MersiN İLİ potansiyel yatirim konulari araştirmasi

Tablo 27: Mersin İli İstihdamının TR62 Bölgesi ve Türkiye Karşılaştırması (Kişi)

Sektörler	2010			2011			2012
	Mersin	TR62 Bölgesi	Türkiye	Mersin	TR62 Bölgesi	Türkiye	Mersin		TR62 Bölgesi	Türkiye
İşyeri Sayısı
Tarım	856	1,503	13,588	703	1,432	14,935	772		1,595	16,722
Sanayi	3,881	8,905	288,349	4,030	9,475	299,039	4,131		9,943	308,567
Hizmetler	21,368	45,097	1,023,812	24,487	51,664	1,121,905	26,070		55,572	1,212,717
Toplam	26,105	55,505	1,325,749	29,220	62,571	1,435,879	30,973		67,110	1,538,006
İstihdam
Tarım	4,786	10,043	116,817	4,760	10,441	124,112	5,101		11,273	135,883
Sanayi	34,892	87,690	3,132,530	37,501	98,704	3,400,399	38,741		104,563	3,594,171
Hizmetler	120,922	274,803	6,781,463	142,008	318,038	7,506,428	156,634		342,168	8,209,566
Toplam	160,600	372,536	10,030,810	184,269	427,183	11,030,939	200,476		458,004	11,939,620

Kaynak: SGK

2012 yılı itibarıyla ildeki sigortalı işçi çalıştıran işyerlerinin %2.5’i tarım, %13.3’ü sanayi ve %84.2’si hizmetler sektöründe iken sigortalı işçilerin %2.5’i tarım, %19.3’ü sanayi ve %78.1’i de hizmetler sektöründe yer almaktadır.

Tablo 28: Mersin İli İstihdamının TR62 Bölgesi ve Türkiye Karşılaştırması (Pay, %)

Sektörler	2010			2011			2012
	Mersin	TR62 Bölgesi	Türkiye	Mersin	TR62 Bölgesi	Türkiye	Mersin		TR62 Bölgesi	Türkiye
İşyeri Sayısı
Tarım	3.3	2.7	1.0	2.4	2.3	1.0	2.5		2.4	1.1
Sanayi	14.9	16.0	21.7	13.8	15.1	20.8	13.3		14.8	20.1
Hizmetler	81.9	81.2	77.2	83.8	82.6	78.1	84.2		82.8	78.8
Toplam	100.0	100.0	100.0	100.0	100.0	100.0	100.0		100.0	100.0
İstihdam
Tarım	3.0	2.7	1.2	2.6	2.4	1.1	2.5		2.5	1.1
Sanayi	21.7	23.5	31.2	20.4	23.1	30.8	19.3		22.8	30.1
Hizmetler	75.3	73.8	67.6	77.1	74.5	68.0	78.1		74.7	68.8
Toplam	100.0	100.0	100.0	100.0	100.0	100.0	100.0		100.0	100.0

Kaynak: SGK

2012 verilerine göre Mersin ilinde SGK’ya kayıtlı işyeri sayısı ve istihdamının dağılımı Bölge ve Türkiye verileri ile karşılaştırırıldığında, ilde tarım ve hizmetler sektörlerinin aldığı payların gerek Bölge gerekse Türkiye genelinde tarım ve hizmetler sektörlerinin aldıkları payların üzerinde yer alırken sanayi sektörünün aldığı payların gerek Bölge gerekse Türkiye genelinde sanayi sektörünün aldığı payların altında olduğu görülmektedir. Mersin ilinde 2012 yılında sanayi sektöründe sigortalı işçi çalıştıran işyeri sayısı toplam işyerlerinin %13.3’ünü oluştururken TR62 Bölgesinde bu oran %14.8, Türkiye’de %20.1 olmuştur. Aynı şekilde İstihdam açısından bakıldığında da Mersin ilinde sanayi sektöründeki sigortalı işçi sayısı toplam sigortalı işçilerin %19.3’ünü oluştururken TR62 Bölgesi’nde bu oran %22.8 ve Türkiye genelinde %30.1 olmuştur.

Türkiye İş Kurumu’na yapılan başvurular ve işe yerleştirmelere bakıldığında, 2013 yılında Mersin’de 58,374 kişinin kuruma başvurduğu ve 16,273 kişinin işe yerleştirildiği görülmektedir. Türkiye İş Kurumu’na yapılan başvuru ve işe yerleştirmeler dikkate alındığında, iş yaratma kapasitesinin Türkiye genelinde %28.5, Mersin’de ise %27.9 düzeyinde olduğu görülmektedir.

