MehmednasûHÎ

Bibliyografya :

Lisanü'l-cArab, "mks" md.; v. Soden, AHW, II, 588-589, 652; W. GeseniuS. A Hebretu and Engüsh Lexicon ofthe Otd Teslament (trc. E. Robinson, ed. Fr. Brown v.dğr.), Oxford, ts. (ClarendonPress).s. 493; Müsned, IV, 109, 143, 150, 234; Müslim, "Hudûd", 23; İbn Mâce, "Edeb", 23; Ebû Dâvûd, "İmâre", 7; Ebû Yûsuf, Kitâbü'l-Harâç(Abdülazîz b. M. er-Rahbî, Ftk-hü'(-mülûk, nşr. A. Ubeyd ei-Kubeysî, içinde], Bağdad 1975, II, 182-187; Abdiirrezzâk es-San-'ânî, el-Muşannef (nşr. Habîbürrahman el-A'za-mî), Beyrut 1403/1983, VI, 96; X, 334-335; Ebû Ubeyd Kasım b. Sellâm, Kitâbü'l-Emuât fnşr. Muhammed Amâre). Beyrut-Kahire 1409/ 1989, s. 631 vd.; İbn Sa'd, et-Jabakat, 1, 70; Makdisî. Ahsenü't-tekâsîm, s. 104-105, 133-134, 189, 213,340,400,485; Ebû İshak es-Sâbî, el-Muhtâr min resâ'iii Ebî ishâk İbrahim fa. Hilâl b. Zehrûn es-Sâbî(nşr. EmîrŞekîb Ars-lan), Lübnan 1898, s. 138-139; Hilâl b. Muhas-sin es-Sâbî. et-Târîh(nşr. H. F. Amedroz- D. S. Margoliouth], Kahire Î337/1919, s. 336; İbn Hazm, Merâtİbii'l-icmâ' fi'l-'ibâdât ue'l-mu'â-melât ue'l-İctikâdâ£(nşr. Hasan Ahmed İsbir), Beyrut 1419/1998, s. 121; Ebû Ya'lâ el-Ferrâ, el-Ahkâmü's-suttânİyye{r\şr. M. Hâmid el-Fıki), Beyrut 1403/1983, s. 246; Nâsır-ı Hüsrev, Se-fernâme{lrc. Yahya el-Haşşâb), Beyrut 1983, s. 37,44,48, 118, 121, 152; Muhammed b. Ah­med b. Abdûn et-Tücîbî, Risale fi'l-kazâ3 ue'l-hisbe(nşr. E. Levi-Provençal.Şe/âşü resâ'HEn-delüsiyye /î âdâbi'l-hisbe üe'l-muhtesib için­de), Kahire 1955, s. 30; İbnü'l-Belhî, Fârsnâme (nşr. R. A. Nicholson G. le Strange), London 1962, s. 171 -172; Şerif el-İdrîsî, Müzhetü'l-müş-lâk, Beyrut 1409/1989, [], 134-135, 138-139; Umâre el-Yemenî. en-Nüketü 'l-'aşriyye. Kahire 1411/1991, s. 53; Mahzûmî, el-Müntekâ min Kitâbi'l-Minhâc ft'İlmi harâci Mtşr{nşr. Cl. Ca-hen], Kahire 1986, tür.yer.; İmâdüddin el-İsfa-hânî, el-Berku'ş-Şâmî (nşr. Mustafa el-Hıyârî), Amman 1987, III, 105, 107; V, 29-30. 105, 121, 132; İbnü'l-Cevzî. el-Muntazam, VI, 296; IX, 35, 69, 72, 91, 218, 239; X, 78-79, 120, 193,233; İbn Cübeyr, er-Rihle (nşr. W. Wright - M. I. de Goeje], Leiden 1907, s. 14, 55-56, 62-63, 69, 77,301,331; tbnü'l-Esîr. el-Kâmil, X, 454, 617; XI, 64, 71, 404; Ebû Şâme, ez-Zeyl 'ale'r-Rau-zateyn,s.8, 111, 113, 145, 192; Kurtubî, el-Câmi', XIII, 342; Nevevî. Şertıu Müslim, XI, 203; İbn Vâsıl, Müferricü'l-kürûb, I, 271-279; II, 9, 20;V,313;İbnizârî, d-Beyânü'l-mt±ğrib,\, 186; İbn Teymiyye. Mecmuu fetâüâ, XXVII], 319, 590; XXX, 356 vd.; Tücîbî. Müstefâdü'r-rihle ue't-iğtirâb(nşr. Abdülhafîz Mansûr), Tunus 1975, s. 171, 175, 206, 219;Zehebî, et-Kebâ'ir üe tebyînü'l-mehârim (nşr. Muhyiddin Müstû), Beyrut-Dımaşk 1411/1991, s. 131; İbn Kayyım el-Cevziyye. İ'lâmü't-muüakkı'în, IV, 91; a.mlf., Ahkâmü ehlt'z-zimme (nşr. Subhîes-Sâlih), Beyrut 1403/1983, s. 149-153; Yâfiî. Mi^â.tû'1-cenân, II, 398; III, 287; İbn Kesîr, el-Bidâye,X\, 295; XII, 46, 126, 232, 268, 278, 281-282, 288, 299, 313; XIII, 92, 107,113, 150, 154; XIV, 103, 111; İbn Haldun, el-cİber, VI, 183; VII, 211, 242, 268; Kalkaşendî, $ubhu'l-acşâ, III, 464-467; X, 139; XIII, 30 vd., 117; Fâsî. el-'İSfdü'ş-şemîn, I, 386, 459; III, 95; IV, 122, 128, 136-137, 141-142, 145, 148; VI, 347; VII, 33-34, 53-54;a.mlf.. Şifâ'ü 'l-ğarâm (nşr. Ömer AbdüsselâmTedmürî), Beyrut 1405/1985, II, 314, 366, 368-369, 387, 390, 396, 397-398, 410, 436; Makrîzî, el-Httat, I, 88, 103-107, 111; II, 121-123, 148, 233; a.mlf., İtti'âzü'l-hunefâ (nşr. Cemâleddin eş-Şeyyâl), Kahire 1436/1996, I, 239; II, 278; III, 342; a.mlf., es-Sülûk, II. 579; III, 724; IV, 197; VII, 217; VIII, 525, 550, 554; X, 217, 220; XI, 663, 680-681, 707-708, 723, 735, 754-755, 768, 872, 946; XII, 1187-1188; İbn Hacer, ed-Dürerü'L-kâmine, I, 514; II, 137; III, 85; IV, 147; a.mlf., e/-/şâ6e(Bicâvî), II, 569-570; Halîl b. Şa­hin, Zübdetü Keşfi'l-memâHk{nş(. P. Ravaisse). Paris 1894, s. 14, 16, 23; Ali b. Süleyman el-Merdâvî, el-İnşâfft ma'rifeli'r-râcitı mine'l-hilâf (nşr. M. Hâmid el-Fıki), Beyrut 1376/1957, VI, 122; Necmeddin İbn Fehd. İthâfü'l-uerâ bi-ah-bâri ümmi'1-ku.râ [nşr. Fehîm M. Şeitût), Kahire 1404/1984, !II, 67, 72, 96, 303-304, 385, 404, 407; a.e. [nşr. Abdülkerîm Ali Bâz}, Mekke 1408/ 1988, IV, 31, 101, 143, 483, 603-604, 654; Sü-yûtî, el-Eşbâh ue'n-nezâ'ir, Kahire 1378/1959, s. 31; a.mlf., Târthu'l-hutefâ1 (nşr. M. Muhyiddin Abdülhamîdl, Kahire 1389/1969, s. 369, 380, 409; Venşerîsî, el-Micyârü'l-mııcrib (nşr. Mu­hammed Haccî), Beyrut 1401-1403/1981-83, II, 492; VI, 152-153; İbn Nüceym. el-Bahrü'r-râ'ik, V, 45, 134; İbn Hacer el-Heytemî, ez-Ze-uâcir'an ikÜrâfi'l-kebâHr, Beyrut 1408/1988, I, 180-183; a.mlf.. el-Fetâua'l-kübra'I-fıkhiyye, Kahire, ts. (Abdüihamîd Ahmed Hanefî], II, 48; Keşfü'z-zunûn, ], 52, 828; İbn Ebû Dînâr. et-Mü'nis fi alybâri İfrtktyye ue Tünis, Beyrut 1993, s. 130, 131, 175; Muhibbi, Hulâşatü'l-eser, III, 62; IV, 316; MuhammerJ b. Ahmed ed-Desûkî. Haşiye 'ale'ş-Şerhi'l-kebîr, |baskı yeri ve tarihi yokj (Dârül-fikr), MI, 225; IV, 348, 361; Cebertî, 'Acâ'ibü'l-âşâr, 11, 146; Şevkânî, Fethu't-kadtr, 1, 363; II, 224, 518; İbn Âbidîn. Reddü'l-muhtâr, II, 290, 310-311, 463-464; VI, 385; Ebû Bekir b. Muhammed Şattâ ed-Dİmyâtî, Hâ-şiyeiü l'âneti'L-tâtibîn, Kahire 1356/1938, 1, 195; II, 164, 182; Ahmed eş-Şerebâsî, el-Mu'ce-mü'l-iktişadiyyü'l-lstâml Beyrut 1401/1981, s. 436-437; Hassan Mohammed el-Hawary -Gaston Wiet. Materiaıvc pour un corpus inscrip-tionum Arabicarum(ed. N. Elisseeff). Caire 1985, s. 155-157, 171-187, 198; P. G. Forand, "Notes on U§r and Maks", Arabica, XIII/2, Lei-den 1966, s. 137-141; Ziauddin Ahmad. "Ushur and Maks in Early islam", IS, XXVI1/1 (1988), s. 1-11; M. Abdülkâdir Hureysât, "'Uşûrü't-ticâ-re fi'1-Câhiliyye ve şadri'l-İslâm hattâ nihâye-ti'1-karni'l-evveli'l-hicrî", Dirâsât, XV/7, Am­man 1988, s. 18-39; R. T. Mortel, "Taxation İn the Amirate of Mecca During the Medieval Pe-riod", BSOAS, LVIII/1 (1995), s. 1-16; M. Lecker, " Were Customs Dues Levied at the Time of the Prophet Muhamtnad?", al-Qantara, XXII/1, Madrid 2001, s. 19-43; W. Björkman, "Maks", EI2(\n%.), VI, 194-195. Cengiz Kallek

