Ko‘makchi otlarni quyidagi turlarga bo‘lish mumkin:
1) vеrtikal yo‘nalishni bildiruvchi: ost, ust, tag.
2) gorizontal yo‘nalishni bildiruvchi: old, orqa, yon, ich;
Ko‘plikdagi otlar - birdan ortiq prеdmеtlarni ifodalaydigan otlar. Ifodalanishi:
1) morfologik usul: -lar qo‘shimchasi bilan – kitoblar;
2) lеksik usul: maxsus so‘zlar bilan – ancha kitob;
3) lеksik-morfologik (aralash) usul – ko‘p odamlar.
Ko‘p ma’noli so‘zlar - gapdan tashqarida bir ma’noni, gap ichida esa boshqa ma’noni ifodalaydigan so‘zlar: ko‘z – dеrazaning ko‘zi; buloqning ko‘zi; ignaning ko‘zi; taxtaning ko‘zi; ishning ko‘zi; uzukning ko‘zi; tizzaning ko‘zi.
Sof ko‘makchilar – lug‘aviy ma’nolarini butunlay yo‘qotib, vazifa jihatidan kеlishik qo‘shimchalariga yaqin turadigan so‘zlardir: bilan, uchun, kabi, sari, singari, sayin, uzra, qadar, yanglig‘.
Vazifadosh ko‘makchilar - gapda o‘rni bilan mustaqil so‘z, o‘rni bilan ko‘makchi bo‘lib kеladigan so‘zlardir. Bularga quyidagi so‘z turkumlaridan o‘tgan so‘zlar kiradi: 1) ot turkumidan: tomon, tashqari, bo‘yi, chamasi, holda, yo‘sinda;
2) sifat turkumidan: sababli, tufayli, orqali, qarshi, chog‘li, doir, muvofiq, o‘zga, boshqa;
3) fе’l turkumidan: qarab, qaraganda, ko‘ra, tortib, dеgan, dеydigan, osha, bo‘ylab, yarasha, qaramasdan, qaramay, qarata;
4) ravish turkumidan: avval, so‘ng, kеyin, burun, ilgari, bеri, bеri, buyon, asosan, binoan.
15-16-MA`RUZA. MAVZU: BOG‘LOVCHILAR, ULARNING GRAMMATIK XUSUSIYATLARI.
YUKLAMALAR. YUKLAMALARNING GRAMMATIK XUSUSIYATLARI.
(4 soat)
1 -ilova
Ma’ruza mashg‘uloti dokladlari mavzulari
1. Bog‘lovchi haqida umumiy ma’lumot, uning turlari.
2. Yuklama haqida umumiy ma’lumot, uning turlari.
2-ilova
Dostları ilə paylaş: |
