www.ziyouz.com kutubxonasi
16
Devor-parda ortida sharpa sezilib, Yo‘lchivoy o‘rnidan turdi-da, uzatilgan kosalarni
olib iziga qaytdi.
Solihovning qorni och edi, tortinib o‘tirmadi. Qariyalar ham guldor qizil cho‘plarni
barmoqlariga qistirib olgancha lag‘monni ishtaha bilan yeya boshlashdi.
— Kimnikidan kelibdi, juda boplapti-da, a? — dedi qariyalardan biri.
— Murodillanikidandir? — dedi ikkinchisi.
— Shunaqa bo‘lsa kerak, — dedi Yo‘lchivoy.
Ovqat yeyilib fotiha o‘qilgach, qariyalar qo‘zg‘olishdi.
— Yo‘lchivoy, o‘g‘lim, endi biz boraylik. Xudo sabr bersin. Olloh nasib etsa, payshanba
kuni diydor ko‘rishamiz.
Ular shunday deb chiqib ketishdi.
Supada ikkovlon qolishdi. Solihov Yo‘lchivoyga qaradi. Peshonasi keng, kipriklari
uzun, qora qosh, qirraburun bu odamni qaerdadir ko‘rganday edi.
— Qotilni topganmishsizlar? — deb so‘radi Yo‘lchivoy.
— Hali topganimizcha yo‘q. Bir odamda gumonimiz bor. Shuning uchun ham siz bilan
gaplashib olishim kerak. Siz o‘zingiz yoki onangiz biron kishidan gumon qilayotganlaring
yo‘qmi?
Yo‘lchivoy o‘ylanib turib yelka qisdi.
— Hayronman... kimga kerak ekan bu...
— Dadangiz biron kishining ta’qib etayotganini aytmabmidilar?
Yo‘lchivoy yana o‘ylandi.
— Yo‘q, tinchgina yashardik. Bu shaharga kelib, joy qilib, hali do‘st-dushman
orttirishga ham ulgurolmovdik.
— Dadangiz Daydidaraga nima uchun borganlar? Aytib ketgan edilarmi?
— Bir birodarimni yo‘qlab kelaman, devdilar. Kimligini so‘ramabman. Dadam...
rahmatli ham aytmovdilar.
Avvaliga «rahmatli» deyishga Yo‘lchivoyning tili bormadi. «Rahmatli» deyish o‘zing
uchun aziz bo‘lgan odamning o‘limini tan olish-da. O‘g‘il hali bu dahshatli fojiani tan
olgisi yo‘q. Nazarida dadasi halizamon Daydidaradan qaytadigandek. O‘q o‘pirib
yuborgan bosh, ochiq ko‘zlar esa... bular qo‘rqinchli tush edi.
Yo‘lchivoy o‘zi istamagani holda buni tasdiqladi. Otasi yerga qo‘yilgach, uch kun o‘tib,
uning o‘limini tan oldi. Ammo shu so‘zni aytishi bilan badani titrab, peshonasiga sovuq
ter chiqdi. Solihov undagi o‘zgarishni sezdi. Shu sabli qayta savolga tutmay, sabr qildi.
Bu qisqa jimlikda Yo‘lchivoy yo‘lga otlangan otasini ko‘z oldiga keltirdi. «Daydidara
degan qishloqda birodarim bor. O‘ttiz yil ko‘rishmadim xabar olishim farz», deb
jilmaygan edi. Jilmayishida sarosima zohir edi. Yo‘lchivoyning sezgir nigohi ilg‘agan edi
bu sarosimani. Demak... sarosimali jilmayish... o‘lim sharpasi ekan-da?!
Yo‘lchivoy ko‘zlarini yumib oldi. «Nimaga to‘xtatmadim. «Tobingiz yo‘qqa o‘xshaydi,
bormang», desam bo‘lardi-ku! Nimaga indamadim? Nimaga birga bormadim? Xudo
menga xabar bergan ekan-ku, nimaga ilg‘amadim bu xabarni?..» Har bir savol miyasida
yashin singari chaqnab, yuragiga nayza kabi sanchilardi. Uch kun davomida keldi-
ketdilar bilan ovunib bunday xayollarga bandi bo‘lmagan edi. Xayollari eshigining lang
ochilishiga ro‘parasidagi odam aybdormi? Bu odam kelmaganda xayollari
zanjirbandligicha qolarmidi? Yo‘q, ertami-kechmi bu xayollar, bu savollar zanjirlarni uzar
edilar, Yo‘lchivoyning yuragini burovga olar edilar. Bu odam bahonasida barvaqt
boshladilar qiynovni.
— Bu tomonda dushman orttirishga ulgurmabsizlar, u tomonda-chi? Dushmanlaring
bormidi?