2018 yili programi

Tedbir 361. Mekânsa! plan hazırlama sürecinde sakınım (risk azaltma) önlemlerinin içerilmesine ilişkin usul ve esaslar geliştirilecektir.	Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (S), Mahalli İdareler, Üniversiteler, İlgili STKlar	Aralık Sonu	Afet ve diğer risk faktörlerinin yüksek olduğu yerleşmelerde risk azaltma önlemleri ve kriterleri tanımlanacak; bu tedbirlerin planlarda esas alınmasına yönelik kılavuz dokümanlar oluşturulacak ve usul ve esaslar geliştirilecektir.
Tedbir 362. Kıyı alanlarında planlama, uygulama ve yönetime ilişkin model önerileri geliştirilecektir.	Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (S), Kültür ve Turizm Bakanlığı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Ulaştırma, Denizlik ve Haberleşme Bakanlığı, Mahalli İdareler, Üniversiteler, İlgili STKlar	Aralık Sonu	Kıyı alanlarında yetkisi olan kurumlar ve ilgili sektörler arasında uyum ve koordinasyonun sağlanmasına yönelik planlama, uygulama ve yönetim araçları geliştirilecek ve mevzuat önerileri ortaya konulacaktır.
Yaşlılar, engelliler ve çocuklar öncelikli olmak üzere toplumun farklı kesimleri için yaşanabilirliği artırmayı hedefleyen; fırsat eşitliğini ve hakkaniyeti gözeten mekânsal planlama ve kentsel tasarım uygulamaları hayata geçirilecektir. (Kalkınma Planı p.945)
Tedbir 363. Kentsel tasarım süreçlerini tanımlayan bir kılavuz hazırlanacaktır.	Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (S), Mahalli İdareler	Aralık Sonu	Kentsel tasarım proje hazırlama kılavuzunda; proje aşamalarının tanımlanması, temel ilkelerin ortaya konulması, yerele ve mekâna özgü parametrelerin tanımlanması ve tasarıma yansıtılması süreçleri ortaya konulacaktır.
Tedbir 364. İmar uygulamalarının yaygınlaştırılması ve bölgelerin koşullarına göre çeşitlendirilmesi amacıyla alternatif yöntemler geliştirilecektir.	Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (S), Mahalli İdareler, İlgili STKlar	Aralık Sonu	İmar uygulamalarının geliştirilmesi amacıyla örnek uygulamalar yapılacaktır. Bu uygulamalarda imar hakkı transferi, trampa ve değer esaslı imar uygulamaları gibi alternatif yöntemler kullanılacaktır. Bu çalışmadan edinilen tecrübeler mevzuata aktarılacaktır.
Tedbir 365. Mimari ve şehircilik bakımından özgün değerlere sahip yörelere ait mekânsal standartlar ve yaşanabilirlik ilkeleri belirlenecektir.	Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (S), Mahalli İdareler, Üniversiteler, İlgili STKlar	Aralık Sonu	Tarihi, coğrafî, fiziksel ve mimari özellikleri itibarıyla özgün nitelikli kadim şehirlerdeki mekânsal standartlar ve yaşanabilirlik ilkeleri belirlenecek; kentsel kimliğin korunması ve geliştirilmesi amacıyla yerel yönetimler için rehber hazırlanacattır.
İmar planlan ve revizyonlarıyla ortaya çıkan değer artışlarının nesnel değerleme esaslarına göre belirlenmesi ve kamunun bu artıştan öncelikle temel sosyal altyapı ve ortak kullanım aianlan oluşturması amacıyla daha çok yararlanması sağlanacaktır. (Kalkınma Planı p.949)

Tedbir 366. Gayrimenkul değerleme sistemi geliştirilecektir.	Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (S), Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Sermaye Piyasası Kurulu, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Türkiye Değerleme Uzmanları Birliği	Aralık Sonu	Gayrimenkul değerleme sistemi için gerekli yasal, kurumsal ve teknik altyapıya dair düzenleme ve iyileştirme önerileri geliştirilecektir. Toplu değerleme sistemine yönelik veri ve değerleme standartlan oluşturulacaktır.
Ülke genelinde coğrafi nitelikli mekânsal bilgi üreten ve kullanan kuruluşlar arasında birlikte çaltşabilirlîk esasları hayata geçirilecek; mekânsal planlara ve uygulamalara elektronik altlık oluşturacak bilgilerin öngörülen standartlarda üretilmesi ve paylaşılması sağlanacaktır. (Kalkınma Planı p.952)
Tedbir 367. Coğrafi Bilgi Sistemleri Strateji ve Eylem Planı tamamlanacaktır.	Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (S), İlgiii Bakanlıklar, Harita Genel Komutanlığı, Mahalli İdareler, Üniversiteler	Aralık Sonu	Coğrafi bilgi sistemlerinin ulusal düzeydeki işlerliğini sağlamak üzere gerekil stratejiler belirlenecek ve bu doğrultuda eylem planı hazırlanacaktır. Bu alandaki proje ve faaliyetlerin uyumlaştırılması ve kaynak kullanımında etkinliğin sağlanmasına yönelik strateji ve eylemler ortaya konulacaktır.

