Microsoft Word tagiyeva mehin doc

 

3.2 Azərbaycanın Ümumdünya Ticarət Təşkilatına üzvlüyü 

kontekstində XTƏ-nin tənzimlənməsi problemləri. 

 

          Xarici  iqtisadi  əlaqələrin  inkişaf  etdirilməsi  və  bu  əsasda  ölkə 

iqtisadiyyatının  dünya  təsərrüfatı  sisteminə  səmərəli  şəkildə  inteqrasiyasının 

təmin  olunması  son  dövrlərdə  özünün  dövlət  müstəqilliyini  bərpa  etmiş 

ölkələrin,  o  cümlədən  də  Azərbaycan  Respublikasının  sosial-iqtisadi  inkişaf 

strategiyasının əsas istiqamətlərindən biri hesab olunur.  

          Müstəqil  Azərbaycan  dünya  birliyinə  sürətlə  inteqrasiya  edir.  Bu  gün 

beynəlxalq  aləmdə  Azərbaycan  bərabər  tərəfdaş  kimi  qəbul  edilir  və  onunla 

uzunmüddətli  əməkdaşlıq  sistemi  qurulur.  Belə  şəraitdə  ölkəyə  etimadın 

möhkəmləndirilməsi xüsusi əhəmiyyət kəsb edir və bu etimad bir sıra prinsiplər 

üzərində qurulu bilər. Belə prinsiplərdən biri Ümumdünya Ticarət Təşkilatında 

üzvlükdür. 

Xarici  ticarət  əlaqələrinin  tənzimlənməsi  ilə  məşğul  olan  təşkilatları 

özünün masştabına və profilinə görə şərti olaraq iki qrupa bölmək olar: 

•  ümümilikdə  beynəlxalq  ticarətin  müxtəlif  problemləri  ilə  məşğul  olan 

beynəlxalq təşkilatlar; 

•  bir  və  ya  bir  neçə  əlaqəli  əmtəələrlə  və  xidmətlərlə  ticarətin 

tənzimlənməsi ilə məşğul olan beynəlxalq təşkilatlar. 

        Birinci  qrupa  QATT/ÜTT,  YUNKTAD,  YUNİSTRAL,  Beynəlxalq 

Ticarət Palatası daxildir. 

        Əmtəələrlə, o cümlədən xidmətlərlə beynəlxalq ticarətin tənzimlənməsində 

aparıcı  rol  Ümumdünya  Ticarət  Təşkilatına  (ÜTT)  məxsusdur.  Bu  təşkilatın 

formalaşmasına qədər uzun bir təkamül yolu keçmişdir. 

---

 

56

        Uruqvay  Raundunun  ən  əsas  nəticəsi  ÜTT-nin  yaradılması  oldu.  ÜTT 

1995-ci il yanvarın 1-də yaradılmışdır. Təşkilatın Qərargahı İsveçrənin paytaxtı 

Cenevrədə yerləşir. 1947-ci ildə qoyulmuş Tariflər və Ticarət üzrə Baş Sazişin 

(GATT) davamçısıdır. Hazırda dünyanın 154 ölkəsi ÜTT-nin üzvüdür. Bundan 

başqa,  31  ölkə  və  bir  neçə  beynəlxalq  təşkilat  ÜTT-də  müşahidəçi  statusuna 

malikdir. Dünya ticarətinin 97%-ə qədəri ÜTT üzvlərinin payına düşür. 

        ÜTT 

çoxtərəfli 

ticarət 

sazişləri 

ə

sasında 

ölkələrarası 

ticarət 

münasibətlərinin tənzimlənməsini həyata keçirir. 

        ÜTT-nin  əsas  məqsədi  beynəlxalq  ticarətin  maksimum  dərəcədə 

liberallaşdırılması  və  onun  möhkəm  əsaslarının  yaradılması  və  beləliklə  də, 

iqtisadi inkişafın, eyni zamanda insanların həyat səviyyəsinin yüksəlməsidir. 

        ÜTT-nin  əsas  vəzifəsi  çoxtərəfli  ticarət  danışıqlarının  Uruqvay  Raundu 

(1986-1994)  nəticəsində  formalaşmış  sazişlər  Paketi  əsasında  üzv  ölkələr 

arasında ticarət-iqtisadi münasibətlərin tənzimlənməsindən ibarətdir.