1 Rado, s. 243

2 imzasız, 1302/!885; iki taraftaki celîsülüslerAlâed-din Beyindir

3 imzasız, 1305/ 1888

4 im­zasız, 1306/1889

5 imza­lı, 1308/1890-91

6 Yesârîzâde Mustafa İzzet Efendi'ninkiyle birlikte

7 imzalı, 1311/1893-94

8 bk. Nazmi Efendi, Mehmed

9 bk. Suyolcuzâde Mehmed Necib

10 Vi/64-68, Re-bîülevvel 1339-Zilhicce 1339; VII/69-79. Safer 1340-Safer İ 341

11 Albayrak, IV-V, 30

12 Yurdakul, IV/6|1991|, s. 235-248

13 bk. Baltacı Mehmed Paşa

14 bk. Bıyıklı Mehmed Paşa

15 bk. Cerrah Mehmed Paşa

16 babasının ismi Os­manlı tarihlerinde genellikle Kara Hasan olarak geçer, bu adı Atâî Kara Hüseyin şeklinde kaydeder, s. 615

17 3 Zilhicce 1015/1 Nisan 1607

18 Târîh'iÂl-i Osman, s. 43

19 Safî Mustafa, 11, vr. 119M39a

20 Receb 1020/Eylül 1611

21 Şaban 1020/Ekim 1611

22 Topçular Kâtibi Abdülkadir Efendi, s. 480-482

23 1 Şaban 1021/27 Eylül 1612

24 20 Şaban 1021 / 16 Ekim 1612

25 Meh­med b. Mehmed er-Rûmî (Edirneli}'nin Huhbetü'L-teoânh ue't-ahbâr'ı, s. 685

26 a.g.e., s. 713

27 a.g.e., s. 715; Topçular Kâtibi Ab-dülkadir Efendi, s. 508-510

28 Ramazan 1025/Eylül 1616

29 Zilkade 1025/Kasım 1616

30 Topçular Kâtibi Ab-dülkadir Efendi, s. 521

31 Hasanbeyzâde Ah med, II, 320; Târlh-iÂl-i Osman, s. 44

32 1 Safer 1028/18 Ocak 1619

33 19 Şevval 1028 / 29 Eylül 1619

34 16 Muharrem 1029/23 Ara­lık 1619

35 Hasanbeyzâde Ahmed, 11, 337

36 a.g.e., II, 337

37 Tayyar-zâde Atâ Bey, II, 48-51-, Gültekin, s. 165-166

38 Fatih Camileri, s. 83-84

39 hem bu vakfı hem diğer vakıflarının 1190'da (1776) yapılan listesi ve kayıtlan için bk. Vakfiye Defteri, İÜ Ed. Fak. Tarih Araştırmaları Ens-titüsü'nden müdevver kitaplar, yazma, nr. 10

