Mała encyklopedia kultury antycznej

Pompeiopolis

608

pontifex

został zamordowany przez stronników Anto­niusza.

Pompeiopolis zob. Soloj.

Pompeje (Pompeii) miasto na wybrzeżu Kam­panii u ujścia rzeki Sarnus, u stóp Wezuwiusza, municipium rzymskie. Częściowo zniszczone w czasie trzęsienia ziemi w r. 63 n.e., zostało w r. 79 razem z sąsiednimi miastami, Herkula-num i Stabie, zasypane popiołem wulkanicznym podczas wielkiego wybuchu Wezuwiusza. Śla­dy po zaginionym mieście odkryto dopiero w XVII w;, a właściwe wykopaliska, prowadzone do dnia dzisiejszego, rozpoczęto w XVIII w. Dostarczają one bezcennych materiałów archeo­logicznych do poznania kultury materialnej, sztuki i architektury.

Pompilius 1. Numa P; drugi z kolei król rzymski (zob. Numa). 1. jeden ze stronników Katyliny. 3. P. Andronikus, gramatyk rzymski syryjskiego pochodzenia, nauczyciel, autor pra­cy o Annales Enniusza, zatytułowanej Elenchoj. Dzieła jego zaginęły.

Pomponia córka Attyka, żona Marka Wipsa-niusza Agryppy (zob. Wipsaniusz l).

Pomponii rzymski ród plebejski. 1. Marcus Pomponius Matho, prowadził jako konsul w r. 231 p.n.e. wojnę w Sardynii. 2. Marcus P. Matho, edyl w r. 207 p.n.e., w r. 204 pretor Sycylii;

prowadził śledztwo w procesie przeciwko Scypio-nowi, i jego legatowi Pleminiuszowi. 3. Lucius P. Bononiensis, jeden z najwcześniejszych twór­ców tzw. fabulae atellanae; nie tylko utrwalał na piśmie poszczególne sceny komiczne, lecz także łączył je w pewną całość i wprowadzał do nich wątek mitologiczny. Znamy 65 tytułów jego atellan (I w. p.n.e.). 4. Cnaeus P., jeden z naj­starszych mówców rzymskich, zginął w r. 82 p.n.e. 5. Lucius P. Secundus, poeta z I w. n.e., consul suffectus (w r. 44 n.e.) za panowania Klaudiusza, walczył z Chattami; był autorem tragedii, których kilka znamy z tytułów. 6. Quin-tus P. Secundus, consul suffectus w r. 41 n.e>;

po śmierci Kaliguli głosował za przywróceniem republiki, co wywołało nienawiść żołnierzy, przed którą ochronił go cesarz Klaudiusz. 7. P. Labeo, namiestnik Moezji za czasów Tyberiusza;

zagrożony procesem popełnił samobójstwo w r. 34 n.e. 8. Sextus P., znany prawnik z czasów Had-riana i Antonina Piusa. Część jego licznych pism z zakresu prawa zachowała się. 9. P. Porphyrio, jeden z najwcześniejszych komentatorów Hora­cego, żył w latach 200-250 n.e. 10. Titus P.

Mela, autor (zachowanego) dzieła geograficz­nego De chorographia (w 3 księgach); dzieło to, napisane w okresie panowania Kaliguli i Klau­diusza (r. 37-54 n.e.), stanowi krytyczne kom­pendium całej ówczesnej wiedzy z dziedziny geografii. 11. Sextus P., wybitny prawnik rzym­ski z czasów Hadriana i Antonina .Piusa (ok. połowy II w.), autor wielu dzieł obejmujących ogółem ponad 300 ksiąg. Z prac jego, które znane są tylko z fragmentów zachowanych w Digestach, należy wymienić trzy obszerne komentarze do dzieł wcześniejszych prawników rzymskich (ad Sabinum; ad Q. Mucium; ad Plautium, wzgl. ex Plautio), komentarz do edyk-tu pretorskiego (ad edictum), krótką historię jurysprudencji rzymskiej i jednocześnie wstęp do nauki prawa (Enchiridium) oraz dwa obszerne zbiory materiałów kazuistycznych (Epistulae i Variae lectiones). 12. Titus P. Atticus zob. Atticus.

