Maktabgacha va maktab ta`limi vazirligi

Simvollash usuli (rasm yozish usuli). Bolalar obyektlar, hayvonlar, odamlar, hodisalar, tushunchalarning eskiz sxemalarini chizganda, ular chizgan barcha narsalarni osongina xotirada tiklaydilar. Krok usuli ustida ishlaganda bir vaqtning o‘zida bir nechta murakkab fikrlash jarayonlari faollashadi.
Simvollash texnikasi eng keng tarqalgan mnemonik usullardan biri bo‘lib, undan deyarli hamma foydalanadi. Simvollashtirish texnikasi yodlashning birinchi bosqichini - ma’lumotlarni vizual tasvirlarga kodlash bosqichini anglatadi. Umuman olganda, ushbu usuldan foydalanganda yodlashning to‘rt bosqichi ajratiladi:
• tasvirlarni kodlash (esda saqlashga tayyorgarlik);
• tasavvurdagi tasvirlarni bog‘lash (esda saqlash);
• axborot ketma-ketligini eslab qolish;
• miyadagi ma’lumotlarning konsolidatsiyasi.
Simvolizatsiya yoki kodlash - bu ma’lumotni eslab qolish uchun tayyorlash,
bu turli ma’lumotlarning miya tiliga, majoziy shaklga aylanishidir. Barchamiz o‘z tajribamizdan bilamizki, majoziy shakldagi ma’lumot harflar yoki boshqa maxsus belgilar, masalan, matematik belgilar bilan yozilgandan ko‘ra ancha oson va tezroq qabul qilinadi.
Boshlang‘ich maktabda nutq terapiyasi mashg‘ulotlarida mnemonika elementlari, xususan, simvolizatsiya texnikasi faol qo‘llaniladi. Rasmda harf bilan birga osongina tanib olinadigan va yaxshi eslab qoladigan vizual tasvir chizilgan bo‘lsa, bolaning harf tovushini eslashi osonroq bo‘ladi. Agar boshlang‘ich maktab o‘qituvchilari mnemonika asoslari bilan tanish bo‘lganlarida, ular simvolizatsiya texnikasi - vizual tarzda harfni belgilash bilan cheklanib qolmaydi. Harfni yaxshiroq yodlash uchun rasmli alifbodan foydalanish mumkin. Undagi rasmlar shunday tanlanganki, harflar konfiguratsiyasi obyektning konturiga o‘xshash bo‘lib, uning nomi o‘rganilayotgan tovushdan boshlanadi. Bunday holda, bolalar uchun obyekt uning vizual tasviriga mos kelmaganidan ko‘ra, harfni eslab qolish osonroq bo‘ladi.
“Tartibda eslang” mashqlari. Buning uchun eslab qolish uchun 10 ta so‘z o‘qiladi, o‘quvchilar esa eslab qolgan so‘zlarini xuddi shu tartibda taqdim etilganidek aytib berishlari kerak. Masalan: ertalab, kumush, bola, daryo, shimol, tepada, karam, stakan, maktab, etik kabi.
Hikoya usuli. Ushbu texnikaning mohiyati so‘zlar va ta’riflarni bir matnga bog‘lashdir. Yigirmata mavhum tushunchaga qaraganda, kulgili hikoyani eslab qolish ancha oson. Hikoya qanchalik paradoksal va fantastik bo‘lsa, shunchalik oson esda qoladi. Bu usul oldindan tayyorgarlikni talab qilmaydi, ijodkorlikni tarbiyalaydi va juda qiziqarli tarzda tashkil qilinadi.