Mikroprotsessorlar va mikroehm asoslari

J
313

---

3.
Logik “ NE” 
amali
l x
Y = X
X
1
Y
0
1
1
0
4.
Logik “ I - 
N E” amali
& I
y
X
l
X
2
Y
0
0
1
0
1
1
1
0
1
1
1
0
b)
5.
Logik “ IL I - 
NE” amali
X,
I T
a)
--- п 
г
i d
—
 
-
b) ______
Y = X t V X 2
4 Y
X
]
X
2
Y
0
0
1
0
I
0
1
0
0
1
1
0
Bu yerda NE, I - NE hamda IL I - NE logik amallarini bajarish uchun man 
etuvchi yoki inkor qiluvchi element (IKE) ishlatiladi. Inkor qiluvchi elementlar 
sifatida elektron kalitlar yoki oddiy gerkon, relelar ishlatilishi mumkin.
Logik b uyruq lar operandlar ustida logik operatsiya bajaradi, ya’ ni ular 
operandlar kodini butun sonday emas, balki alohida bitlar yig’ indisi sifatida ko’ rib 
chiqadi. Bu bilan ular arifmetik buyruqlardan farq qiladi. Logik buyruqlar quyidagi 
asosiy amallarni bajaradi:
• logikali I, logikali IL I, modul 2 bo’yicha qo’ shish;
• logikali, arifmetikali va davriy surish;
• bitlar va operandlami tekshirish;
• o’matish va protsessorni holat registrini (PSW) bitlarini tozalash.
Logik amallarni buyruqlari asosiy logik funktsiyalarni ikkita kirish 
operandlaridan bitli hisoblashga imkon beradi. Bulardan tashqari I (AND) amali 
berilgan (tanlangan) bitlarni majburan tozalash uchun ishlatiladi. IL I (OR) amali
314

---

tanlangan (berilgan) bitlarni majburan o’ matish uchun ishlatiladi. Inkor qiluvchi 
(etuvchi) ILI (OR) amali berilgan bitlarni teskarisiga aylantirish uchun qo’ llaniladi. 
Buyruqlar ikkita kirish operandlarini talab qiladi va bitta chiqish operandni tashkil 
etadi.
Surish b u y ru q la ri operandlar kodini b itli ravishda o’ ng tomonga (kich ik 
razrayadlar tomonga) yoki chapga (katta razryadlar tomonga) surishga imkon 
beradi. Surishni turlari (logikali, arifm etik yoki davriy) katta bitli yoki kichkina bitli 
qiymatlarini surganda qanday bo’ lishini aniqlaydi, hamda katta va kichik bitlam i 
avvalgi qiym atlarini qaerdadir saqlash yoki saqlanmasligini aniqlaydi. Masalan. 
o ’ ng tomonga logikali surishda operandni kodini katta razryadida nol o’ rnatiladi. 
kichkina razryadi esa, protsessorni holat registriga ko'chirish bayroqchasi sifatida 
yoziladi.
Davriy stirishlar operandning kodini bitlarini aylana ho'yiab soat strclkasini 
yo’ nalishi bo’ vicha (o’ ng tomonga surganda) yoki soat strclkasini yo'nalishign 
qarshi (chap tomonga surganda) surishga imkon beradi. Bu ycrda. surish xalqasiga 
ko'chirish bayrog'i kirishi yoki kirmasligi mumkin. Davriy chapga surganda 
ko'chirish bayrog'ining bitiga (agar qurilma foydalananiladigan bo'lsa) katta bitni 
qivmati yoziladi va davriy o'ng tomonga surganda kichkina bitni qiymati yoziladi. 
Shunga to 'g 'ri keladigan ko'chirish bay rog’ ining biti. chapga davriy surish bo'lsa. 
kichkina razrvadga ko'ch irib yoziladi. o'ng tomonga davriy surilsa. katta razryadga 
ko’ chirib yoziladi.
Bajaradigan buxniqlam i surilishi o'ng tomonga bo’ lgandagi harakatlarga misol
8.3-rasmda kcltiriUinn.
I o l !
1
к s til i s h
s r
< I p o r a i u l
M i .
J u r i s ) )
1
S ' "
i .
a n l b v n k
I 
[
StH )>()
L
s r
O p e r a n d
M L
\ o ' c h tt ts h
K . v r u u ' j
D a v T i v
__
— — ■
—
1 
■— -
o ' t u r u a s u r i s h ^
K o ’ c h i n . ' .
S T
O p e r a n d
M l .
k o ' c h i r i s h
b a v t o g ' i
h o u j a h
------------------