Pomptinae paludes zob. Pomptyjskie Bagna.

Pomptyjskie Bagna (łac. Pomptinae paludes) nazwa bagnistej równiny na wybrzeżu Lacjum, pomiędzy Velitrae i Tarracina. W r. 312 p.n.e. cenzor Appiusz Klaudiusz, budując via Appia, starał się osuszyć te tereny, jednakże wysiłki jego, podobnie jak i późniejsze starania Augusta, nie doprowadziły do całkowitego odwodnienia bagien.

pondera zob. odważniki.

pons zob. mosty.

Pont (gr. Póntos, łac. Pontus) kraj w północno--wschodniej części Azji Mn., u wybrzeży Morza Czarnego. Na początku IV w. p.n.e. satrapa perski Ariobarzanes I utworzył w P. królestwo. Największy rozkwit królestwa P. przypada na panowanie Mitrydatesa VI (120-63 p.n.e.), który przez wiele lat prowadził wojny z Rzymem. W r. 64 n.e. P. stał się prowincją rzymską.

pontifex łac. członek kolegium kapłańskiego, które początkowo towarzyszyło najwyższemu urzędnikowi w czasie pełnienia funkcji sakral­nych, a następnie przewodniczyło kultowi pań­stwowemu. Siedzibą p. była Regia. Początkowo było ich 3, później stopniowo powiększano tę liczbę, aż do 16 za czasów Cezara. Od Iex Ogul-nia (r. 300 p.n.e.) połowa kolegium musiała się rekrutować spośród rodów plebejskich. Na czele kolegium p. stał Pontifex Maximus, początkowo prawdopodobnie mianowany przez króla lub wybierany przez innych p. Następnie (przed r. 212 p.n.e., dokładna data nie jest znana) był

Porcii'>Pontinius

609

Porcii

on wybierany na komicjach trybusowych przez 17 tribus wyznaczonych przez losowanie. W okresie cesarstwa funkcję tę zawsze pełnił cesarz, dopiero w r. 375 Gracjan odmówił no­szenia tego tytułu jako pogańskiego.

Pontinius (Caius P.) oficer w stopniu legata w wojsku Krassusa w wojnie z niewolnikami w r. 71 p.n.e.; po złożeniu urzędu pretora, który piastował w r. 71, brał udział w wojnach z Allobrogami jako propretor; towarzyszył Cy-ceronowi jako legat do Cylicji.

Pontfos z Aten, jeden z rzeźbiarzy neoattyków pracujących w Rzymie w I w. n.e. Sygnatura jego zachowana na bazie marmurowej z deko­racją reliefową, znajdującej się obecnie w mu­zeum Palazzo Conservatori w Rzymie.

Pontius architekt rzymski działający w okresie Augusta, zatrudniony przy -ustawianiu jednego z dwóch obelisków przed świątynią Cezara w Aleksandrii. Sygnatura znajduje się na krabie służącym za bazę obelisku.

Pontos 1. zob. font. 2. P. Euksejnos (łac. Pontus Euxinus) dosł. „Morze Gościnne", eufemiczna nazwa Morza Czarnego.

Pontus Euxinus zob. Pontos 2.

popina tac. szynk, garkuchnia, jadłodajnia w Rzymie. Czynne były całą dobę i pozostawały pod nadzorem edylów, korzystali z nich ludzie z najniższych klas społecznych i niewolnicy.

Popławski Mieczysław (1893-1946) profesor filologii klasycznej na Katolickim Uniwersytecie w Lublinie od r. 1928. Zajmował się w swoich badaniach naukowych problemami literatury rzymskiej (Cezar, Salustiusz, Wergiliusz, Cyceron, Horacy i in.) oraz religioznawstwa i prawa antycznego.

popularowie (łac. populares) postępowe stron-nistwo zwolenników reformy rolnej i odrodzenia włościaństwa. Powstało w okresie działalności braci Grakchów, którzy prowadzili w latach 133-121 zacięte walki ze stronnictwem opty-matów. Siła stronnictwa p. przejawiała się rów­nież w kilkakrotnym wyborze Mariusza na konsula. Dyktatura Sulli oznaczała zwycięstwo optymatów nad p. Wbrew jednak nadziejom Sulli, który sądził, iż obdarzył państwo rzymskie trwałym ustrojem, partia p. ponownie się wzmoc­niła, zwłaszcza gdy na jej czele stanął Gajusz Juliusz Cezar, uważający się za politycznego spadkobiercę Grakchów i Mariusza. Zob. opty-maci.

