Mavzu: Mustahkamlash Maqsadlar: Ta`limiy

Mavzu: Mustahkamlash

Maqsadlar:

Ta`limiy: O`quvchilarga inson tabiatning bir bo`lagi ,shu bois, uni asrash insonning burchi ekanligi haqida ma`lumot berish.Har bir o`quvchida nima uchun yerni onalar nomi bilan bog`lab aytishimiz haqida tushuncha hosil qilish;

Tarbiyaviy:O`quvchilarning ekologik madaniyatini yuksaltirish,ona tabiatga daxldorlik hissini uyg`otish;

Rivojlantiruvchi: Tabiatga va uning ne`matlariga mehr uyg`otish, qadrlash va asrab-avaylashga o`rgatish;

Dars turi: noan`anaviy

Dars metodi: savol-javob,didaktik o`yinlar,suhbat.

Dars jihozi:kompyuter,mavzularga doir rasmlar, didaktik va tarqatma materiallar.

Darsning borishi:

Tashkiliy qism: salomlashish,

tozalikni tekshirish,

davomatni aniqlash,

O`qituvchi: - Salom aziz bolajonlarim,

Ko`zlari munchoqlarim!

O`quvchilar: Ko`ksimizda qo`limiz

Biz odobli bolamiz

Hurmat bilan hammaga

Doim salom beramiz.

O`qituvchi: Bir haftada yetti kun

Yetti kunda,yetti tun.

To`g`ri ayting bolalar,

Ayting bu kun qaysi kun.

(Navbatchining axboroti tinglanadi.)

Bugun hafta kunining

Oltininchisi bo`ladi.

Olloh ushbu kuniga

Katta nazar solibdi

Yaxshilik farishtasi

Yer yuzida qolibdi.

Barcha ezgu niyatlar

Ushbu kunning o`zida

Ijobat ham bo`libdi.

O`qituvchi: Darsimiz nima ekan?

O`quvchilar: Tabiat

O`qituvchi: Tabiat fanining shiori

O`quvchilar: Tabiat o`z onamiz

Uni jondan sevamiz.

O`qituvchi: Bugun hamma sog`lommi

Darsga to`liq tayyormi?

O`quvchilar: Ustoz bizlar sog`lommiz,

Darsga doim tayyormiz.

O`qituvchi: Aziz o`quvchilar endi uyga berilgan vazifani so`rab baholayman.

(Bahosi yo`q o`quvchilarni chiqarib “Kun va tun.Yil fasllari”mavzusini so`rayman va qo`shimcha savollar orqali savol-javob o`tkazib baholayman.)

O`tilgan mavzuni mustahkamlash: Yer shari o`z aylanish o`qi atrofida to`liq bir marta aylanib chiqishiga ketadigan vaqt sutka deyiladi.

Yer sharining Quyosh yoritib turgan tomoni kun,orqa tomoni tun bo`ladi.O`z o`qi atrofida aylanish tufayli yer yuzida kun vat un almashinadi.

Yer sharining o`z o`qi atrofida aylanishidan kun va tun almashinadi.

Yer sharining Quyosh atrofida bir marta aylanib chiqishi uchun ketadigan

vaqt yil deb ataladi.

Yer sharining Quyosh atrofida bir tomonga og`gan holatda aylanishidan yil

fasllari hosil bo`ladi.

O`qituvchi: Bugun oddiy dars emas

Balki sinov darsidir

O`tib olsak sinovdan,

Bu hammaga yaxshidir.

Aziz o`quvchilar bugungi darsimiz mustahkamlash darsi bo`lganligi uchun II guruhga bo`linib shartlar asosida didaktik o`yinlar o`tkazamiz .Marhamat guruhlar o`z guruhingiz nomini ta`riflang.

I-guruh.Yomg`ir II-guruh.Kamalak

Ey, kamtarin yomg`irjon, Turfa rangli kamalak,

Menga juda yoqasan. Yomg`irdan so`ng chiqadi.

Quvnab-quvnab sho`x kuylab, Dillarni quvontirib,

Qay manzilga oqasan. Sochar rangin jilolar.

O`qituvchi: O`quvchilar bugun biz sizlar bilan maktabimiz raketasida koinotga sayohatga chiqamiz .Birinchi yulduzlarga sayohat qilamiz.Tayyormisiz.

O`quvchilar baravariga ha javobini berishadi.

O`qituvchi: Yulduzlar haqida nimalarni bilasiz?

Sevinch: Tunlari osmonda son-sanoqsiz yulduzlar ko`rinadi.Yulduzlar bizga mitti bo`lib ko`rinsada,aslida ularning har biri juda ulkan.Yulduzlarbizdan nihoyatda olisda olovdek yonib turgan shar shaklidagi ulkan osmon jismidir.Ulardan taralayotgan nurlar 1 sekundda 300000 km masofani bosib o`tadi.Eng yaqin yulduzning nuri bizga 4 yilda yetib keladi.