Kentsel Dönüşüm ve Konut

2. 
   Mevcut durum
   

Kentlerdeki altyapı, çevre ve güvenlik gibi alanlara ilişkin sorunlar, ekonomik ve sosyal yansımalarıyla birlikte kentlerin rekabet gücünü ve yaşam kalitesini düşürmektedir. Başta afet riskleri olmak üzere sağlıksız yapılaşma, eskiyen yapı stoku, hızlı nüfus artışı, değişen yaşam tarzı ve mekân tercihleriyle işlev ve değer kaybeden alanların oluşması, kentlerdeki yapıların ve alanların dönüşüm ihtiyacını artırmaktadır.

Ülkemizdeki kentsel dönüşüm projeleri, afet riskli alanların yenilenmesinden sanayi alanlarının dönüşümüne, tarihi alanların canlandırılmasından lüks konut üretimine kadar birçok alanda gerçekleştirilmektedir.

Kentsel dönüşümün sanayi, istihdam, afet, konut, kültür, turizm, çevre, enerji ve ulaşım sektörleriyle birlikte değerlendirilerek kentsel gelişmenin bütünlük içinde sağlanması önemli görülmektedir. Kentse! dönüşümün kentsel yenileme, yeniden canlandırma ve koruma gibi alternatif yöntemleri de içerecek şekilde uygulanmasına ihtiyaç duyulmaktadır.

Ülkemizde ve dünyada yaşanan depremler ile muhtemel deprem senaryolarına bağlı olarak afet riskli alanlarda kentse! dönüşüm faaliyetlerinin hızlandırılmasına yönelik farkındalık artmıştır. Kentsel dönüşüm uygulamalarının daha etkin ve hızlı bir şekilde yürütülmesi ve dönüştürülen bina ve aian sayısının artırılması amacıyla kentsel dönüşüm mevzuatının güncellenmesine ilişkin hazırlıklar son aşamaya gelmiştir.

6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamında Ekim 2017 itibarıyla 216 alanda 1,7 milyon kişinin yaşadığı 12 bin hektar alan riskli alan olarak ilan edilmiştir.

Riskli yapıları tespit etmek üzere 58 üniversite, 10 kamu ortaklı şirket, bir kamu kurumu, dört sivil toplum kuruluşu, 637 tüzel kişi, 449 yapı denetim kuruluşu ve 57 yapı laboratuvarı olmak üzere toplam 1.216 kurum ve kuruluş lisanslandirılmıştir. Bu kurum ve kuruluşlarca 447.198 konut ve 64.031 iş yerini barındıran toplam 158.001 bina riskli yapı olarak tespit edilmiştir. Ayrıca 25 ilde toplamda 39.857 hektarlık 76 rezerv yapı alanı belirlenmiştir.

Dönüşüm Projeleri Özel Hesabının ihdas edildiği 2012 yılından itibaren, başta kurumsal ve bireysel kira yardımı, faiz desteği, kamulaştırma ve dönüşüm uygulamaları olmak üzere yaklaşık 4,4 milyar TL harcama yapılmıştır.

Kentsel dönüşüm ihtiyacı olan alanların sayısı ve büyüklüğü dikkate alındığında dönüşüm uygulamalarının aynı anda yürütülmesinde mali, idari ve teknik zorluklar ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle kentsel dönüşüm uygulamalarına ilişkin öncelikiendirme ihtiyacı devam etmektedir.

2016. 
      yılında yaklaşık 817 bin olarak tahmin edilen konut ihtiyacına karşılık; yapı kullanma izni alan konut sayısı, Haziran 2017 itibarıyla yaklaşık 383 bindir. Konut arzındaki son yıllardaki artışın etkisiyle konut açığı azalmakla birlikte, yerleşmeler itibarıyla arz ve talep dengesinde uyumsuzluklarla karşılaşılmaktadır. Bu kapsamda, konut piyasasında doğru ve uzun vadeli analizler yapılabilmesine imkân veren veri altyapısının güçlendirilmesi ihtiyacı bulunmaktadır.
      

Toplu Konut İdaresi Başkanlığınca (TOKİ) 2003 yılından itibaren inşaatına başlanan 797.131 konutun 609.498'i 2017 Eylül sonu itibarıyla sosyal ve teknik donatılarıyla birlikte tamamlanmıştır.

6637 sayılı Kanunla 2016 yılında başlatılan konut sahibi olmayanlar için konut hesabı açılması ve devlet katkısı ödenmesi uygulamasının konut sahipliğinin artmasına katkı sağlayacağı öngörülmektedir.

Konut piyasasında konut açığının bulunduğu yerleşmeler başta olmak üzere arz ve talep dengesinin kurulması, alt gelir gruplarının konut sorununu çözmek amacıyla uygun yapım ve finansman yöntemlerinin geliştirilmesi önemli görülmektedir. Konut yapımının yerleşmelerin gelişme eğilimlerine ve özelliklerine göre yönlendirilmesi, yaşlı, çocuk ve engellilerin ihtiyaçlarına uygun konut ve çevrelerinin tasarlanması ihtiyacı devam etmektedir.