Populonia nadmorskie miasto w Etrurii, przy

via Autelia, zniszczone przez Sullę w czasie wojen domowych.

Porcii rzymski ród plebejski, w czasach re­publiki dzielił się na gałęzie z przydomkami Ca f o i Lictnus. — Catones: 1. Lucius Porcius Cato, trybun ludowy w r. 100 p.n.e., przeciwnik Satumina; jako pretor w czasie wojny ze sprzy­mierzeńcami pokonał Etrusków. Zginął w bitwie z Marsami nad jeziorem Fucinus. 2. Marcus P. Cato, zw. Censorinus albo Maior (234-149), wybitny rzymski mąż stanu i mówca, znany i ceniony również jako pisarz. Był najwybitniej­szym i najbardziej typowym wyrazicielem rzym­skich idei konserwatywnych w pierwszej poło­wie II w. p.n.e., fanatycznym zwolennikiem sta­rorzymskiej prostoty obyczajów, wrogiem kultury. greckiej i jej zwolenników. Urodził się w Tus-culum, w rodzinie plebejskiej. Od r. 217 brał udział w wojnie z Hannibalem, początkowo pod dowództwem Pabiusa Maksimusa; od r. 204 jako kwestor pod dowództwem Scypiona Afry­kańskiego walczył na Sycylii i w Afryce. W r. 199 był edylem plebejskim, w r. 198 jako pretor za­wiadywał Sardynią, przy czym odznaczył się jako sumienny administrator, wróg nadużyć i zdzierstwa. W r. 195 jako konsul wygłosił m.in. mowę za utrzymaniem lex Oppia, zakazu­jącej kobietom wystawności w szatach i klejno­tach, a także jeżdżenia powozami po mieście. W r. 194 jako prokonsul stłumił bunt w Hisz­panii, ale zdobył sobie uznanie za sprawiedliwe rządy. W r. 191 brał udział pod dowództwem Scypionów w wojnie syryjskiej, w czasie której się odznaczył. Po powrocie oskarżał Scypionów o nadużycia. W r. 195 osiągnął urząd cenzora, o który się już od dłuższego czasu starał. Na stanowisku tym występował ostro przeciw zdzier-stwom, skreślał poszczególne osoby z listy sena­torów nie tylko za rzeczywiste nadużycia gospo­darcze, ale także za wykroczenia przeciw suro­wości obyczajów, nałożył wysokie podatki na artykuły zbytku, szczególnie kobiecego. Po cen­zurze ograniczył się do działalności w senacie i w sądach, w których występował bardzo często zarówno jako oskarżyciel, jak i oskarżony. W senacie szczególnie często występował przeciw zbytkowi, przeciw wpływom kultury greckiej (m.in. postarał się o uwolnienie i odesłanie do Grecji greckich zakładników, obawiając się, by nie wywarli zgubnego wpływu na młodzież rzymską) oraz przeciw Kartaginie, której zbu­rzenia stale się domagał (słynne: ceterum censeo

39 — Mała encyklopedia kultury antyczne!