40 BA, Dîvân-ı Hümâyûn, Ruüs Defterleri, nr. 50, s. 150

41 TSMA, nr E 7028/335

42 BA, A.RSK, nr. 1601, s. 11

43 Şemdânî, III, 49-50

44 BA, Cev­det-Maliye, nr. 31446

45 Raczynski, s. 169-170

46 BA, Tahuil Defterleri, nr. 16, s. 231; BA, A. RSK. nr. 1601, s. 11

47 BA.MD, nr. 175, s. 348

48 BA, Tahvil Defterleri, nr. 16, s. 94

49 2 Şevval I 193/I 3 Ekim 1779; BA, A.RSK, nr. 1601, s. 11; BA, HH, nr. 883

50 BA, MD, nr. 176, s. 206

51 BA, Tahvil Defterleri, nr. 2, s. 110

52 BA, MAD, nr. 9718, s. 53;Rüznâme, vr. 5a

53 BA, MAD, nr 9718, s. 50-55; BA, Ceodet-Mali-ye, nr. 26572/1-10

54 bk. Defterdar Sari Mehmed Paşa

55 bk. Derviş Mehmed Paşa

56 BA, A.RSK, nr. 1596, s. 2; BA, Cevdet-Dahiliye, nr. 9399

57 Çeşmîzâde, s. 21

58 BA: Tahvil Defterleri, m. 16, s. 241

59 TSMA, H. 1648, vr. 9b

60 6 Receb 1190/21 Ağus­tos I77ö

61 25 Şev­val 1190/7Aralık 1776

62 TSMA, nr. H 1648, vr. 9b

63 Rüzmerre, s. 7; Cevdet, II, 304

64 BA, MD, nr. 173, s. 2

65 BA, Ali Emîrî, I. Abdülhamid, nr. 25454

66 TSMA, H. 1648, vr. 9b; BA, Tahvil Defterleri, nr. 16, s. 49

67 Tarih, TSMK, Hazine, nr. 1406, vr. 30b, 60a

68 Târîh-i Sefer-i Rusya, vr.b

69 İÜ Ktp.,TY, nr. 2395

70 İÜ Ktp.,TY nr. 1423

71 2 Şaban 1012/5 Ocak 1604

72 Sâfî'ye göre ikinci vezir; Zü.bdetü't-teuârîh, II, vr. 27b

73 26 Rebîüiâhir 1013/21 Ey­lül 1604

74 28 Cemâziyelevvel 1013/ 22 Ekim i 604

75 Karaçelebizâde Abdülaziz Efendi, s. 508

76 8 Safer 1014/25 Haziran 1605

77 17 Muharrem 1015/25 Mayıs 1606

78 Şevval 1015/ Şubat 1607

79 1 Rebîülevvel 1018/4 Haziran 1609

80 Re­bîüiâhir 1019/Temmuz 1610

81 12 Cemâziyelâhir 1020/22 Ağustos 1611

82 Târîh-i Âl-i Osman, s. 53

83 13 Ramazan 1023 / I 7 Ekim 1614

84 Receb 1025/Temmuz 1616

85 1 Zilkade 1030/ 17 Eylül 162i

86 3 Şaban 1031 / 13 Haziran 1622

87 15 Zilkade 1031 / 21 Eylül 1622

88 Hüseyin Tûgi, s. 81-82; Târîh-i Âl-i Osman, s. 53

89 Karaçelebizâde Abdülaziz Efendi'ye göre Cemâziyelevvel 1032/ Mart 1623 tarihinde gerçekleşen bu sürgün Malkara'ya yapılmıştır; bk. Rauza-tü'l-ebrâr, s. 551

90 4 Zilkade 1032 / 30 Ağus­tos 1623

91 18 Rebîülâhir 1034 / 28 Ocak 1625

92 Edirneli Mehmed'e göre seksen yaşına yakın iken; bk. Târih-İÂl-i Osman, s. 53; Hammer'e göre ise doksan yaşında oldu­ğu halde; bk. Târih, IX, 298

93 18 Şevval 1035/ 13 Temmuz 1626

94 Receb 1032/Mayıs 1623

95 Rebîülâhir 1038 /Aralık 1628

96 Ramazan 1048/Ocak 1639

97 13 Receb 1062 / 20 Haziran 1652

98 Naîmâ, V, 218-219

99 Cemâziyelâhir 1066/ Nisan 1656

100 Evliya Çelebi de bunu Kethüda Gür­cü Mehmed Paşa olarak anar; VII, 30, 59

101 Târih, 1, 333, 362, 373, 396

102 Sahâifü'l-ahbâr, 111, 736

103 bk. Karamânî Mehmed Paşa

104 bk. Katırcıoğlu Mehmed Paşa

105 bk. Lala Mehmed Paşa

106 bk. Muhsinzâde Mehmed Paşa

107 bk. Pîrî Mehmed Paşa

108 bk. Rum Mehmed Paşa

109 bk. Sokullu Mehmed Paşa

110 bk. Kaçanikli Mehmed Paşa Külliyesi

111 Monuments iare d'Anatolia-, II, İv. Vll/2

112 a.g.e., II, İv. Vil/l

113 Amasya Tarihi, 1, 169, 242

114 s. 32-51

115 İÜ Ktp., TY, nr. 9632

116 Yeniler, nr. 126

117 Emanet Ha­zinesi, nr. 273

118 Emanet Hazinesi, nr. 271

119 Emanet Hazine­si, nr. 395; Yeniler, nr. 894

120 nr. 466

121 nr. 1449

122 nr. 2440, 2468

123 AY, nr. 6515, 6922

124 nr. 377

125 nr. 407

126 BA, Cevdet-Saray, nr. 1512

127 TSMA, nr. D 5175

128 BA, Cev­det-Bahriye, nr. 5619

129 BA, D.BŞM, nr.8876

130 BA, Cevdet-Sa­ray, nr. 1802

131 BA.HH, nr. 29125

132 bk. Râşid Mehmed Efendi

133 haz. Meh­met Törenek, İstanbul 1997

134 haz. Rahim Tarım, İs­tanbul 2001

135 bk. Katibzâde Mehmed Refî

136 bk. Mehmed V

137 Önkal, s. 284

138 nr. 119, 7 Mart 1289/19 Mart 1873

139 Nâmık Kemâl'in Husûsî Mektupları, I, 316-319

140 Akı, XIX. Yüzyıl Türk Tiyatrosu Tarihi, s. 107, 148; And, s. 392-393; Enginün, s. 27, 177-207

141 ayrıca bk. İbnülemin, s. 1480; Özeğe, 11,615

142 İstanbul 1292, cüz 2. s. 94-İ46

143 İstanbul 1292, cüz 3, s. 148-210; Emil de Girardin'den çeviri

144 İstanbul 1292, cüz 4, s. 212-288; Beş perdelik tari­hî dramın oyunun özellikle ikinci ve üçün­cü perdeleri zehir olayı ve mezarlık sahne­leriyle açık bir şekilde Hamlet etkisi ta­şır

145 İs­tanbul 1292, cüz 5, s. 289-354; Alexandre Dumas Pere'den çeviri

146 İs­tanbul 1292,cüz6,s. 356-393

147 İstanbul 1292, cüz7, s. 396-420; Türk ede­biyatında karakter komedisi türündeki ilk eseroiupcimriüği yüzünden çirkin hizmet-çisiyle evlenmek durumunda kalan bir te­feciyi anlatır; uyarlama eserlerdendir

148 İstanbul 1292, cüz 8, s. 422-460; M.Carre-H. Lucas'dan çeviri

149 İstanbul 1292. cüz 1, s. 1-74; Doğu masalları kaynağına bağlanabilecek melodramlardan olup Kölemen beylerinin rekabeti üzerine kurulmuştur; sert bir si­yasî mücadelenin yanında Süedâ - Dâver aşkı konuyu yumuşatan duygusal birçizgi oluşturur

150 İstanbul 1293. cüz 3, s. 122-174; Wiliiam Shakespeare'den çeviri

151 İstanbul 1293, cüz 4, s. 176-226

152 jistanbul 1293, cüz 5, s. 228-2521; Sadai-ne'den çeviri, Emin Eşrefle birlikte

153 İstanbul 1296, cüz 6. s. 254-348; Alexandre Dumas Pere'in La conscience adlı eserinden çeviri

154 İstanbul 1296, cüz 7, s. 350-383

155 Levend, s. 252-253

156 Öztuna, 11, 241

157 Sağman, s. 30-32

158 Ha­cı Selim Ağa Ktp., Hüdâyî. nr. 1804

159 Hacı Selim A§a Ktp., Hüdâyî, nr. 1804, ur. 201

160 bk. bibi.

