2-mavzu Psixologiya kasbiy faoliyat turlari

2.5. Psixologlar jamiyati va assotsiatsiyalarini shakllanishi.

Bugungi kunda amaliy psixologiya o‘ziga xos rivijlanishni taqozo etar ekan, u albatta psixologik eksperimentlarning ilk qadamlari hamda turli mamlakatlarda rivojlangan taniqli assotsiatsiyalarning faoliyatiga tayanishi muqarrar. Bunday bog‘liqlikni aynan Amerika psixologik assotsiatsiyasi yoki Rossiya psixologlari jamiyati misolida yaqqol ko‘rish mumkin. Amerika psixologlar uyushmasi (APA) - dunyoda professional psixologlar uyushmasi, Amerika Qo‘shma Shtatlari va Kanadaning psixolog mutaxassislari va boshqa mamlakatlarning keng a’zolarini qamrab oladi. APA 150 mingga yaqin a’zodan iborat bo‘lib, tashkilot byudjeti bugungi kunda 70 million dollarni tashkil yetadi. APAning "vazifasi" psixologiyani fan, kasb-hunar va odamlarning farovonligini, aqliy salomatligini va ta’limini yaxshilash vositasi sifatida targ‘ib qilishdir.

APA 1892 yil iyul oyida Klark universitetida bir guruh psixologlar tomonidan tashkil yetilgan. Hozirgi kunda Assotsiatsiya fan va amaliyot sohalaridagi 54 ta bo‘linma va Aqsh va Kanadadagi 58 ta mintaqaviy vakolatxonalardan iborat. APAning prezidentlik saylovlari har yili o‘tkaziladi. 1929 yil 29 avgustda ilk bor Karl Murchison tomonidan APA a’zolarining birinchi katalogi — psixologik reestrini e’lon qilindi.

1945- yilga kelib APAni qayta tashkil etish chog‘ida har biri o‘z raqamiga ega bo‘lgan bo‘limlar (bo‘linmalar) tizimi yaratildi.

1969-yil 29-avgustda Chikago polisiyasi 1968-yilgi demokratik milliy Konvensiyasida Vetnamga qarshi urush namoyishchilariga ko‘rsatgan shafqatsizligi tufayli Chikagoda navbatdagi APA Konvensiyasi qoldiriladi. Shu tufayli APA yillik Konvensiyasini 31-avgust kuni Vashingtonga ko‘chiradi.

2007-yilda Assotsiatsiya jahon ruhiy salomatlik kuniga bag‘ishlangan birinchi "psixologiya kuni" ni tashkil etishda ishtirok etdi.

XX asr davomida APA o‘z a’zolarining raqib guruhlari o‘rtasida doimiy to‘qnashuvlarni ko‘rdi. Eng yirik qarama-qarshiliklardan biri nazariyotchilar va eksperimentatorlar o‘rtasida, bir tomondan, amaliy psixologlar o‘rtasida kuzatilgan. Amaliyotchilar va akademiklar jamoalari o‘rtasidagi o‘n yilliklar davomidagi keskinlik 1980-yillarda, amaliyotchilar ko‘pchilikda bo‘lganida keskin avj oldi. 1940- yilda APA a’zolarining 70% ga yaqini ilmiy psixologiya bilan shug‘ullangan bo‘lsa, 1985-yilda atigi 33% ni tashkil qilgan. Keyinchalik ilmiy psixologiya tarafdorlari Amerika psixologik jamiyati (APS) deb nomlangan o‘z tashkilotlarini yaratdilar va u psixologiya fanlari uyushmasi deb nomlandi. APAning asosiy maqsadi amaliyotchi psixologlarning o‘z kasbiy jamiyatiga ega bo‘lish istagi, akademik olimlarning ilmiy jamiyatga ega bo‘lishi edi. Bu psixologiyaning birlashishi uchun juda keng va xilma-xil ekanligini alohida aytib o‘tish lozim.