Porcii

610

Porinos

Cwthaginem delendam esse). Zmarł w r. 149, na dwa lata przed zburzeniem Kartaginy. Z pism jego zachowała się tylko rozprawa o rolnictwie (De agricultura), która jest jednocześnie pierw­szym zabytkiem prozy w literaturze rzymskiej. Podaje tu autor rady dotyczące pracy na roli, a także wskazówki lekarskie, kulinarne, liczne sposoby zamawiania i czarów. Występuje jako zwolennik intensywnej gospodarki rolnej, opar­tej na maksymalnym wyzysku pracy niewolni­czej, ściśle powiązanej z rynkiem. Dzieło jest odbiciem odbywającego się w tym czasie w Italii procesu kapitalizacji rolnictwa. Drobne frag­menty zachowały się z encyklopedycznego dzieła, które nosiło prawdopodobnie tytuł Praecepta ad filium (Rady dla syna). Zebrać chciał tutaj Katon całokształt dotychczasowej wiedzy, głów­nie z dziedziny retoryki, medycyny, agronomii, prawdopodobnie także sztuki wojennej i prawa. Również tylko fragmenty pozostały z dzieła hi­storycznego Katona, które miało się składać z siedmiu ksiąg. Nie zostało dotychczas ustalone, czy przekazany przez tradycję tytuł Origines (Początki) odnosił się do całego dzieła, czy też do pierwszych trzech ksiąg, które odpowiadają mu treścią.. W opisywaniu wypadków Katon pierwszy zerwał z układem rocznikarskim, pierw­szy też pisał historię po łacinie. Pierwsze trzy księgi zawierały opis powstania miast italskich, pozostałe cztery — dzieje wojen toczonych przez Rzym aż do r. 149. Katon był pierwszym Rzy­mianinem, który ogłaszał w większej ilości swoje mowy. Cyceron znał ich 150. Zachowały się drobne fragmenty z osiemdziesięciu, obejmują­cych okres od r. 195 do roku śmierci Katona — 149. 3. Marcus P. Cato, zw. Minor lub Uticensis (95-46 p.n.e.), polityk i filozof rzymski, jeden z głównych przywódców partii senackiej, nie­przejednany zwolennik ustroju republikańskiego. W r. 72 walczył z powstańcami Spartakusa, w r. 67 był trybunem wojskowym w Macedonii. W 65 był kwestorem, popierał stanowisko Cy-cerona w sprawie Katyliny, głosował za wyro­kiem śmierci dla wszystkich spiskowców, czemu sprzeciwiał się Cezar. W r. 62 oskarżał o prze­kupstwo Licyniusza Murenę (którego bronił Cyeeron). W r. 58 został wysłany na Cypr przez partię Cezara. Po powrocie w r. 56 zwalczał ze wszystkich sił triumwirat. Również jako pretor w r. 54 w dalszy ciągu walczył z obozem ceza-riańskim. W r. 49 stanął po stronie Pompejusza. Powierzono mu obronę Sycylii, nie potrafił jed­nak utrzymać wyspy i zbiegł do Pompejusza, z którym połączył się pod Dyrrachium. Pod Farsalos nie walczył. Po klęsce Pompejusza uciekł do Afryki, gdzie powierzono mu obronę miasta Utyki. Po klęsce pompejańczyków pod Thapsus, nie chcąc być świadkiem upadku repu­bliki, popełnił w Utyce (stąd przydomek) samo­bójstwo. Jako filozof był zwolennikiem stoików, w poglądach swoich był jednak dość ograniczony. Podobnie ograniczony i krótkowzroczny był w swoim bezkrytycznym uwielbieniu dla skaza­nego już nieuchronnie na zagładę ustroju repu­blikańskiego. — Licini: 4. Lucius P. Licinus, edyl plebejski w r. 210 i pretor w r. 207, zarzą­dzał prowincją Gallia Cisalpina. 5. Lucius P. Licinus jako pretor w r. 193 zarządzał Sardynią, w czasie konsulatu w r. 184 prowadził wojnę z Ligurami. 6. P. Licinus, poeta rzymski żyjący przypuszczalnie pod koniec II w. p.n.e. — Inni:

7. Marcus P. Latro, znany retor w czasach Au­gusta, pochodził z Hiszpanii, był przyjacielem starszego Seneki. Jego szkoła cieszyła się wielkim powodzeniem, m.in. jej uczniem był Owidiusz.