161 meselâ bk. Osmanlı Müellifleri, I, 77

162 bk. mütercim rüşdü paşa

163 bk. Şirvânîzâde Mehmed Rüşdü Paşa

164 İb-nülemin, s. 249; Öztuna, II, 246

165 bk. bibi

166 bk. Sâdeddin Efendi, Mehmed

167 Türk Musikisi Antolojisi, I, 165

168 BTMA, II, 247

169 Türk Musikisi Klasiklerinden Meuleuî Âyinle­ri, XIV, 700-713; Heper, s. 129-137

170 Şengel, II, 147-148

171 vefatı Rauzatü'l-müflihûn'da 1205 11790], Gülzâr-ı İrfârida 1207 olarak geçmektedir.bk. bibi

172 bk. Sâdık Mehmed Paşa

173 bk. Pîrîzâde Mehmed Sâhib Efendi

174 Süleymarıiye Ktp., Beşir Ağa, nr. 469

175 Revan Köşkü, nr. 1465

176 M, v/I, s. 160

177 bk. Mirzazâde Mehmed Said Efendi

178 bk. Said Paşa, Küçük

179 TOEM, sy. 11 11329], s. 660-677

180 müellifnüshası, Beyazıt Devlet Ktp., nr. 4969

181 tamamı için bk. Goodrich, JAOS, CV11/2 11987J. s. 318-319

182 Sayılı, XXV/99 [ 19611, s. 422

183 Revan Köşkü, nr. 1488

184 vr. 8a, 15b

185 Keşfü'z-zunûn, I, 928

186 Târih Musahabeleri, s. 339-340

187 I-IV, Heppenheim-Bergstrasse 1971

188 Osmanlı Müellifleri, MI, 36-37

189 ismail Beliğ, s. 244

190 Süleymaniye Ktp., Fâtih, nr. 4770; Lâleli, nr. 3072; Ayasofya, nr. 4611

191 Sü­leymaniye Ktp., Yazma Bağışlar, nr. 2099/ 7

192 AY, nr. 4444

193 Köprülü Ktp., Fâzıl Ahmed Paşa.nr. 1014

194 Süleymaniye Ktp., Hamidiye, nr. 420, Lâ­leli, nr. 732, Cârullah Efendi, nr. 476; Mil­let Ktp.. Feyzullah Efendi, nr. 604

195 Süleymaniye Ktp., Lâleli, nr. 691; Millet Ktp.. Feyzullah Efen­di, nr. 571; Beyazıt Devlet Ktp., Veliyyüddin Efendi, nr. 0901

196 Sü­leymaniye Ktp., CârullahEfendi,nr. 1118

197 Süleymaniye Ktp., Reşid Efendi, nr. 1 102; Nuruosmaniye Ktp., nr. 448

198 Süleymaniye Ktp., Lâleli, nr. 2214

199 Sü­leymaniye Ktp.. Fâtih, nr. 4697

200 meselâ bk. Keşfü'z-zunûn, I, 184

201 Süleymaniye Ktp., Şehid Ali Paşa, nr. 2781,2782, 2783; Hüsrev Paşa, nr. 482; Fâtih, nr. 3677

202 Beyazıt Devlet Ktp., Veliyyüddin Efendi,nr. 3237

203 Türk Musikisi Antolojisi, II, 554, 556-559

204 BTMA, II, 331

205 el-Feth 48/1, 3; es-Saf 61/13pten;el-Bakara2/223'ten

206 bk. Şefik Mehmed Efendi

207 5 Şevval II96 / 13 Eylül 1782

208 Süleymaniye Ktp., Hacı Mahmud Efendi, nr. 2117; İÜ Ktp., TY, nr. 3364, 6938

209 Dioân-ı Şeyhülislâm Şerif Efendi

210 Halet Efendi, nr. 672

211 Uzunçarşılı, İV/2, s. 499

212 TSMK, Güzel Yazılar, nr. 188

213 Sakıp Sabancı Müzesi, nr. 57, Hacı Hüseyin Efendi tezhibi 11279/ 1862|; TSMK, Mehmed Reşad, nr. 4, Hüs­nü Efendi tezhibiyle(1295/1878]; Arda, nr. 32, Hasan Rızâ tarafından tamamlanan son mushafi [1304/1887

214 Rado Koleksiyonu, Mevlevî evradı, 11296/1879

215 TSMK, Güzel Yazılar, nr. 309/96

216 TSMK, Güzel Ya­zılar, nr. 190/1; 195; Sakıp Sabancı Müzesi, nr. 216

217 dayısı Hulusi Efen­di'ninki en mükemmelidir, 1291/1874

218 Kut, XIX [ 1995|, s. 4-5

219 Akbatu, İV/4 [19801, s. 52

220 Muallim Cevdet, nr. 75

221 Zâkir Şükrü Efen-di, Die Istanbuler Derwisch-Kon.uen.te and ihre Scheiche, Mecmu'a-ı Tekaya, Frei-burg 1980

222 s. I-80

223 s. Ill-XV

224 s. 81-113

225 bk. bibi.

226 bk. bibi

227 İslam Me­deniyeti, İV/4 11980], s. 52

228 Aziz Mahmud Hüdâyî, nr. 1098

229 bk. Bursalı Mehmed Tâhir

230 bk. Kadızâde Mehmed Tâhir

231 bk. Mâlûmatçı Mehmed Tâhir

232 Ma'lûmat, nr. 288, 290, 29i, Mayıs-Haziran 1901

233 Seruet-iFünûn, nr. 258, Şubat 1895

234 İstan­bul, ts.

235 1981, İÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü

236 BA, Cevdet-Saray, nr. 7673

237 BA, Cevdet-Saray, nr. 599

238 BA, Cev­det-Saray, nr. 4241

239 Prosvjetno Humanitarno Druâtvo Gajret

240 Dobraca, II, 604-605, nr. 1496 R-1343

241 Mehmed Teııfik Azapagic, "Risala o Hid-zri" [prijevod sa arapskog i biijeske: Os­man Lavici Ana/ı GHB, XV-XV1 |Sarajevo 1990j, s. 197-222

242 Dobraca, II, 687, nr. 1618 R-905

243 Handzic, s. 35;Sabanovic, s. 678

244 Meşhur sözler Behar, Sarajevo 1900,1/1, s. 3-4; 1/2, s. 21-221

245 Liselerimizdeki Arapça \Behar, Sarajevo 1902, III/6, S, 83-85; 111/7, s. 102-103; 111/8, s, 116-î 18

246 Atasözleri ve meşhur sözler \Bosna-Hersek Vilâyet Salnamesi, VIII/1889, s. 75-791

247 Hüseyin Vassâf, IV, 81

248 Öztürk, Muhammed Teufîk Bosnevî, s. 3

249 Hüseyin Vassâf, IV, 80

250 Rihletine "fergab" tam târîh çıktı /Tâlibî şu emrin esrarına bak

251 Tuhfe, s. 492

252 bk. bibi.