Rayxona: Agar diqqat bilan kuzatadigan bo`lsangiz, yulduzlar rang-barangdir.Ayrim yulduzlar oqish yoki ko`kimtir.Ular eng qaynoq yulduzlardir.

Laziz:Ayrim yulduzlar qizg`ish tusda bo`ladi.Bulutsiz tunda 3000 taga yaqin yulduzni ko`ra olishimiz mumkin.

O`qituvchi:Ko`rinadigan yulduzlar ortida ham son-sanoqsiz yulduzlar mavjud.Olimlar azaldan yulduzlarlarni o`rganishga qiziqqanlar.Buyuk alloma munajjim bobomiz kim?

Noila: Mirzo ulug`bek u Samarqandda maxsus inshoot-rasadxona qurdirgan.

Samarqandda bor deysiz mudom

Ey munajjim Ulug`bek bobom.

Fan ko`ksida yashaysiz mudom

Ardoqlaydi ko`xnayi jaxon.

O`qituvchi: Keyingi sayoxatimiz Quyoshga

Odina: Quyosh tunlari yog`du sochib turgan osmondagi yulduzlardan biridir.Yulduzlar qanday holatda bo`lsa,Quyosh ham shunday holatda bo`ladi.Quyosh sarg`ish rangli o`rtacha kattalikdagi yulduz hisoblanadi.Quyosh nuri yerga 8 minutda yetib keladi.Quyosh bizga eng yaqin bo`lgan yulduzdir. Quyosh sirtidagi harorat +6000 atrofida bo`ladi.

O`qituvchi:Raketada Quyoshga qanchada borish mumkin?

Odina: Quyoshga raketada 5 oyda yetib borish mumkin.Masofa esa 150 000 000 km ni tashkil etadi.

O`qituvchi: Quyosh atrofida nechta sayyora aylanib turadi?



Ravshan: 8ta sayyora aylanib turadi.1- Merkuriy-sayyoralarning eng kichigidir. Uning diametri Yernikidan deyarli 3 marta kichik.Sirtida tuproq yo`q.Sirti tosh va qumliklardan iborat.

Shaxzoda: Venera – Bu sayyora Yerdan biroz kichik.U yorqin yulduzdir. Bobokalonlarimiz uni Zuhro yulduzi deb yuritishgan.Venerada hayot yo`q.

Sarvar: Mars- diametri yernikidan 2 marta kichik.Uning tashqi ko`rinishi qizg`ish rangda.Sayyora sirti toshva qumliklardan iborat.sirtida tog`lar ko`p. Sayyorada

hayot yo`q.

Ruxshona – Yupiter: eng katta sayyora hisoblanadi.Uning diametric yernikidan 11 marta katta.Uning sirtida tog`lar va chuqurliklar yo`q.Sirti suyuq holatda bo`ladi.

Shaxzod : Saturn- ham ulkan sayyoradir.U yupiterdan biroz kichikroq.Saturn halqali sayyoradir.Uning halqalari turli qattiq jismlar va changlardan iborat.

Muxlisa: Uran – sayyorasi diametri Yernikidan 3 marta katta.Sirti vodorot,geliy, metan kabi gazlardan iborat.

Muxlisa: Neptun- Uran sayyorasidan biroz katta.Sirti suyuq holatdagi moddalardan iborat.Sirtidagi harorati – 200 C ni tashkil etadi.

(Keyin 8 ta sayyora Quyosh atrofida aylanishi ko`rsatiladi.)

O`qituvchi: Kometa nima?

Anvar: Kometa- bu bosh va dumdan iborat bo`lgan Quyosh sistemasidagi osmon jismi kometa deb ataladi.Ularning uzunligi 200 million kmdan ortiq.

O`qituvchi: Ha boshi temir va toshdan, dumi esa gaz va changlardan iborat bo`lgan ulkan osmon jismi yerga katta tezlik bilan to`qnashsa yerga ta`sir ko`rsata olmaydi, chunki Yerning sirti havo bilan qoplangan.U havoda yonib ketadi.

O`qituvchi: Meteor nima ?

Temur: Havoda yonib,yorug` iz qoldiradigan osmon jismi meteor deb ataladi. Meteorlar kam hollarda yonib tugamasdan yerga tushadi. Yerga tushgan meteorlar meteoritlar deb ataladi.Ular asosan tosh, temir va boshqa moddalardan iborat.Yerni o`rab turgan havo bizni meteorlardan himoya qiladi.

O`qituvchi;Keyingi sayohatimiz Oyga .Qani Oy haqida nimalar bilasiz.