Porfiriusz (Porfyrios) ur. w r. 233 lub 232 n.e. w Tyrze, początkowo uczeń Longina, później Plotyna. Po Plotynie najwybitniejszy przedsta­wiciel neoplatonizmu, jeden z ostatnich uczonych. starożytności. Po śmierci Plotyna wykładał w Rzymie jego filozofię, objaśniał pisma Pla­tona i Arystotelesa. Uporządkował i wydał pisma Plotyna. Umarł, mając lat 70, w r. 304. Naj­sławniejszym jego uczniem był Jamblichos. Do najważniejszych pism P. należą: Życie Pitago­rasa (dzieło niedokończone), O życiu, działal­ności i pismach Platyna, Sentencje i aforyzmy, O powstrzymywaniu się od spożywania zwierząt, Scholia do Homera, Objaśnienie Odysei, Do Marceli!, Ęomentarze do „Kategorii" Arystote­lesa. Zajmował się także gramatyką, retoryką, geometrią, arytmetyką i muzyką. Nie pretendo­wał do stworzenia samodzielnej filozofii, był-jedynie komentatorem i egzegetą. Obdarzony ścisłym umysłem, usiłował nauce Plotyna nadać wyraz jaśniejszy i prostszy. Był przeciwnikiem chrześcijaństwa, toteż filozofowie chrześcijańscy odnosili się do P. niechętnie, choć podziwiali jego erudycję.

Porfyrion mit. jeden z gigantów, zabity przez Heraklesa podczas walki gigantów z bogami olimpijskimi.

Porfyrios zob. Porfiriuss.

Porinos architekt ateński działający w okre

-m oSaf &ijozo[ij[ •i{JD){zbiMoqo q 'aiMsmS o 'ifatii^a/b o 'i{W{OU3 o '.'•¥•fposoz ipapizp a biabuio &5[i3o3Bpad i &5(i(ł3 'b^oJfJ 'f Sis afnui

-fez n/(f»y o f>inw muszpoMwd^ 3Ą\ •Aopo.ren q3nilsAzsA n far 9nreAOdS}sA mXi o •bui y&zs

-pbias 'auozpOJA moizpn( isaf nSipJ eąszJiod •,f AOpB[8od 8AV •(uioMpSui-uioJozo[iJ afnsidKzid psoypni dSisod A[B3 aizp8 'h/ozo/i/ op o;3ya

-OZ — sf^iida^io^) Aim(n3[ !UO}siq '(fzsnp o) n§o[oq3Xsd 'n3oi03t i ifeC '(amoaao o) "JB.tS

-oa8 '(tn8oit>M9i3f\[ 'UMMiaui fMj) q3Aiz3i8o(OJ

-osiam ipiABfz '(apaiMsi/sazsM o — nuiso^ paj)

II30IOOIS031 OUłWOJBZ Ąi(Z3^0p OSsC BpIZQ 'Mp?

-fel3od oSaC if33(nJisao3i3J 3-Bnos(op •biizoui 9ws^s

-pod fai •bu i A9JO»nB 39J3ZS o33iu •Ba Sus afnpM

-od i łswuołw af BzoBiAzJd 'Ąu3iu3wJ anzoi(

-aiu 05[i^» Sis ^jBAvoqoBz •j- msid z '^sopfBired ^azon 'iuip[sno}'E[d miEtuaniap (i3B3oqzA\ fe')(oiois &uAii')[op Aippt 'fs;5[3iois Ąosizg fainp3J§; pp

-weispazJd Azsfam»iqAttfen 'lyaJg jozo[ij i Xa

-ozon 3;ssi3»oisAiv ^()d ^aaoJłsq39zsA faizp.reąfBti '(•a-n-d OS-SEI 'y) lamady z •f •\ soinoptasoJ •U9zfo^ '.tunisaoJ -qoz Bmoptasoj

•BdAzn Epizp wd03( '^u;3lS^BJ^łB^ uinazn]^ a\ Bqzazł isaf BzsfaiuzBA

-feu •(/ M98fesod ipAiiBMOlpBZ pojs^ •^nsos i {9A 'uiJlap '903( :Ąitq nui auooSiAsod "nuBiz alusisSzJi yBMOpOAOd zbjo 5zinq pBzspn (8901 ui^m 'qteEf9fl i•d iua»nqAiłV 'aozoazJ i ai')[SJom AlOMł i c^tS9q ai^sAzsA ĄeSalpod za} niuaf ;M9dSi(A\{od i dsA'^su 'zjobi BOpBiM 'Bsnaz ł^-iq 'i⁸^ ! 'esoBOJ-a u^s •;»i« uoptasoj •asbmuu 'qoz 'iMouop