253 TSMK, Güzel Yazılar, nr. 1353

254 Hazine, nr. 2288

255 ilaveli yeni neşri için bk. Rado, s. 281-295

256 nr. 20

257 AY, nr. 6650

258 nr. 259

259 TA, XXIII, 431

260 Kutay, Kurtuluşun ue Cumhuriyetin Manevi Mimarları, s. 76

261 a.g.e., s. 71-80

262 Ceylan, 1, 196-221; ıi, 39-40

263 İz, s. 76-77

264 Hulâsatü'i-beyân, Veli Er-tan'in girişi, I, 1 1-15

265 Kahire 1334; Kahire, ts

266 İstanbul 1921,1924, 1925

267 nr. 3506

268 İstanbul 1922, 1924, 1941, 1947, 1966, 1971

269 nr. 170

270 1-IV, İstanbul 1966, 1981

271 bk. Zâhid Kevserî

272 Deohatü'l-küt-tâb, s. 77

273 bk. bibi.

274 bk. Zekâi Dede

275 Meşâhîrü'n-ni-sâ, 11,64,91

276 el-Müntehab, s. 4

277 Mektebi! edebfî sarfı ue nahvi lisâni'l-Arab, el-Mürteeb fi sarfı ve nahvi lisâni'l-Arab; "Sarf kısmı", İstan­bul 1307, 1311, 1327

278 Arslan, s. 108

279 İstanbul 1304, 1327; Kazan 1321/1903

280 sy. 36-69

281 a.g.e., s. 113-116

282 Husulü'n-nekh fi usûli'l-fıkh; İs­tanbul 1309, 1312, 1314

283 Küçük Hanım­lar İlmihali; İstanbul 1312, 1316, 1324

284 nr. 293, 294, 295

285 Tecuîd-i Cedîd; İs­tanbul 1328

286 l-II, İstanbul 1294-1295

287 1-IH, Tahran 1304-1307

288 I-VI11, İstanbul 1 3i 5

289 Kitâbü'l-dhâcTın kırk üçüncü babı "Gaz-vetü Haybef'e kadar; İstanbul 1329-1332

290 mezuniyet tezi, 1970; İÜ Ed. Fak. Arap-Fars Filolojisi

291 Mezuniyet tezi 1970, İÜ Ktp., Tez, nr. 7693

292 doktora semineri, 1993, SÜ Sos­yal Bilimler Enstitüsü

293 mezuniyet tezi, 1999, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi

294 yüksek lisans tezi, 2000, MÜ Sosyal Bi­limler Enstitüsü

295 nşr. M. Fuâd Abdülbâki

296 bk. Aynİ, Mehmet Ali

297 bk. YAZICI, Mehmet Emin

298 kö'ürge; bk. Clauson, Dictionary, s. 690

299 Cengiz Han'ın hanlık alâ t neti "tuk -gü'ürge"; bk. İA, XIl/2, s. 5

300 geniş bilgi için bk. Davul

301 Köymen, Büyük Selçuklu İmparatorluğa Tarihi, 1, 290, 292, 294

302 Alp Arslan üeZamam, II, 25-26

303 s. 305

304 listesi için bk. Sanal, s. 22-23

305 resim için bk. DİA, IX, 54; XXVI, 272

306 bk. Alaturka

307 bk. Çadır Mehterleri

308 bk. Mehter

309 IslamıuissenschaftUche Abhand-lungen. Fritz Meler zum sechzigsten Ge-burtstag, nşr. Richard Gramlich, Wies-baden 1974

310 Es­says on Islamic Piety, s. II

311 nşr. Erika Glassen-Gudrun Schubert, 1-111, lstanbul-Stuttgart 1992

312 trc. lohn O'Kane, nşr. Bernd Radtke, Leİ­den 1999

313 nşr. Bernd Radtke - Gudrun Schu­bert, Leiden 2002

314 nşr. Kim Sitzler- Gudrun Schubert, Würzburg 2003

315 eserleri­nin tam listesi için bk. Essays on Islamic Pfeîy.s. xij-xx

316 Westöstli-che Abhandlungen. Rudolf Tschudi zum siebzigsten Geburtstag überreichtuon Freunden und Schütern, Wiesbaden 1954

317 bun­lardan bazıları için bk. Radtke, Oriens, XXXVI |2001], S. 372-373

318 mese­lâ bk. Yûnus 10/22; Meryem 19/22; el-Hac 22/26; Sebe' 34/51

319 Peters, s. 30, 90, 163, 197

320 et'Ta'rlfât, "hayyiz", "me­kân" md.leri

321 Timeaus, s. 633-635

322 Physics, IV, 2, 20911

323 a.g.e., IV, 4, 212

324 a.g.e., IV, 6, 213b

325 On theHeauens, 1, 2, 2Ö93, 7-8, 21&-21T-İV, 3-5,311^, 312J

326 yk. bk., boşluk kavramı hakkında geniş bilgi için bk.HALÂ

327 et-Tıbbü'r-rûhânî, s. 254, 257-259, 265, 305-307

328 FelsefiRisaleler, s. 187, 284-285

329 Resâ'il, II, 12, 28-29; III, 387

330 'üyû-nü'l-mesâ% s. 7İ-72

331 es-Semâ'u't-tabVî

332 Fârâbî, Kitâbü'l-fiurûf, s. 88-89; krş. KUabü'l-Makûlât, s. 110

333 eş-Şifâ* et-Tabfiyyât (1), s. 113-114, 139

334 a.g.e., s. 1 37

335 Hasan Mecîd ei-Ubeydî, s. 107-118, 146-157

336 a.g.e., s. 65-70

337 Risâletü's-Se-mâH'L-labî% s. 59-60

338 The Encyclope-dia of Phitosophy, Vll. 506-508; mutlak mekân ve dört boyutlu uzay kavramları­nın felsefî çözümlemesi için ayrıca bk. Swinburne,s.42-59, 114-130

