Kenya ile ticaret ve yatirim firsatlari
Yüklə 180,53 Kb.
|
|
KENYA İLE TİCARET VE YATIRIM FIRSATLARI 44 milyonluk nüfusu ve 580.367 kilometrekarelik yüzölçümü ile Kenya Doğu Afrika’nın ulaşım, finans ve idare merkezidir. 2020 yılında Kenya nüfusunun 52 ve 2030 yılında 63,2 milyona ulaşması beklenmektedir. Satınalma gücü paritesine göre 2020 yılında kişi başı gelirin 2.930 dolara ve 2030 yılında 5.650 dolara ulaşması öngörülmektedir. Kenya’nın bölgesel bir merkez olmasının ve Doğu Afrika Topluluğu’nun birleşme sürecinin; 2011-2020 yılları arasında Kenya’nın GSYİH’sının yılda ortalama %5,6; 2021-2030 yılları arasında ise %6,7 büyümesine katkı sağlayacağı hesaplanmaktadır. Özellikle ulaşım ve enerji alanında öngörülen altyapı yatırımları, ekonominin daha da serbestleşmesi amacıyla yapılacak reformlar ve kamu organlarının daha verimli çalışmasıyla birlikte, sözkonusu büyüme oranlarına ulaşılabileceği tahmin edilmektedir. Hizmetler ve sanayi sektöründeki büyüme hızının tarım sektöründeki büyümenin üzerinde olması beklenmektedir. Kenya’da tüketim gücüne sahip orta sınıfın genişlemesi ile birlikte gelecekte otomotiv, dayanıklı tüketim malları, mobilya, züccaciye ve ev eşyalarına olan talebin artması; gıda işleme ve makine, inşaat, bankacılık, bilgi teknolojileri ve iletişim, turizm ve perakende, eğitim, sağlık ve eğlence sektörlerinin büyümesi beklenmektedir. Öte yandan gelecekte ortalama hanehalkı bütçesinde gıdanın en önemli harcama kalemi olmaya devam etmesi ve pazarın fiyata karşı duyarlı yapısını muhafaza etmesi öngörülmektedir. 200’ün üzerinde uluslararası şirketin Doğu Afrika yönetim merkezi Nairobi’de yer almaktadır. Nairobi ayrıca New York, Cenevre ve Viyana’dan sonra Birleşmiş Milletler’in dördüncü merkezi konumundadır. Birleşmiş Milletler Çevre (UNEP) ile Birleşmiş Milletler İnsan Yerleşimleri Programının (UN-HABITAT) merkezleri Nairobi’dedir. Ülkede ayrıca birçok uluslararası yardım kuruluşu ile sivil toplum örgütünün bölge merkezleri yer almaktadır. Kenya’nın rekabetçi bir ekonomik yapıya ulaşmasının önündeki engeller arasında altyapı eksikliği ve enerji yetersizliği önemli yer tutmaktadır. Altyapı yatırımlarında donör ülkelerin katkılarının elzem olmaya devam etmesi beklenmektedir. Gelecekte karayolu ve demiryolu ağının daha da geliştirilmesi, Mombasa Limanının kapasitesinin artırılması ve Lamu’da ikinci bir liman inşa edilmesi öngörülmektedir. Ayrıca elektrik enerjisi üretimini artırmak amacıyla çeşitli rüzgar ve jeotermal tesislerinin kurulması ile Etiyopya’dan elektrik ithalatı yapılabilmesine ilişkin çalışmalara başlanmıştır. Kenya’daki mevcut şehirleşme oranı %22 olup, her yıl 1 milyonun üzerindeki nüfus artışı ve köylerden şehirlere yaşanan göç, altyapı, konut ve inşaat malzemeleri sektörü için talep yaratmaktadır. Sözkonusu talebin satınalma gücündeki genel düşüklüğün etkisi ile ağırlıklı olarak orta ve düşük gelirli ailelere hitap eden konutlara yönelik olması beklenmektedir. Altyapı yatırımları, kamu bütçesinden ayrılan pay ve uluslararası yardım ve kalkınma kuruluşları ile diğer ülkelerden alınan borç ve hibe yoluyla finanse edilmektedir. Güney Sudan petrol kaynaklarının ihraç edilebileceği alternatif güzergahlar oluşturma arayışı ve bölge ülkelerinin Güney Sudan’lae ticaretlerini geliştirme arzusu, Lamu Limanı (Kenya) - Güney Sudan ve Etiyopya Ulaştırma ve Geliştirme Koridoru Projesinin (LAPSSET) altyapısını hazırlamıştır. Finansmanı Kenya, Güney Sudan ve Etiyopya kamu bütçelerinden ve kamu-özel sektör işbirliği finansman yöntemleri ile karşılanacak olan ve toplam değeri milyar