-i9so\^\ 'BnizoKłs AAO(od op trap

-tuS Aw.o(od po sa.r)[0 Ea A)fefBpBdAzJd uni(syaiB nzrópuatBSi a ofeisanu (u^apfaso/ •J3) uospraso^ •a/.;^0(f vo{S •qoz Aqsa 3[AHOd

•a-U •M n Z •rf SBZ3

-ipi(lop XuBuzaiu i(JAui[Bd psizo fampoq3Bz a qi0->[po BUZ3;3oio3q3re •Bfsiui Bi[S[od 6sgi •j ay

-a-u'd /,^ •j od BłsnSny zazJd o8aueAopnqz 3vi.\vi3Q snaiiM^ KluamSeJJ ain^par "ais ąbmo^o

-bz (qaAiui i 3VWtxoy{ snsitWf 'aoi\rt wsi)

-.toj 'tadiu0({ snsifMJ •du) nniAz-g amaJa) Bn

-d npiM z 'Mpzsmiung npOJ A05[aopa ip9Mp zazid •a-u-d £61 •j a ;(ireAopnqz (Btsoz ann

-AZ^[ A\ •rf UIBU ^UBUZ AzSiBlSCBts[ •q3I:>lsAZJBMOł

yfsjiods t i(azpBq3azJd aosfaiiu (iMonBtS isbiui

-oibu raiuzod 'At\oipuBq Jap[B.reip OA05[}Bzood a5iA\ itiiul '3Aoda[?[s wuazazsanuod jbjbiabz 'iuiBq

-zozj i lurefpiMOlBm ;(uoiqopzo •ani^BiMS zpBq połSo zazid ulĄafBz luasuizpaizp ui/tuzJłauAaA z

-5(oqoJO»z3 Ki3ia5(iuBZ 0} (i(q ApaiiiaiM •oois fai5[

-3aJ8 (BpBfttodpo ninazopz tiiAi[o3o av 'q3Bp q3A)BfBJa!daYi imm[0i( iuiBp5zi Buio-)i[i5( qn( m^apar Xuozooio 'BiBi(0»sOJd amBid Ba ?(anitpnq (aii[Suii(ZJ azJn}5[atiq3JB a (shmiws •ob() sjĄJOd

•mfti a maz9np( z o3 oubimbis

-pazJj -BiadJals /,i ouozpoq3qo 'mfouni.ioJ •mz» 'o3af oi3i»§; •i;iso a nuod op •B}Saiq BSoJp o3aJ9fS[ po 'snpi[qns snod KzJd sis b(ba\op

-fBUZ O3af BtUi(lBIA§; -lOJAOd A

-i(A 3B3q3 'B-)[SJOUI BZOJpOd pBZ.ld 03 OOefA/iz/^

-uianoaifB[B(i mi->[3aJ3 z ^nBA05[iJXiaapi iasnuBi B3oq araaisais[o anni ainqopodopAB.[d 'Aouod Az3nni(a;do qanp nBiuiXz^ n •iw (i3[SJOui uod sniwd po snuum-ioj 'snuuini^of oq(B) snuntJOJ

-nin^zn o3an(BAXid AioioipazJd X(Kq auoiuiOA\z

-rf PO 'AOJBAOl pSOtJBA :)S3Z3 BUISO BjISOUAA

-d BAISJBS33 n?[(Xq3S n •nqJB5[S Op IpAiCTBjdA

uins po łaaooJd Xuo[sar)(o i(BJ3;qod KzJO}5[

'SaJO)OMSO^f •AZ q3^AOA}S[IBd AZSniIBUOf35[UnJ

zazJd q3B3SJ5[o q3Xa[o3az3zsod a AuoiABziaizp

(Ą 3(3tBpOd BAłSIBS33 8ISM:>[0 Ą\ '3!q31S bi? AlBjdO 3A05[łBpOp UlX» KZJd lIBJ8iqOd '{UOlMd S9Mf3tlpU03 •AZ» 'ĄOdsaZ A 5lS II^ZOB} fcJ011[