339 îbn Mâkûlâ, V, 1; Mizzî, XXVIII, 468

340 meselâ bk. İbn Kudâme, I, 247; II, 65

341 İbn Kuteybe, s. 453

342 İbn Ebû Asım, I, 151; Dârekutnî, VIII, 289; ayrıca bk. Âcurrî, s. 191

343 1414/1995, Câmiatü Ümmi'1-kurâ küiliy-yetü'ş-şerîa Mekke

344 bk. Nesefî, Mekhûl b, Fazl

345 bk. Keylî

346 et-Târîh.u'[-câmi<, Kitâ-bü 't-Teuârîh

347 Historia Serace-nica, Leiden 1625

348 Chro-nique des ayyoubides)

349 Docu-ments retatifs â l'fıistoire des croisades, XVI, l'Academie des Incriptions et Belles-Lettres, Paris 1994

350 BA, MAD, nr. 9880, s. 145

351 BA, MAD, nr. 8518, s. 1 52-156

352 BA, D.MKF, nr. 4/81

353 Ertaş, s. 71

354 İşbilir, s. 62

355 Faroqhi, s. 51 vd

356 Topçular Kâtibi, s. 409-410

357 BA, MAD, nr. 8518, s. 224

358 İşbilir, s. 74, 103

359 İbrâhîm 14/37

360 Makrîzî, 1, 257-258

361 el-En'âm 6/92; eş-Şûrâ 42/7

362 Mesâlik, s. 3

363 Şûretü'l-arz, s. 18

364 Mu'-cem, I, 5

365 Mezmuriar, 84/6

366 ŞiblîNu'mânî, I, 113-115

367 İbrâhîm 14/37

368 Tekvîn, 16/14,21/19

369 Hamîdullah,/sfâm Peygamberi,\, 28

370 Küçükaşcı,s. 16

371 el-Feth 48/24

372 Âl-i İmrân 3/96

373 el-En'âm 6/92; eş-Şûrâ 42/7

374 en-Nahl 16/112

375 el-Kasas 28/85

376 et-Tîn 95/3

377 el-Beled 90/1

378 Kü­çükaşcı, s. 17-18

379 Fâkihî, 11, 280-282; İbn Zahî-re, s. 144-150

380 Zerkeşî, s. 53-56

381 Âl-i İmrân 3/96

382 el-Bakara 2/126; İbrâhîm 14/35

383 bk.harem

384 İbn Sa'd, I, 4l; Ezraki, I, 80-82

385 el-Bakara 2/125, 127; İbrâhîm 14/37

386 ibn Sa'd, I, 41-, Ezraki, 1, 58-59

387 DİA, XX, 59

388 İbn Hişâm,!, 143

389 CevâdAli, İH, 517-519

390 bk. Ebrehe; Fil Vak'asl

391 bk. Hums

392 Hamîdullah,/s/âm Peygamberi, I, 27

393 Ya'kûbî, II, 58

394 Hu-beyş b. Hâlid, Kürz b. Câbİr ve Seleme b. Mîlâ' el-Cühenî

395 Vâkıdî, II, 825-828; İbn Hişâm, IV, 49-50; Taberî, Târih, III, 58

396 Vâkıdî, II, 829; İbn Sa'd, II, 105; Ha­lîfe b. Hayyât, s. 53

397 Buhârî, "Şalât", 30

398 Lisânü'l-cArab, "tik" md.; Taberî, Târih, III, 61; İbn Kesîr, Tefsîrü'l-Kur'ân, II, 338

399 Elmalılı, IX, 6236-6237

400 Ne-vevî, IX, 126; İbn Kayyim el-Cevzjyye, III, 1 368-1 369; Azîmâbâdî, VIII, 181).

401 Makrîzî, İmtâ'u'l-es-mâı, s. 400

402 Müsned, I, 253; Ebû Yûsuf, s. 68-69; İbn Sa'd, II, 103-104; Taberî, Târih, 111,61

403 Tirmizî, "Siyer", 33

404 Ezrakî, II. 129

405 et-Tevbe 9/28

406 Belâzürî, Ensâb, (II, 211-212

407 26 Muhar­rem 64 / 24 Eylül 683

408 1 Rebîülâhirö4/27 Kasım 683

409 Zilka­de 72/Nisan 692

410 14 Cemâziyelevvel 73 / 1 Ekim 692

411 Fâsî, Şifâ'ü'i-ğa-râm, II, 306; Sincârî, II, 211

412 İbn Fehd, 11,473

413 a.g.e., II, 468

414 ibn Kesîr, XII, 102

415 AhmedSibâî, s. 197

416 bk. Mekke Emirliği

417 Tâsi,Şifâ'İl'l-ğarâm, II, 366-367

418 581/1185; İbn Fehd, II, 553

419 ibn Hal­dun. V, 927

420 İbn Fehd, IH, 302-303

421 Fâkihî, 111, 243-252

422 el-Hac 22/ 25

423 Ezraki, I, 113; Fâkihî, III, 226

424 Faroqhi, s.31; Mortel, XXXN/2 | i989], s. 279 vd

425 Ezrakî, I, 158-160; II, 166-1 71; Fâkihî, III, 103-111; Belâzürî.Fü-tah,s. 76-78

426 Fâsî, Ştfâ'ü'L-ğarâm, I, 527-537; İbn Fehd, II, 544; lll, 31

427 Fâsî, Şifâ'ü'l-ğarâm, 1, 538; İbn Fehd, III, 507-508

428 Şifâ'ü.'1-ğarâm, 1, 559-561

429 bk.Avnizübeyde

430 İbn Kesîr, XIV, 128

431 Faroqhi, s. 30

432 İbn Fehd, IV, 55

433 İbnü'l-Esîr,X, 69;Fâsî,e/-c//cdü'ş-şemfn,Vl,438

434 er-Rihle,s. 72

435 DM, XX, 366

436 Sincârî, İli, 229-230

437 Zilhicce 922/Ocak !517

438 a.g.e., III, 226-227

439 Nehrevâlî, el-Berku'l-Yemânî fi fethi'l-'Oşmânl, s. 24-27

440 7 Numaralı Mühlmme Deften, I, 351-352

441 Safer 1184/ Haziran 1770

442 Cevdet, VII, 197

443 Çelebi-zâde Âsim, s. 306-307

444 BA, HH, nr. 3812

445 Cevdet, VI), 212-214

446 Câbî Ömer Efendi, II, 951, 977

447 Şubat 1814; bk. Şânîzâde, II, 214

448 Burckhardt, s. 170

449 BA, Cevdet-Dahiliye, nr. 61, 10782

450 Kayalı, s. 162

451 a.g.e., s. 69

452 BA, Da­hiliye-Muhâberât-ıUmûmîyye İdaresi, nr. 69/3

453 Ahmed Si-bâî, s. 614

454 Mir'âtü'l-Haremeyn, 1, 685

455 7 Numa­ralı Mühimine Defteri, 1, 387-388

456 Hurgronje. 1. 281

457 a.g.e., i, 291 -292

458 Kayalı, s. 173

459 Seyahatname, IX, 778

460 Fa-roqhi, s. 93

461 Trauels of Ati Bey, II, 103

462 Courtellemont, s. 148

463 s. 184

464 er-Rihletü.'1-Hicâziyye, s. 118

465 Trauels in Arabia, s. 117

466 Akgündüz, VH, 54

467 Sincârî, III, 230

468 3 Numaralı Mühimme Defteri, s. 133-134; 7 Numaralı Mühimme Defteri, I, 173-174

