environment.

25 Avrupa Birliği’nin Atık Azaltılması ve Geri - Dönüşüm için Tematik Stratejisi hakkında önerilen Direktif^, üye devletlerin en uygun koşullarda atık önleme programları hazırlamada yükümlülüklerine açıklık getirmektedir. Bu Direktifle entegre kentsel çevre yönetimi ile yerel atık önleme tedbirlerini de kapsaması öngörülmüştür.

26 Communication from the Commission to the Council and the European Parliament onThematic Strategy on the Urban Environment, COM (2005) 718 final, Brussels, 11.1.2006 (Binalarda ve sanayide enerji verimliliği (SAVE), ısı ve enerjinin eş-üretimi, elektrik ve ısı için yeni ve yenilenebilir enerji kaynakları, biyoyakıtlar - ALTENER, ulaştırmanın enerji yönleri - STEER).

27 COM (2005) 265.

28 2002 /91/EC Sayılı Direktif.

29 CEN: European Committee for Standardization.

30 2002/91/EC Sayılı Direktif.

31 Communication from the Commission to the Council and the European Parliament onThematic Strategy on the Urban Environment, COM (2005) 718 final, Brussels, 11.1.2006.

32 Communication from the Commission to the Council and the European Parliament onThematic Strategy on the Urban Environment, COM (2005) 718 final, Brussels, 11.1.2006.

33 CEN M/350 Sayılı Görev Belgesi (Mandate).

34 PM: Particulate Matter.

35 COM (2005) 446.

36 Bu önlemler etki değerlendirmesine konu edilmektedir.

37 Differentiated charging.

38 COM (2005) 634.

39 COM (2001) 370.

40 CIVITAS - cleaner and better transport in cities - stands for CIty-VITAlity-Sustainability. (www.civitas-initiative.org)

41 2002/49/EC Sayılı Direktif.

42 COM (2005) 670.

43 Communication from the Commission to the Council and the European Parliament onThematic Strategy on the Urban Environment, COM (2005) 718 final, Brussels, 11.1.2006.

44 Urban Environment Management Plan.

45 COM (2004) 60,Towards a Thematic Strategy on the Urban Environment.

46 Kentsel Çevre Yönetim Planları ve Sistemleri Çalışma Grubu Final Raporu , 16 Şubat 2005.

47 Hava Kalitesi Çerçeve Direktifi ve ilgili Direktifler (1996/62/EC, 1999/30/EC, 2000/69/EC ve 2002/3/EC Sayılı Direktifler); Yakıt Kalitesi Direktifleri (1993/12/EEC, 1998/70/EC ve 1999/32/EC Sayılı Direktifler); 1994/63/EC Sayılı Uçucu Organik Bileşikler (VOC) I. Aşama Direktifi; 1976/160/EEC Sayılı Rekreasyon Amaçlı Yüzme Suyu Kalitesi Direktifi; 1976/464/EEC ve 1980/68/EEC Sayılı Tehlikeli Maddelerin Suya Boşaltımına İlişkin Direktifler; 1986/278/EEC Sayılı Arıtma Çamuru Direktifi, 1991/271/EEC Sayılı Kentsel Atıksu Arıtma Direktifi, 1991/676/EEC Sayılı Nitrat Direktifi, 1998/83/EC Sayılı İçme Suyu Direktifi, 2000/60/EC Sayılı Su Çerçeve Direktifi; Atık Çerçeve Direktifi; 1991/689/EEC Sayılı Tehlikeli Atık Direktifi; 1994/62/EEC Sayılı Ambalaj Atıkları Direktifi; 1975/439/EEC Sayılı Atık Yağlar Direktifi; 1986/278/EEC Sayılı Arıtma Çamuru Direktifi; 1991/157/EEC Akümülatörler ve Piller Direktifi;1993/31/EC Düzenli Depolama Direktifi; 2000/76/EEC Sayılı Atık Yakma Direktifi; 2000/53/EEC Sayılı Hurda Araçlar Direktifi; 2002/96/EC Sayılı Atık Elektronik ve Elektrikli Ekipmanlar Direktifi (Avrupa Parlamentosu ve Konseyin 19.11.2008 tarihinde onayladığı 2008/98/EC Sayılı yeni Atık Direktifi doğrultusunda - OJ, L 312/3, 22.11.2008 - Atık Çerçeve Direktifi önemli ölçüde yenilenmiş ve ilgili bazı direktifler de yürürlükten kaldırılmıştır.); Çevresel Gürültü Direktifi; Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrol Direktifi; Büyük Endüstriyel Kazaların Kontrolü/Seveso II (COMAH) Direktifi; 2001/80/EC Sayılı Büyük Yakma Tesisleri Direktifi; 1999/13/EC Sayılı Solvent Direktifi; Habitat Direktifi; Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) Direktifi; Stratejik Çevresel Değerlendirme (SÇD) Direktifi ve Çevresel Bilgiye Erişim Direktifi.