dolarlara ulaşması beklenen proje kapsamında Kenya'nın Lamu şehrinde bir liman ve petrol rafinerisi inşa edilmesi, Güney Sudan'ın başkenti ile Lamu arasında bir petrol boru hattının inşası, Güney Sudan ve Etiyopya arasında bir tren yolu hattı, Kenya-Etiyopya ve Güney Sudan'ı birbirine bağlayan bir otoyol ve Kenya'nın şehirleri Lamu, Isiolo ve Lokichogio'da birer havalimanı inşa edilmesi öngörülmektedir. En büyükleri Jomo Kenyatta International Airport ve Moi International Airport olmak üzere Kenya’da farklı ölçeklerde havalimanları bulunmaktadır. Genel olarak uçak yolcu sayısındaki ve Nairobi ile Mombasa’ya turistik amaçla gelen yabancı sayısındaki artış havalimanlarında kapasite artışına gidilmesine yol açmaktadır. Sözkonusu ihaleler ağırlıklı olarak uluslararası çapta olmaktadır. Ülkemizin Afrika Kalkınma Bankası (AKB)’ye üyeliğine dair anlaşma 17 Ocak 2013 tarihinde onaylanmış ve 30 Ocak 2013 tarihinde resmi gazetede yayınlanmıştır. Birçok gelişmiş ülke merkezli müteahhitlik şirketinin katılım sağlayabildiği AKB finansmanlı ihalelere bu tarihten itibaren ülkemiz müteahhitlik işletmeleri de katılım sağlayabilmektedir. Uzun süreli arayışlar neticesinde Kenya’da ilk kez 2012 yılı Mart ayında ticari miktarlarda petrol bulunmuştur. Doğu Afrika tüm dünyada petrolün en az araştırıldığı bölge olup, Uganda ve Kenya’da petrolün keşfi, Tanzanya’da da doğalgazın keşfi bölgedeki arama faaliyetlerinde artışa yol açmıştır. Doğu Afrika’nın tek petrol rafinerisi Kenya’nın Mombasa şehrinde bulunmakla birlikte, işletme nedenleriyle faaliyetlerine 2013 yılında ara vermiştir. Kenya Hükümeti 2016 yılı başlarında, rafineriyi bundan böyle bir petrol depolama tesisi olarak kullanmayı öngördüğünü açıklamıştır. Kenya’nın 2017 yılında kuzeybatıdaki Lokichar bölgesinde düşük miktarda petrol üretimine başlaması ve çıkarılan petrolün karayolu’yla Eldoret şehrine ve buradan demiryoluyla Mombasa Limanı’na taşınması yönündeki planlar da ahiren kamuoyuna yansımıştır. Kenya’nın ticari anlamda petrol üretimine başlayabilmesinin en az 3-4 yıl daha alacağı; bu takdirde dahi 600 milyon varil tahmini rezervin Kenya’yı petrol piyasasında ancak mütevazı bir konum kazanacağı tahmin edilmektedir. Kenya’nın gelişmiş ülkelere mevcut ihracatı ağırlıklı olarak çay, kesme çiçek, tropik meyve ve sebzeler ve kahve gibi tarımsal ürünlere dayanmakta olup, Kenya gelişmiş ülkelerden ağırlıklı olarak sanayi malları ithal etmektedir. Kenya Doğu Afrika Topluluğu’nun en gelişmiş ülkesi olarak komşularına petrol, çimento, demir-çelik ve kimya sektörü ürünleri de ihraç etmektedir. Kenya’nın son on yıllık ithalatı incelendiğinde en çok yer alan ürün grupları sırasıyla petrol, makine sektörü, elektrik-elektronik sektörü, motorlu kara taşıtları ve demir-çeliktir. Makine sektöründe sırasıyla bilişim sektörü ürünleri, inşaat ve madencilik sektörlerinde kullanılan makineler, çeşitli taşıtlarda kullanılan motorlar ve inşaat araçları en fazla ithalatı gerçekleştirilen ürünlerdir. Elektrik-eletronik sektöründe cep telefonları ile aksam ve parçaları, elektrik transformatörleri, elektrik konvertörleri ve izole edilmiş teller ile kablolar ithalatı en fazla gerçekleştirilen ürünlerdir. Motorlu kara taşıtları sektöründe sırasıyla otomotiv, kamyon, traktör ve motorsiklet en fazla ithalatı gerçekleştirilen ürünlerdir. Demir ve çelik sektöründe sırasıyla hassı hadde ürünleri, demir ve alaşımsız çelikten yarı mamuller ve filmaşin ithalatı en çok gerçekleştirilen ürünlerdir. 