469 7 Numaralı Mühimme Defteri, I, 432-433

470 Mir'âLü'l-Haremeyn, I, 760

471 Seyahatname, IX, 772-773

472 M. Abdurrahman eş-Şâmih,s. 12-13

473 a.g.e., s. 57; Sibâî, s. 566

474 M. Abdurrahman eş-Şâmih, s. 104

475 Mil, Kahire 1403-1404/1983-1984

476 Cidde-Kahire 1406-1409/ 1986-1989

477 Köprülü Ktp., nr. 206

478 TSMK, Revan Köşkü, nr. 20/11

479 MI, La Haye 1886-1889

480 İÜ Ktp., TY, nr. 6802

481 Domingo Badiay Lebiich

482 i-II, Lon-don 1816, 1907

483 ayrıca bk. HAC Literatür

484 Mukaddime, II, 638

485 Taberî, V, 296

486 İbn Hallikân, V, 58

487 Taberî, IX, 114-115

488 Mak-rîzî, I, 101

489 402/101 1; İbnÜ'1-Esîr, IX. 123

490 İbn Haldun, el-cİber, IV, 126

491 27 Receb 596 / 13 Mayıs 1200

492 İbn Haldun, a.g.e., IV, 103

493 İbnü'1-Esîr, X, 61

494 İbn Tağrîberdî, V, 95

495 İbnü'1-Esîr, X, 97-98

496 Kafesoğlu, s. 126-127

497 Fâsî, Şi-fâ'û'l-ğarâm, II, 366-367; İbn Fehd, II, 534

498 Uzunçarşılı, s. 78

499 18 Rebîülevve! 1184/ 12 Temmuz 1770

500 Haziran 1832; BA. Cevdet-Dahiliye, nr. 7943

501 Ah-med Sibâî, s. 560, 566

502 BA, MD, nr. 3, s. 408-409

503 Şem'dânîzâde, Il/A, s. 90

504 Eme-cen, sy. 14 |1994|, s. 90

505 Uzunçarşılı, s. 27

506 Feridun Bey, II, 101-102

507 Nâsır-ı Hüsrev, s. 112, 136

508 İbn Battûta, 1,168

509 bk. Âyet; Sûre

510 bk. Amr B. Osman El-Mekkı

511 bk. Ebu Talib el-Mekkı

512 İbnü'l-Cezerî, Ğâyetü'n-nihâye, II, 310

513 Mekkîb. Ebî Tâlib ue tef-sîrü'l-Kur'ân, s. 7

514 a.g.e., s. 274, 336

515 Hatim Salih ed-Dâmin, L/2 (1975], s. 440

516 Bağdat 1973, 1975; Beyrut 1985, 1407/1987 3. bs

517 1402, Câ-miatü'1-imâm Muhammed b. Suûd el-İslâ-miyye

518 Riyad 1396/1976; Cidde 1406/1986

519 sy. 3 IBagdad 1967

520 Dımaşk 1398/1978,1404/1983

521 Bombay 1399/1979, 1402/1982, 1404/1984

522 Zehebî, Macrifetü'l-kurrâ\ 111, 1278

523 Dı-maşk 1394/1974; Beyrut 1401/1981, 1404/ 1984, 1407/1987

524 a.g.e., I, 5

525 Kahire 1379/1960, 1384/ 1964; Mekke 1405/1985

526 Dimaşk 1 399/ 1979

527 Mekkî b. Ebî Tâlib ue tefsîrü'l-Kur'ân, s. 122

528 Tefsirü'l-müşkil, neşre-denin girişi, s. 45

529 Dı­maşk 1978, 1402/1982, 1404/1983

530 nşr. Ahmed Hasan Ferhat, Kuveyt 1404/1984

531 Dımaşk 1393/1973; Amman 1404/1984

532 bk. bibi

533 nşr. Ahmed Ha­san Ferhat, Dımaşk 1402/1982

534 Mecelletü'ş-ŞerPa ue'd-dirâsâti'l-İslâmiyije, 1/1 11984|. s. 55-69; Mekkî b. Ebû Tâlib'in kaynaklarda zik­redilen ve bazıları günümüze ulaşan diğer eserleri için bk. Te/5Îrü7-müş/a7, neşrede-nin girişi, s. 34-45; Ahmed Hasan Ferhat, Mekkî b. Ebî Tâlib ue tefsîrü'l-Kur'ân, s. 109-144-, Hasan Hüsnî Abdülvehhâb, I, 130-146

535 1986, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

536 1402, Câ-miatü'1-İmâm Muhammed b. Suûdel-İs-lâmiyye

537 22 Receb 1205 / 27 Mart 1791

538 AY, nr. 1769

539 İstanbul 1256, 1276, 1277, 1283, 1291, 1300, 1302, 1303, 1304,1311, 1318, 1320

540 Esad Efendi, nr. 2541

541 İstanbul 1251, 1300

542 Süleymaniye Ktp.r Halet Efendi, nr. 674; İÜ Ktp., TY, nr. 642, 5509, 5516, 9673

543 Süley­maniye Ktp., Esad Efendi, nr. 2983/1

544 Süleymaniye Ktp., Esad Efendi, nr. 2983/2

545 Süleymaniye Ktp., Esad Efendi, nr. 2983/3

546 Süley­maniye Ktp., Esad Efendi, nr. 2983/4

547 Süleymaniye Ktp., Esad Efendi, nr. 2983/ 5

548 Süleymaniye Ktp., Reşid Efendi, nr. 389

549 el-En'âm 6/158

550 İÜ Ktp., TY, nr. 3365

551 SüleymaniyeKtp., Harput, nr. 264

552 Sü­leymaniye Ktp., Lâleli, nr. 1793

553 Süleymaniye Ktp., NâFizPaşa, nr. 416

554 Süleymaniye Ktp., Murad Buhârî, nr. 256

555 İÜ Ktp., TY, nr- 6232

556 Süleymani­ye Ktp., Lâleli, nr. 39

557 bk. Âsim Efendi, Mekkîzâde

558 Kahire 1279, 1301, 1305, 1354; Fas 1318

559 Tunus 1292; Kahire 1304, 1309, 1345

560 Rabatel-Hizânetü'1-âmme, nr. 2796

561 Fas 1315, 1316

562 el-Hizânetü'l-âmme, nr. 2581

563 Wensinck, el-Mıfcem, "Mekkûk" md

564 İbn Hu-zeyme, [, 61; İbn Hibbân, IH, 476

565 Hattâbî, I, 247; İbnü'l-Cevzî, II, 369

566 Cos-taz, s. 182

567 v. Soden, II, 607

568 Ali Paşa Mübarek, s. 86

569 Kudâme b. Ca'fer, s. 367

570 Ebû Dâvûd, "Eymân ve'n-nüzûr", 15

571 Taberî, VIII, 576;İbnü'l-Esîr,VI,358

572 Mefâtîhu'l-'ulüm, s. 12; Hinz'e göre bu değerler sırasıyla 5,625 kg. ve 6 kg. şeklindedir; bk. islamische Masse, s. 44

573 a.g.e., s. 44

574 el-Menâzilü's-setf, s. 303-304

575 krş. Hinz,s. 44

576 el-Kâmil, XI, 451; XII, 447

577 islamische Masse, s. 44

578 Ahsenü'Hekâ-sîm, s. 98

579 a.g.e., s. 417,452

580 IslamischeMasse, s. 45

581 islamische Masse, s. 44

582 Is­lamische Masse, s. 45

583 Şubhu'l-a'şâ, IV, 118, 216, 237

584 Islamische Masse, s. 45

585 BSOAS, XLV/ 3 [1982|, s. 481

586 Akgündüz, III, 499

587 Barkan, s. 215; ayrıca bk. İrdeb; Kafîz; Kile

588 bk. Miknâs

589 Râgıb el-İsfahânî, el-Müfredat, "mkr" md.; Kamus Tercümesi, II, 687

590 M. F. Ab-dülbâki, el-Muccem, "mkr" md

591 el-En'âm 6/123-124; en-Nahl 16/26. 45; Fâtır 35/10, 42-43; el-Mü'min 40/45

592 e/-Kü//fy-yât, s. 803).

