Microsoft Word choliqushi ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
203
Maroqim vahmimdan oshib tushdi. O‘zimni vazmin ko‘rsatishga kirishib: 
— Men dadil qizman, buning isbotini bir necha marta o‘zingiz ham ko‘rgansiz. Aytave-
ring, doktorbey,— dedim. 
— Farida, mana bu qalamni qo‘lingga ol, aytgan narsalarimni yoz. Tur, qizim, qari 
do‘stingga bahuzur ishonaver. 
Xayrullobey to‘xtab-to‘xtab, o‘ylab-o‘ylab shu satrlarni yozdirdi: 
“Qushadasi maorif prezidiumi kengashi oliylariga. 
Maorif sohasidagi xizmatimni davom ettirishga salomatligim yo‘l qo‘ymagani sababli, 
Qushadasi qizlar rushdiyasi mudirligidan meni ozod qilishingizni so‘rayman, afandim”. 
— Endi, qizim, o‘ylanib o‘tirmasdan, bir nima so‘ramasdan qog‘ozga qo‘l qo‘yu, menga 
ber. Qo‘llaring titrayapti, Farida. Yuzimga ham qaray olmayapsan. Mayli, qizim, mayli, 
qaramaganing yaxshi. Chunki pok ko‘zlaring bilan menga qarasang, o‘zimni yo‘qotib 
qo‘yaman. Yomon hodisa bo‘lganini tushunding, shunday emasmi? Endi quloq sol, Fari-
da. Agar o‘zingni uradigan, hayajonga tushadigan bo‘lsang, gapimni shartta kesishga 
majbur bo‘laman. Sen hamma gapdan xabardor bo‘lishing kerak. Farida, hayotga ara-
lashgan shu uch yilning ichida odamlarning qanday maxluq ekanligini bilib oldim, deb 
o‘ylaysan, shundaymi? Bekor o‘ylabsan, men oltmishga kirib qolibman-u haligacha odam 
bolasining nimaligiga aqlim yetmaydi. Men dunyoda ming xil pastkashlik, sharmandagar-
chilikni ko‘rdim-u, lekin bundaqangisini qari kallamga hech sig‘dira olmayman. Bilasan, 
ikkalamiz dunyoda eng toza, eng halol, qadrdon do‘stlarmiz, shunday emasmi? Kasal 
vujudingni oylarcha o‘z qo‘lim bilan parvarish qildim, xuddi o‘z qizimday parvona 
bo‘ldim. Bilasanmi, bizning to‘g‘rimizda nimalar o‘ylashyapti, nimalar deyishyapti, Fari-
da? Yo‘q, tasavvur qilolmaysan. Men sening oshig‘ing emishman! Yuzingni to‘sma, yo‘q, 
boshingni baland ko‘tar. Yuzi qoralargina shunday qilishi mumkin, sen bo‘lsang, aksin-
cha, pok qizsan. Biz nima qildikki, bir-birimizdan uyalaylik? Gapimga quloq sol, Farida, 
quloq sol, oxirigacha eshit. Bu la’nati bo‘hton eng avval maktablaringda tug‘ilibdi. Mualli-
malaring orqavoratdan bizning to‘g‘rimizda har xil bo‘lmag‘ur narsalar ayta boshlashibdi. 
Sababi ma’lum: ular turganda sening mudira bo‘lishing-da. Men bundan olti oy avval 
senga bildirmasdan, Izmirda daftardor bo‘lib ishlovchi bir do‘stimga ikki enlik xat yozib, 
sening martabangni ko‘tarishlarini iltimos qilgan edim. Senga bir xizmat qilib qo‘yay 
devdim-da. Bu harakatning men tomondan bo‘lishi shubhalarini orttiribdi. 
Bu fisqi fasod olovi oylardan beri tutab kelar ekan. Axiri bu narsa maorif kengashma-
siga, hatto qaymaqom*ning qulog‘igacha yetib boribdi. Ana shundan ke- yin uzundan-
uzoq qog‘ozlar yozishib, tekshira boshlashibdi. Viloyat maorif mudirligida tarjimai holing-
ni tekshirib boqishsa, bir nechta qorong‘i nuqtalar topilgan emish. Masalan, Istambuldan 
B...ga kelishing, keyin markaziy rushdiyadan o‘z ixtiyoring bilan bo‘shab, bir xilvat qish-
loqqa ketishing — ularda qochib yurmaganmikan degan shubha tug‘diradi. Bir necha oy-
dan so‘ng noma’lum bir yerdan yordam keladi. Maorif maydonida misli ko‘rilmagan bir 
sur’at bilan martabang oshib borgan, ya’ni oddiy qishloq o‘qituvchiligidan xotin-qizlar bi-
lim yurti o‘qituvchiligi darajasiga ko‘tarilgansan. Ke- yin u yerdan ham sababsiz bo‘shab 
ketgansan. Bu safar boshqa viloyatga ketgansan, lekin u yerda ham qo‘nim topolmagan-
san. Ch... maorif kengashmasidan kelgan javobni o‘qib chiqdim, ichimga bir chelak 
zahar quyilganday bo‘ldi, Farida! Go‘yo sen u yerda... Yo‘q, yo‘q, aytmayman!.. Tarbiya-
li, yuksak ilmli urfon xodimlarining qalamlaridan, og‘izlaridan chiqqan narsalarni mening 
betayin askar og‘zim ham aytishga nomus qiladi. Bilasan, men og‘zimga kelganini qay-
tarmayman, eng jirkanch so‘zlarni ham og‘zimda tutib qololmayman. Xullasi, Faridajon, 
yarali ohuni ov itlari qanday o‘rab olishsa, sening atrofingni ham shunday o‘rab olishgan. 
Eng mas’um harakating o‘zingga qarshi dalilga aylangan, protokollarga, tergov qog‘ozla-
riga tushgan. O‘quvchi qizlaring kasal bo‘lgan paytlarda meni maktabga chaqirganing, 

---

Choliqushi (roman). Rashod Nuri Guntekin