1 Temmuz 2010 tarihi itibarıyla Doğu Afrika Topluluğu (Kenya, Tanzanya, Uganda, Ruanda ve Burundi) üyesi ülkeler ortak gümrük tarifesine geçmiş olup, birçok üründe üye ülkeler arasında malların serbest dolaşımı başlamıştır. Kenya aynı zamanda Doğu ve Güney Afrika Ortak Pazarı (COMESA) üyesi olup, COMESA üyesi ülkelerle tercihli ticaret rejimlerinden faydalanmaktadır. İhracat işleme bölgelerinde (Export Processing Zones – EPZ) faaliyet gösteren işletmelere; 10 yıllık vergi muafiyeti, bu sürenin bitiminde 10 yıl boyunca sabit oran (%25) üzerinden kurumlar vergisine tabi olmak, damga vergisi ve KDV muafiyeti, ara malı girdilerinde sınırlamaya gidilmemesi, belli başlı sanayi düzenlemelerinden ve lisans uygulamasından muafiyet tanınması gibi yatırım teşvikleri sağlanmaktadır. İhracat işleme bölgelerinde faaliyet gösteren işletmelerin yıllık üretimlerinin en az %80’lik kısmının Doğu Afrika Topluluğu dışı bölgeye ihraç etmesi gerekmektedir. ABD’nin gelişme yolundaki ülkelere tekstil ve konfeksiyon ithalatında American Growth and Opportunity Act (AGOA) kapsamında sağladığı tercihli imkanlardan Kenya da faydalanmaktadır. Kenya’nın önemli ticari partnerlerinden biri olan ABD’ye önemli miktarda tekstil ve konfeksiyon ürünü ihracatı bu çerçevede gerçekleştirilmekte olup, ABD’ye tekstil ve konfeksiyon ihracatı hedefleyen işletmeler ağırlıklı olarak ihracat işleme bölgelerinde faaliyet göstermektedirler. Ayrıca, Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi (GTS) kapsamında, Kenya’nın bazı sanayi ürünleri ABD, Japonya, Kanada, Yeni Zelanda, Avustralya, İsviçre, İsveç, Norveç, Finlandiya, Avusturya gibi gelişmiş ülke pazarlarına tercihli olarak giriş yapabilmektetir. Kenya’da telekom, medya ve sigorta sektörleri dışındaki sektörlerde yerli ortak zorunluluğu bulunmadan faaliyet göstermek mümkündür. 1994’de Kenya hükümeti, Kambiyo Kontrol Yasasındaki sınırlamaları kaldırmıştır. Bu itibarla, Kenya’daki yabancı yatırımcılar yerel kredilerden faydalanabilme ve yatırım gelirlerinin ülke dışına transferi imkanına sahip olmuştur. Kenya’ya yatırım yapan işadamları, Kenya, Tanzanya, Uganda, Ruanda ve Burindi tarafından kurulan Doğu Afrika Topluluğu ve Doğu ve Güney Afrika Ortak Pazarına (COMESA) tercihli ihraç imkanına sahip olmaktadır. 2005 yılı Ocak ayında yürürlüğe giren Yatırımların Korunmasına İlişkin Kanun’a göre; Kenya Hükümeti, yatırımların kolaylaştırılması ve teşviki amacıyla, iş kurmak için gerekli izinlerin alınmasında yatırımcılara kolaylık sağlamayı hedeflemekte olup, bu amaçla kurulmuş olan Kenya Yatırım Otoritesi yabancı yatırımcılara hizmet sağlamaktadır. Sözkonusu Otorite aracılığıyla gerçekleşen yatırımlara yurtdışından ithal edilen makine ve teçhizat için KDV ödenmemesi, yatırım bedeli elde edilene kadar kurumlar vergisinden muafiyet gibi teşvikler sağlanmaktadır. Kenya anayasasına göre; telafi ödemesi (tazminat) yapılmadan özel mülk kamulaştırılamaz. Kenya, üye ülkelerdeki ticari olmayan riskleri garanti eden ve Dünya Bankasına bağlı olarak faaliyet gösteren Çok Taraflı Yatırım Garanti Ajansına üyedir. Ülkemiz ürünleri Kenya’da genellikle batı kalitesinde fakat batıdan daha uygun fiyatlı olarak algılanmaktadır. Sözkonusu imajın korunarak, potansiyel arz eden ürün ve hizmetlere yönelinmesi durumunda Kenya pazarında kaydadeğer ihracat imkanı elde edilebilecektir. Kenya’ya ihracat gerçekleştirilmesinde ülkenin ziyaret edilmesi ve fuarlara katılım faydalı görülmektedir. KENYA’YA İHRACATIMIZDAKİ BAŞLICA ÜRÜNLER (2013/8 – 2014/8 Aylık)
KENYA’DAN İTHALATIMIZDAKİ BAŞLICA ÜRÜNLER (2013/8 – 2014/8 Aylık)
Yıllar İtibariyle Türkiye-Kenya Dış Ticareti (1.000 $)
Yüklə 180,53 Kb. Dostları ilə paylaş:
|