Mantiqiy, kombinatorik va nostandart masalalar

 
2-§. SONLI REBUSLARGA DOIR MASHQLARNI YECHISH 
USULLARI 
Sonli rebuslar bu shunday arifmetik ifodalardirki, ularda ba’zi 
raqamlar simvollar (harflar, yulduzchalar va h.k) bilan almashtirilgan 
bo`ladi. Bundan esa, sonli rebus -bu mantiqiy masala bo`lib, uni 
yechish mantiqiy xulosa qilish yo`li bilan simvol orqali belgilangan 
raqamni aniqlash va sonning yozuvini tiklashdan iborat bo`lishligi 
kelib chiqadi. 
14 
8 
9 
16 
6 
4 
7 
5 
9 
15 
9 
6 
24 
3 
4 
13 
28 
52 

---

59 
Rebuslarni 
shifrlash 
(ya’ni 
raqamlarni simvollar bilan 
almashtirish) va shifrlar bilan yozilgan sonlarni aniqlashning bir necha 
turlari mavjud. 
1) agar rebus harflar bilan shifrlansa, u holda har bir raqamga 
yagona harf mos kelishi va ikkita turli harflarga ikkita turli raqamlar 
mos kelishi zarurdir. Shuning uchun rebusni yechishda biror harfning 
son qiymati topilgan bo`lsa, u holda boshqa harflar bu qiymatni qabul 
qilishlari mumkin emas.
2) rebus bitta simvol (ko`p hollarda yulduzcha simvoli- )bilan 
shirflansa, u holda bu simvol orqali turli raqamlar shifrlangan bo`ladi. 
Rebuslarni yechishda ko`p hollarda quyidagi qoidalardan 
foydalaniladi. 
1. Agar ixtiyoriy sonni bir xonali songa ko`paytirilganda yana 
o`sha sonning o`zi hosil bo`lsa, u holda ko`paytuvchi 1 ga teng 
bo`ladi. 
2. Sonning yozuvida chapdan eng chetdagi raqam 0 bo`la 
olmaydi. 
3. Agar 0 bilan tugamaydigan ixtiyoriy sonni, ixtiyoriy bir 
xonali songa ko`paytirilganda birlar xonasida 0 hosil bo`lsa, u holda 
ko`paytuvchilarning birlar xonasidagi raqamlaridan biri 5 ga teng 
bo`lib, ikkinchisi juft son bo`ladi. 
Sonli rebuslarni yechishda bunga o`xshash xossalar ko`p bo`lib, 
ularning har biri konkret misollarni yechish jarayonida aniqlashtirib 
boriladi. 
Sonli rebuslarni ularda bajariladigan arifmetik amallarga qarab, 
ikki guruhga ajratish mumkin: 
1. Qoshish va ayirish amallarini qo`llashga doir sonli rebuslar 
2. Ko`paytirish va bo`lish amallarini qo`llashga doir sonli 
rebuslar 
Quyida bitta simvol-yulduzcha orqali raqamlari almashtirilgan 
sonli rebuslarni yechishga doir misollar ko`rib o`tamiz. 

---

60