Kompyuterga ma’lumotlarni kiritish-chiqarish tizimlari reja

Kompyuterga ma’lumotlarni
kiritish-chiqarish tizimlari

REJA:

1. Киритиш-чиқариш тизимлариning tashkil etilishi.

   
   

2. Kiritish-chiqarish boshqarish vositalari, kiritish-chiqarish kanallari va protsessorlari.

   
   

3. Kiritish-chiqarish modullari, portlar va ularning vazifalari.

   
   

Kalit so’zlar: Kiritish-chiqarish tizimlari, boshqarish vositalari, kanal, port,


Kiritish-chiqarish tizimlarining tashkil etilishi

Kiritish-chiqarishning asosiy tizimi. Shaxsiy kompyuterning ona platadagi DXQ (doimiy xotira qurilmasi) yoki QDDXQ (qayta dasturlanadigan doimiy xotira qurilmasi) mikrosxemasiga yozilgan dastur BIOS dir. BIOS kompyuterning operatsion tizimdan kelayotgan kirish-chiqish, qurilmalarni boshqarish so‘rovlariga xizmat ko‘rsatadi. Shuningdek, kompyuter yoqilganda uskunalarni boshlang‘ich tekshirish (POST tartiboti), MBRni yuklash va operatsion tizimga boshqaruvni uzatish ham BIOS vazifasiga kiradi, BIOSda shaxsiy kompyuterning ona plata konfiguratsiyasining asosiy ko‘rsatkichlarini qo‘lda sozlash uchun interaktiv nimdasturi ham mavjud.

POST-Power-On Self-Test Yoqilgandan so‘ng o‘z-o‘zini testlash. Ona plataning BIOS dasturi vazifalaridan biri bo‘lib, u kompyuter tarkibiy qismlarini(apparat ta’minotini) ketma-ket testlab chiqadi.
MBR Master Boot Record - Bosh yuklovchi yozuv. Qattiq disk yoki boshqa axborotni saqlash qurilmasidagi mantiqiy disklarga (bo‘limlarga) bo‘linadigan birinchi fizik sektor. MBR bo‘limlar jadvalini (partition table) va bajarilayotgan kodning katta bo‘lmagan bo‘lagini o‘z ichiga oladi. MBRning maqsadi - operatsion tizimni yuklash emas, shunchaki qattiq diskning qaysi bo‘limidan OTni yuklash kerakligini tanlash. MBR bosqichida faqat disk bo‘limi tanlanadi.

Kiritish va chiqarish tizimi - tashqi qurilmalar bilan ma'lumotlarni kiritish va chiqarish masalasini ta'minlaydi

• Kiritish va chiqarish tizimi - tashqi qurilmalar bilan ma'lumotlarni kiritish va chiqarish masalasini ta'minlaydi

  
  

• Fayl tizimi – fayl va kataloglar bilan ishlash uchun keng xizmat (servis) imkoniyatlarini beradi

  
  

• Operatsion tizim klassifikatsiyasi

  
  
• 
  

• Zamonaviy universal operatsion tizim birinchidan fayl tizimlarini ishlata oladigan va foydalanadigan ko`p foydalanuvchili va ko`p vazifali xarakteristika deb aytishimiz mumkin.

  
  

• Operatsion tizimning tarkibida asosiy 3 komponent guruhi mavjud:

  
  

• -Yadrosi (rejalashtiruvchi tizim, qurilma drayverlari, qurilmalarni boshqaradigan xizmatlar, tarmoq tizimlari)

  
  

• -Tizim kutubxonalari (drayverlar bilan birga keladigan vazifali lug`at)

  
  

• -Platalar bilan obolochkasi (tashqi ko`rinish)

  
  

• Protsessorni boshqarish algoritmi bo`yicha operatsion tizimlarning turlanishi:

  
  

• -Bir vazifali va ko`p vazifali

  
  

• -Bir foydalanuvchili va ko`p foydalanuvchili

  
  

• -Bir protsessorli va ko`p protsessorli tizim

  
  

• -Lokal va tarmoqlar

  
  
• 
  

• Bir vaqt davomida bajariladigan vazifalar bo`yicha operatsion tizimlar 2 klassga bo`linadi: bir vazifali va ko`p vazifali

  
  

• Misol: MS – DOS operatsion tizim 1 vazifali , Linux,Unix, Windows ko`p vazifali hisoblanadi.

  
  

• Ko`p vazifali operatsion tizimlar foydalanadigan muhitiga nisbatan 3 turga bo`linadi:

  
  

• Paketlarni qayta ishlash tizimlari

  
  

• Vaqt bo`yicha ajralish tizimlari

  
  

• Real vaqt tizimlari

  
  

• Operatsion tizimning funksiyali vazifalari:

  
  

• Lokal resurslarni boshqarish

  
  

• Jarayonlarni boshqarish

  
  

• Jarayon (vazifa, harakat) – abstrakt amal bajarib turgan dasturni aniqlaydi.

  
  

• Kiritish – chiqarishni boshqarish

  
  

• Operatsion tizimning funksiyalari:

  
  
• 
  

• Foydalanuvchi tomonidan buyruq va vazifalarni qabul qilishi va ularni qayta ishlashi

  
  

• So`rov dasturni qabul qilish va bajarish kerak bo’lgan vaqtda boshqa dasturlarni bajarish yoki to`xtatish

  
  

• Bajarishga mo`ljallangan dasturlarni operativ xotiraga yuklash

  
  

• Dasturni initsializatsiyasi

  
  

• Dasturlarni identifikatsiyasi

  
  

• Ma’lumot bazalarining fayllarini boshqarish tizimini ishlashini ta’minlab berish

  
  

• Multidasturlash rejimini ta’minlab berish

  
  

• Hamma kiritish – chiqarish operatsiyasini boshqarish va tashkillashtirishni ta’minlash

  
  

• Real vaqt davomida vaqtni cheklashi bilan aniq va qattiq ishlash

  
  

• Xotirani taqsimlash

  
  

  • Virtual xotirani tashkillashtirish

    
    

  • Zamonaviy tizimlarda doimiy xotirani taqsimlash

    
    

• Vazifa bo`yicha rejalashtirish va nazorat qilishni ta’minlash

  
  

• Bir vaqt mobaynida bajarib turgan dasturlar orasida ma’lumot va xabarlarni almashishini ta’minlab berish

  
  

• Bir dasturni boshqa dastur ta’siridan himoyalash va ma’lumotlarni ishonchli ravishda saqlash

  
  

• Har vaqtda tizimni ishdan chiqish vaziyatlari uchun xizmatlarni ta’minlash

  
  

• Dastur tizimining ishlashini ta’minlash

  
  
•