Muzaffar: Oy ona emish,bolasi yulduz,

Alla aytarmish oppog`im qunduz.

Ko`zim nurinisenga tutdimo

Otangday bo`l deb yo`ling tutdimo

O`qituvchi : Tabiiy yo`ldosh nima?

Ro`ziboy: Quyosh atrofida sayyoralar aylanib yurganidek, sayyoralarning atrofida ham osmon jismlari aylanadi.Sayyoralar atrofida doimiy aylanib yuradigan yirik osmon jismi tabiiy yo`ldosh deb ataladi.

Anvar: Oy yer atrofida 27 kun-u 8 soatda bir marta aylanib chiqadi.Uning diametric 3500 km,yani Yernikidan 4 marta kichik.Uning Yerdan uzoqligi 384 400 km gat eng. Oy ham shar shaklidadir.

Sevinch: Oyda hayvonlar ham,o`simliklar ham yo`q.Uning sirtida jonsiz tabiat hukm suradi. Oyda hayot uchun zarur bo`lgan havo ham,suv ham mavjud emas.Oyda kunduzi harorat +120 C,160 C bo`ladi.Oy yuzida havo yo`q.

O`qituvchi: (Slayt asosida ko`rsatib tushuntiradi)

Yerdan Oyning ko`rinishi turli holatda bo`ladi.

1.Hilol oy 2. Yarim oy 3.To`lin oy

O`qituvchi: Endi sayohat sizlarga yoqqan bo`lsa,ona yerga qaytamiz.Yer haqida nimalar bilasiz?

Noila: Yer-sharining diametric 12 800 km ni tashkil etadi.Ekvator uzunligi, ya`ni Yer sharining qoq o`rtasidan o`tkazilgan aylana 40 000 km gat eng.Yer sharining ichki tuzilishini 3 qismga ajratish mumkin.

O`qituvchi: To`g`ri Yer sharini uch qismga ajratish mumkin.1-qism – Yer sharining yadrosi.2-qism – Yer sharining mantiyasi. 3- qism – Yer po`sti. U turli moddalardantashkil topgan.Hamma jismlarning usti ham osti ham bo`ladi.Lekin Yer sharining usti ham ,osti ham yo`q.Yer sharining kichraytirilgan tasviri, ya`ni modeli globus deb ataladi.Globus shar degan ma`noni bildiradi.Dastlabki globuslardan birini buyuk alloma Abu Rayhon Beruniy yaratgan.Yarimshar shaklidagi bu globusning diametric 5 m ga teng bo`lgan.Oradan deyarli 500 yil o`tgandan keyingina ispan sayyohi Xristofor Kolumb Yer sharining orqa tomonidagi quruqlikni – Amerika qit`asini kashf etgan.

O`qituvchi : Sayhat sizga yoqqan bo`lsa ,endi sizlar bilan dam olish daqiqasini o`tkazamiz. Darsimizni o`qish darsiga bog`laganholda qizziq bir masalni tomosha qilamiz.

(Sahnaga ertakchi,tulki kiyimini kiygan o`quvchi,qarg`a chiqadi va “Qarg`a va Tulki masalini namoyish qilishadi.)

O`qituvchi: Mazza qilib dam olgan bo`lsangiz , qani menga aytingchi tulki qayerda yashaydi? U qanday yo`l bilan pishloqqa ega bo`ldi?

O`quvchi: U o`rmonda yashaydi va biz uni bilamizki u ayyor bo`ladi.

O`qituvchi: Juda ham to`g`ri, endi sizlarning topqirligingizni sinash uchun sport maydonchasiga boramiz.Darsimizni jismoniy tarbiya faniga bog`lagan holda “Bumerang” usulidan foydalanib savol-javob o`tkazamiz.Unga qadar guruh sardorlari doskada“Klaster “ usulida “Jonli va jonsiz “tabiatni ta`riflashadi.

“Bumerang” o`yini :Bu o`yinda o`qituvchi savol berib qo`lidagi to`pni xoxlagan o`quvchiga otadi,o`quvchi savolga javob berib to`pni o`qituvchiga qaytaradi.

Baholash: G`olib guruhni ranli guldastalar orqali aniqlanadi.G`olib guruh va faol ishtirok etgan o`quvchilar rag`batlantiriladi va baholanadi.



Uyga vazifa : O`tilgan mavzularni takrorlash va “ona tabiat” mavzusida rasm ishlab kelish.

O`qituvchi: Ilmu odob,mehringizdan

Hurmatingiz yuksaldi.

Quvvat olib sehringizdan,

Darsimiz ham tugadi.

O`quvchilar: Har narsaga bordir sarhisob,

Har narsaning yakuni bordir.

Umrimizning o`zi bir kitob

Darsimizning yakuni bordir.

Xayr salomat bo`ling.