'A9tiA?[a zazjd 3noiA'BZJ8izp 0(Aq •d ;i(i[qnd3ł ais

-3-0(0 f^ •3I5[SJOai •rf 3Z')(Bt 0(i(q q3XAOpBI ZOOJd

-KAOtsom (g 'bisbiui z 3izpzaKA qn[ alzpzafA

AZJd ^A03[IB30J (Z ;q3i(AO-S[»BpOd ifOUlMOJd

Ot z faupaf niirez9BJ5[azJd Azid ituzsiuBJg :ip»i3pod (i : iu[iiJO»KJ3» o3ano(saJ'i[0 muBzo

-BJ5[3ZJd Azid izpn[ po i A9.reAOi n»JodsuBJi po amiXz>j[ a itiioo-Bjd 3(3»Bpod -3Vf uinuo)Jod

••>[i(l.iod •qoz snapJod •ouasMj •qoz euuasJOJ

•ulOluar

-3^ 3UBJqBz XaaTOi (p9JAz i •f zazJd suba

-oislitpod ii[unJBA auAad aa 915 (izpo3z 3(Bup3f uiXz^[ !Aoi[iapB{}iBz aefBppo 'fo^od uiautóz^[ z (jbabz i (t mny^ '^ uiwoff •qoz) aBiin^z'g

BAIS5UI 33qOA 3(BUp9f (ldB}Sn 'UIOZSniniA5[JBJ,

uii(uozpSdi(A uoji ;>p9.iAi(zJd 3Bfn(isn 'uiaui

-XZ^ Z XHf0.ł\ {IZpBAOJd '••8'a-d •A IĄ 33IU05(

pod (Mnisniy •qoz) mnfznc^ apsanu a KoBf

-nuBd 'mnJig \oi^ (puuaswj 3Z5[Bi) BiiasJOj

•zsnulfwf •qoz •^ 'snumioi(SQ

-qoz •(f snuolfoldo sm^qnj •j. snu^qdJOJ

•g nuodtuoj •qoz oiJ^qdJOj •a-u-d 9^g •j a masadsBpłtH pau •/^ BJpuas

-5[3[V zazJd Aioz5pi(AZ i5[sKpai ioj}[ sojoj

•BttBUpBH BZ BUOZ3UO-i[n 'q3^n

-3)V a o33p[s(idaii[o asnaz iuąbias &AOpnq

(BZOOdZOi BZStUAtUl;;^ 3^\ •AOpKłBJtSi(Z(d 8IS

119

Posejnos

612

praefectus

zwać można monizmem dynamicznym albo słu­szniej witalizmem. Wszechświat przeniknięty jest duchem, który u P. jest sita schodzącą stopniowo, z praźródla poprzez kosmos i .rozum mędrca, aż do najniższych istot, a nawet do elementów, i tu objawia się jako siła życiowa. P. tchnął w stoicyzm nowe życie, włączając do filozofii zdobycze fizyki, astronomii, meteorologii, geo­grafii, etnologii, matematyki, geometrii, biologii i medycyny. Zajmował się też historią i w dziele Historia objął lata 145/4-86 p.n.e., kontynuując pracę Polibiusza. Podobnie jak Polibiusz wyznaje pogląd, że Rzym od chwili pokonania Kartaginy stacza się do upadku na skutek demoralizacji sfer przodujących, która doprowadziła do kry­zysu socjalnego i wojen domowych. Jako zwo­lennik arystokracji stronniczo przedstawia wszel­kie ruchy reformistyczne. Pisał stylem żywym, dowcipnym, niekiedy sarkastycznym. Wpływ P. był ogromny. Był on bowiem przełomową po­stacią w dziejach późnogreckiej myśli naukowej i filozoficznej. Pod jego wpływem pozostawali:

Cyceron, Warron, Seneka, Pliniusz Starszy, św. Augustyn, spośród Greków Strabon, Diodor, Plutarch, Orygenes i in. aż po literaturę późno-bizantyńską. 2. P. z Olbii, historyk grecki z II w. P.n.e., autor książki Perl tes Tyrikes kalumenes chwas (O tzw. krainie naddniestrzanskiej). Na­pisał też Attikdj historia/ (Historie attyckie), Libikd (Rzeczy libijskie) w XI księgach oraz Per f Perseos (Dzieje Perseusza, współczesnego króla macedońskiego). Z dziel P. zachowały się jedynie fragmenty.