48 Türkiye Cumhuriyeti AB Entegre Çevre Uyum Stratejisi –UÇES (2007-2023).

49 Instrument for Pre-Accession Assistance.

50 Entegre atık yönetimi atık yönetiminin tüm unsurlarını (katı atık, ambalaj tehlikeli atık yönetimi de dahil olmak üzere) bir bütün olarak değerlendirmekte ve atık yönetiminin amacını; çevresel ve ekonomik açıdan sürdürebilirliğin sağlanması olarak tanımlamaktadır.

51“Kentlerin Toplumsal Yapısının Güçlendirilmesi” ve “Kentlerin Kültürel Yapısının Güçlendirilmesi” bieşenleri birleştirilerek çalışıldı.

52 NUTS: NOMENCLATURE OF TERRITORIAL UNITS FOR STATISICS.

53 Türkiye’de geleneksel olarak kullanılan beş coğrafi bölge tanımı ayrıca geçerlidir.

54 2006 yılında yürürlüğe giren 5449 sayılı “Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve

Görevleri Hakkında Kanun” ile Düzey 2 olarak belirlenen bölgelerde kalkınma ajansları kurulmaya başlanmıştır.

55 YHGP NUTS 2 düzeyidir.

56 Çevre düzeni planlarına ilişkin yetkilerde istisnalar; GAP bölgesinde, özel çevre koruma bölgeleri ilan edilen yerlerde ve özel kanunu olan Boğaziçi’nde uygulanmaktadır.(İstanbul ve Kocaeli Büyükşehir Belediyeleri de yetkilendirilmişlerdir. (Bütçe Kanunlarında Yer Alan Bazı Hükümlerin İlgili Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelere Eklenmesi ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, Kanun No: 5538, Yayın: 12. 7. 2006 tarih ve 26226 sayılı RG)

57 4856 sayılı Çevre ve Orman Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun (8.05.2003 tarih 25102 sayılı Resmi Gazete). (“Madde 2 - Çevre ve Orman Bakanlığının görevleri şunlardır:.... h) Dengeli ve sürekli kalkınma amacına uygun olarak ekonomik kararlarla ekolojik kararların birarada düşünülmesine imkân veren rasyonel doğal kaynak kullanımını sağlamak üzere, kalkınma plânları ve bölge plânları temel alınarak çevre düzeni plânlarını hazırlamak veya hazırlatmak, onaylamak, uygulanmasını sağlamak.”)

58 Madde 9 – (Değişik: 26/4/2006 – 5491/6 md.): Çevrenin korunması amacıyla;.. b) Ülke fizikî mekânında, sürdürülebilir kalkınma ilkesi doğrultusunda, koruma-kullanma dengesi gözetilerek kentsel ve kırsal nüfusun barınma, çalışma, dinlenme, ulaşım gibi ihtiyaçların karşılanması sonucu oluşabilecek çevre kirliliğini önlemek amacıyla nazım ve uygulama imar plânlarına esas teşkil etmek üzere bölge ve havza bazında 1/50.000-1/100.000 ölçekli çevre düzeni plânları Bakanlıkça yapılır, yaptırılır ve onaylanır. Bölge ve havza bazında çevre düzeni plânlarının yapılmasına ilişkin usûl ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir. (“Çevre Düzeni Planlarına Dair Yönetmelik”, 11.11.2008 tarih ve 27051 Resmi Gazetede yayımlanmıştır).

59 Örnek: Ordu-Trabzon-Rize-Giresun-Gümüşhane-Artvin Planlama Bölgesi 1/100 000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı.

60 NUTS II’lerin yeniden tanımlanması, ÇDP’lerin de yeniden ele alınması demektir.