593 M. F. Abdülbâkl, et-Mu'cem, "kyd" md

594 en-Nisâ 4/142

595 Ebû Dâvûd, "Vitir", 25; Tirmizî, "Da'avât", 102; İbn Mâce, "Dır=â3", 2

596 alay et­me; el-Bakara 2/14-15; et-Tevbe 9/79

597 el-Hadîd 57/13-15

598 Câ-mi'u.'1-beyân, 1, 191-194

599 Te'oîtâtü'l-Kur'ân.vr. 4h-5a, 80a

600 Râgıb el-İsfahânî, el-Müfredât, "mkr" md.; et-Tacrîfât, "mkr" md

601 Wensinck, el-Mı^cem, "krh" md.; M. F. Abdülbâkî, el-Muccem, "krh" md

602 el-İsrâ 17/ 38

603 el-isrâ 17/ 31-37

604 bk. Ef'âl-İ Mükellefin; Hüküm

605 Muttaki el-Hindî, 111,44

606 el-Müstaşfâ, 1,66-67

607 Tehânevî, il, 1281; Zerkeşî, 1,296-303

608 farklı lafızlarla bk. Dârimî, "Rikâk", 38; Buhârî, "Zekât", 53, "Rikâk", 22; Müslim, "Akzıye", 10, 13, 14

609 el-Cum'a 62/9

610 Ebû Dâvûd, "Nikâh", 31

611 farklı lafızlarla bk. Buhârî, "Ni­kâh", 4; Müslim,"Büyû°\ 8,"Nikâh/', 38, 49, 52, 54, 56

612 Buhârî, "Ezan", 160; Ebû Dâvûd,"Eteime", 41

613 et-Tacrîfât, "Mekruh" md.;Te-hânevî, 11, 1281; Teftâzânî, II, 126; Jbnü'l-Hümâm, 11,80

614 krş. Üsrûşe-nî,sy.3[1986|,s.415;Sadrüşşerîa,!l, 126; İbnü'l-Hümâm. II, 80; Bihârî, I, 85; İbn Âbidîn, I, 438-439

615 el-Muuâfakât, 1, 133, 151-152; IV, 331-332

616 İ'lâmü'l'tnuvakkfîn, I, 39-40

617 Zerkeşî, I, 298

618 Lisânü7-cArab, "mks" md

619 Gese-nius, s. 493

620 İbn Sa'd, I, 70

621 Cebertî, II, 146

622 Venşerîsî, II, 492

623 Ahmed eş-Şerebâsî, s. 437

624 Makrîzî, İttFâzü'l-hunefâ, 11, 278; III, 342

625 Sayılar, 31:28, 37-41

626 meselâ bk. Nezikin, Baba Kamma, s. 113M 14a; San-hedrin.s. 25b-26a

627 el-A'râf 7/ 86

628 eş-Şûrâ 42/42

629 el-A'râf 7/85; Hûd 11/85-, eş-Şuarâ 26/183

630 Şevkânî, II, 224,518

631 Müsned, IV, 109, 143, 150; Ebû Dâvud, "îmâre", 7

632 Müsned, IV, 234

633 İbn Hacer, el4şâ.be, II, 569-570

634 Makrîzî, el-HUat, II, 123

635 Ebû Yûsuf, 11, 182-184; Abdürrezzâk es-San'ânî, VI, 96; X, 334

636 Ebû Ubeyd Kasım b. Sellâm. s. 632; İbn Kayyim el-Cevziyye, Ahkâmü ehli'z-zimme, s. 149-150

637 Sü-yûtî, Târîhu'l-hulefâ', s. 380

638 Ahsenî±'t-lek:âsim, s. 104-105

639 Yâfiî, II, 398

640 Süyûtî, Târîhu't-hulefâ3, s. 409

641 Hilâl b. Mu-hassin es-Sâbî, s. 336

642 İbn Kesîr, XII, 46). 444 (1052) yılın­da Büveyhîler'in idaresi altındaki Mehrû-bân'da meks tahsilatı yapılmaktaydı (Nâ-sır-ı Hüsrev, s. 152

643 İbn Vâsıl, 11, 9, 20

644 el-Müntekâ, s. 9 vd

645 el-Hıtat, I, 104-105

646 Re-ceb 615/Ekim 1218

647 er-Rihte, s. 69, 301

648 Zübdetû. Keşfl'l-memAllk,s. 23

649 Muhibbi, IV, 316

650 er-Ftihle, s. 331

651 İbn Haldun, VI, 183; İbn EbûDînâr, s. 130

652 İbn Ebû Dî-nâr, s. 131

653 Risale fi'l-kazâ3, s. 30

654 İbn Haldun, VII, 211

655 İbn Haldun, Vli, 242

656 İbn Hacer, ed-Dürerü'l-kâ-mine, 111,85

657 Makrîzî, el-fjıtat, I, 103-104

658 Şubhu'l-a'şâ, m, 464-467

659 Makrîzî, el-Hıtat, 1, 105-106; II. 123

660 İbnü'l-Cevzî, VI, 296

661 İbn Kesîr, XI, 295; XII, 126

662 meselâ bk. İbnü'l-Esîr, X, 617; Fâsî, et-'İkdu'ş-şemîn, VII, 33-34

663 Nüzhetü'l-müştâk, II, 134-135, 138-139; ayrıca Tücîbî'nin göz­lemleri İçin bk. Müstefâdü'r-rihle, s. 171, 175,206

664 Umâre el-Yemerıî, s. 53

665 Fâsî, Şifâ'ü'l-ğarâm, II, 314, 366

666 a.g.e., II, 368-369; Makrîzî, el-HUat, II, 233

667 Fâsî, el-'İkdü'ş-şemîn, IV. 145, 148; Makrîzî, es-Sütük, XI, 680-681, 707-708, 723, 735, 754-755, 768, 872, 946; XII, 1187-1188; Necmeddin İbn Fehd, IV, 31, 101, 143

668 Ze-hebî, s. 131; İbn Hacer el-Heytemî, ez-Ze-uâcir, I, 180-181

669 Şerhu Müslim, XI, 203

670 Merâübü'l-icmâc, s. 121

671 el-Ahkâmü's-sultâniyy e, s. 246

672 Ahkâmü ehli'z-zimme,s, 149

673 Mu-hammed b. Ahmed ed-Desûkî. IV, 348

674 İbn Teymiyye, XXVIII, 319

675 es-Sülûk, XII, 1188

676 Venşerîsî, VI, 152-153

677 Hâşiyetüİ'âneü't-tâlibîn, I. 195; II, 164, 182

678 Reddü 'l-muhtâr, VI, 385

679 Mecmû'u. fetâ-uâ, XXVIII, 590; XXX, 356 vd

680 Şevkânî, I, 363; İbn Âbidîn, II, 463-464

681 Keşfü'z-zunûn, I, 52. 828