Tablo 29: Türkiye İş Kurumu’na Yapılan Başvurular ve İşe Yerleştirilenler (2013)

	Türkiye (3)	TR62 Bölgesi (2)	Mersin (1)	(1)/(3) %	(1)/(2) %
Yıl İçinde Yapılan Başvuru	2,359,304	129,386	58,374	2.5	45.1
- Erkek	1,496,699	80,574	33,761	2.3	41.9
- Kadın	862,605	48,812	24,613	2.9	50.4
Yıl İçinde Alınan Açık İş	1,481,196	74,057	32,423	2.2	43.8
Yıl İçinde İşverene Yapılan Takdim	5,082,131	365,312	197,067	3.9	53.9
- Erkek	3,433,023	246,031	127,593	3.7	51.9
- Kadın	1,649,108	119,281	69,474	4.2	58.2
Yıl İçinde İşe Yerleştirme	671,578	36,082	16,273	2.4	45.1
- Erkek	466,155	24,946	10,299	2.2	41.3
- Kadın	205,423	11,136	5,974	2.9	53.6
Kayıtlı İşgücü	4,540,488	253,326	117,560	2.6	46.4
- Erkek	2,816,471	150,530	64,722	2.3	43.0
- Kadın	1,724,017	102,796	52,838	3.1	51.4
Kayıtlı İşsizler	2,610,969	144,875	69,329	2.7	47.9
- Erkek	1,561,203	80,936	35,520	2.3	43.9
- Kadın	1,049,766	63,939	33,809	3.2	52.9

Kaynak: Türkiye İş Kurumu

2012 yılı verilerine göre Mersin ili iş kayıtlarına göre yeni iş girişimlerinin sektörel dağılımı Türkiye ve TR62 Bölgesi ile karşılaştırmalı olarak aşağıda verilmektedir.

Tablo 30: 2012 Yılında İş Girişimlerinin Sektörel Dağılımı

Sektörler	Türkiye	TR62 Bölgesi	Mersin
Madencilik ve taşocakçılığı	6,768	256	139
İmalat	419,150	16,760	7,172
Elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı	3,158	76	30
Su temini; kanalizasyon, atık yönetimi ve iyileştirme faaliyetleri	2,450	87	35
İnşaat	241,434	8,626	4,350
Toptan ve perakende ticaret; motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı	1,242,788	62,672	29,320
Ulaştırma ve depolama	576,876	24,784	12,552
Konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetleri	301,948	14,734	7,795
Bilgi ve iletişim	36,386	1,403	654
Finans ve sigorta faaliyetleri	30,233	1,258	553
Gayrimenkul faaliyetleri	48,587	1,965	1,072
Mesleki, bilimsel ve teknik faaliyetler	184,572	7,476	3,544
İdari ve destek hizmet faaliyetleri	43,904	1,841	865
Eğitim	19,905	1,077	484
İnsan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri	40,731	1,805	765
Kültür, sanat, eğlence, dinlence ve spor	36,280	2,012	875
Diğer hizmet faaliyetleri	239,822	13,347	6,544
Toplam	3,474,992	160,179	76,749

Kaynak: TÜİK

Gerek Mersin ve Mersin’in içinde yer aldığı TR62 Bölgesi, gerekse Türkiye’de hizmetler sektörü alt kalemlerinden olan “toptan ve perakende ticaret; motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı” sektöründeki yeni iş girişimleri toplam işgirişimleri içerisinde ilk sırayı almaktadır. Bu sektöre yapılan iş girişimleri Türkiye genelinde %35.8 paya sahipken TR62 Bölgesi’nde %39.1, Mersin’de ise %38.2 paya sahiptir. İmalat sektöründeki yeni iş girişimleri Türkiye ve TR62 Bölgesi’nde “ulaştırma ve depolama” sektörü iş girişimlerinden sonra üçüncü sırada yer alırken Mersin ilinde “ulaştırma depolama” ve “konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetleri”nden sonra dördüncü sırada yer almıştır.

İstihdam konusunda Türkiye’nin en önemli sorunlarından biri de hiç şüphesiz kayıt dışı istihdamdır. Son yıllarda Türkiye’de kayıt dışı istihdamın azaltılmasında önemli aşamalar kaydedilmiştir. 2000’den 2004 yılına kadar olan beş yıllık dönemde %50’ler seviyesinde bulunan (beş yılın ortalaması %51.5) kayıtdışı istihdam oranı sürekli azalarak 2013 yılındaki %36.7 seviyesine gerilemiştir. Ancak bu görece iyileşmeye karşın, kayıt dışı istihdam oranı hâlâ yüksek bir seviyede bulunmaktadır. 2013 yılı itibariyle Türkiye’de Düzey 2 bölgeleri içinde kayıt dışı istihdamın en düşük olduğu bölgeler sırasıyla TR51 Ankara (%16.1), TR10 İstanbul (%16.5) ve TR41 Bursa, Eskişehir, Bilecik (%24.5) alt bölgeleridir. Mersin ilinin yer aldığı TR62 (Adana, Mersin) Bölgesi ise %44 kayıt dışı istihdam oranıyla 10. sırada yer almaktadır. Toplam kayıt dışı istihdamın %36.7 olduğu Türkiye’de, tarım sektöründe kayıt dışı oranı %83.3 olarak gerçekleşirken, sanayi sektöründe %25.2 ve hizmetler sektöründe ise %20.9 olarak gerçekleşmiştir. TR62 Bölgesinde ise tarım sektöründe kayıt dışılık oranı %82.5 iken, sanayi sektöründe %33.9 ve hizmetler sektöründe ise %31.1 olarak gerçekleşmiştir. TR62 Bölgesi kayıtdışı istihdam bakımından tarım dışı sektörlerde Türkiye ortalamasının üzerinde bir orana sahiptir.

Tablo 31: TR62 Bölgesi ve Türkiye’de Kayıt Dışı İstihdam Göstergeleri, 2013 (%)

Kayıtdışı İstihdam Göstergeleri	TR62 Bölgesi	Türkiye
Kayıtdışı Çalışanların Cinsiyete Göre Dağılımı (15+ yaş)
Kayıt Dışı İstihdam Oranı	44.0	36.7
Kadınlar	58.6	52.0
Erkekler	38.1	30.2
Kayıtdışı Çalışanların Sektörlere Göre Dağılımı (15+ yaş)
Tarım sektörü	82.5	83.3
Hizmetler sektörü	31.1	20.9
Sanayi sektörü	33.9	25.2
Kayıtdışı Çalışanların Eğitim Durumlarına göre Dağılımı (15+ yaş)
Okuma Yazma Bilmeyen	87.8	90.8
Lise altı	56.7	47.2
Lise Mezunu	29.2	19.0
Üniversite Mezunu	10.3	5.3
Kayıtdışı Çalışanların Yaş Grubuna Göre Dağılımı (15+ yaş)
15-19 yaş grubu	78.2	70.0
20-24 yaş grubu	51.3	36.0
25-34 yaş grubu	32.9	24.1
35-54 yaş grubu	39.0	33.6
55 üstü	71.3	71.3

Kaynak: TÜİK

2013 yılı itibariyle Türkiye’de kayıt dışı istihdam oranı erkek nüfusta %30.2 iken, kadınlarda bu oran %52’ye yükselmektedir. TR62 Bölgesinde erkek nüfusta kayıtdışı istihdam oranı %38.1 iken kadınlarda %58.6’dır. Cinsiyete göre bakıldığında da, hem kadınlarda hem de erkeklerde, TR62 Bölgesinde kayıt dışı istihdam oranının Türkiye ortalamasından daha yüksek olduğu görülmektedir.

Türkiye’de 2013 yılı itibarıyla yaş gruplarına göre en fazla kayıt dışı istihdam görülen gruplar 55 üstü (%71.3) ve 15-19 genç yaş grubu (%70.0) olarak sıralanmaktadır. Türkiye’de kayıt dışı istihdamın en az olduğu yaş grupları ise 25-34 yaş grubu (%24.1) ve 35-54 yaş grubudur (%33.6). TR62 Bölgesi için ise kayıt dışı istihdamın en fazla olduğu yaş grupları 15-19 genç yaş grubu (%78.2) ve 55 üstü (%71.3) iken, kayıt dışı istihdamın en az olduğu yaş grupları 25-34 yaş grubu (%32.9) ve 35-54 yaş grubudur (%39). TR62 Bölgesinde 15-19 yaş grubu ve 20-24 yaş gruplarında çok yüksek düzeyde kayıtdışı istihdam olması özellikle dikkat çekmektedir.

Türkiye genelinde 2013 yılı itibarıyla eğitim durumu bazında en fazla kayıt dışı istihdam, okuma yazma bilmeyenlerde (%90.8) gerçekleşmektedir. Yine Türkiye’de yüksekokul/fakülte mezunlarında kayıt dışı istihdam oranı %5.3, lise mezunlarında %19.0 ve lise altında %47.2’dir. TR62 Bölgesinde ise okuma yazma bilmeyen nüfusta kayıt dışı istihdam oranı %87.8 iken, lise altı mezuniyette %56.7, lise mezunlarında %29.2 ve yüksekokul/fakülte mezunlarında %10.3 olarak gerçekleşmiştir. Eğitim durumlarına göre; lise altı, lise ve yüksekokul/fakülte mezunları açısından kıyaslandığında TR62 Bölgesi’nin tüm kademelerde Türkiye ortalamalarının üzerinde bir kayıt dışı istihdam oranına sahip olduğu görülmektedir. Buradan ayrıca, hem Türkiye açısından hem de TR62 Bölgesi açısından eğitim düzeyi yükseldikçe kayıt dışı istihdam oranının önemli düşüş kaydettiği, yani eğitim düzeyi ile kayıtlı çalışmanın paralel hareket ettiği de görülmektedir.