Amaç ve Hedefler

Kentsel dönüşümde öncelikle afet riski taşıyan alanların; sosyal, ekonomik ve çevresel boyutlar dikkate alınarak yenilenmesi, daha dirençli hale getirilmesi ve kentsel ekonominin yaşam kalitesiyle birlikte güçlendirilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçla riskli alanlara yönelik kentsel dönüşüm uygulamaları için ulusal ve yerel düzeyde öncelikiendirme yapılacak ve stratejiler geliştirilecektir.

Kentsel dönüşümde; niteliği ve süreçleri iyi tanımlanmış, sosyo-ekonomik boyutları güçlendirilmiş ve katılımcı bir yaklaşıma dayanan bütüncül bir uygulama modeli geliştirilecektir. Bu modelin mevzuat altyapısı oluşturulacak ve merkezi ve yerel idarelerin teknik, mali ve idari kapasiteleri bu doğrultuda güçlendirilecektir. Ayrıca, bu modeli destekleyecek, yerel ve merkezi uygulamaları yönlendirecek planlama kriterleri belirlenecektir.

2016. 
      yılında konut ihtiyacının yaklaşık 817 bin olacağı tahmin edilmektedir. Konut açığı bulunan yerleşmelerin tespit edilerek ihtiyacın karşılanması ve konut piyasasında arz- talep dengesinin kurulması amaçlanmaktadır. Nüfus artışının hızlı ve konut fiyatlarının yüksek olduğu şehirler başta olmak üzere dar gelir gruplarının barınma sorununun giderilmesine yönelik çalışmalar desteklenecektir,
      
2017. 
      Politika ve Tedbirler
      

Politika/Tedbir	Sorumlu/İşbirliği Yapılacak Kuruluşlar	Süre	Yapılacak İşlem ve Açıklama
Kentsel dönüşüm projeleri, farklı gelir gruplarının yaşam atanlarını kaynaştıran, işyeri- konut mesafelerini azaltan, şehrin tarihi ve kültürel birikimiyle uyumlu, sosyal bütünleşmeyi destekleyen bir yaklaşımla gerçekleştirilecektir. (Kalkınma Planı p.9Sl)
Tedbir 368. Kentsel dönüşüm projelerinin sosyal boyutunun güçlendirilmesine yönelik analiz çalışmaları yapılacaktır.	Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (S), Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Üniversiteler, Mahalli İdareler	Aralık Sonu	Kentsel dönüşüm projelerinin vatandaşın beklenti ve ihtiyaçlarını, sosyal ve kültürel değerlerini ve katılımını gözetmesi teşvik edilecektir. Bu kapsamda, sosyal analiz yöntemleri geliştirilerek saha uygulamalarına geçilecek ve sonuçlar değerlendirilecektir.
Kentsel dönüşümde ideal alan büyüklüğü ve bütünlüğü gözetilecek, planlama araçlarından en üst düzeyde yararlanılması sağlanacak, plan ve projelerin niteliklerini, önceliklendirme, hazırlama, uygulama, izleme, değerlendirme, denetim ve yönetişim süreçlerini tanımlayan usul ve esaslar geliştirilecektir. (Kalkınma Planı p.962)
Tedbir 369. Ulusal ve yerel düzeyde kentsel dönüşüm strateji belgeleri hazırlanacaktır.	Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (S), İçişleri Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, TOKt, Mahalli İdareler	Arahk Sonu	Ulusal düzeyde Kentsel Dönüşüm Strateji Belgesi tamamlanacaktır. Verel düzeyde de önceliklendimıe kriterleri geliştirilecek ve Yerel Yönetimler İçin Kentsel Dönüşüm Strateji Belgesi Hazırlama Rehberi oluşturulacaktır.
Tedbir 370. Kentsel dönüşüm uygulamalarında planlama ilkeleri ve kriterleri geliştirilecektir.	Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (S), Üniversiteler, Mahalli İdareler	Aralık Sonu	Kentsel dönüşüm alanlarında planlama ilkelerini ve kriterlerini ortaya koyan bir rehber hazırlanacaktır. Bu rehber aynı zamanda kentsel dönüşüm uygulamalarının kent bütününe etkilerinin analizinin yapılmasına ilişkin bir yol haritasını da içerecektir.
Dar gelirliler başta olmak üzere, halkın temel konut ihtiyaamn daha yüksek oranda karşılanması için gerekli önlemler alınacak; barınma sorununa sağlıklı ve alternatif çözümler geliştirilecektir, (Kalkınma Planı p.965)

Tedbir 371. Sağlıklı, engelsiz, güvenli, çevre ve çocuk dostu konut ve konut alanlarının geliştirilmesi için mevcut standartlar gözden geçirilerek yenilenecek; yasal, idari ve finansal mekanizmalar bu yönde güçlendirilecektir.	Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (S), Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, AFAD, TOKİ, İLBANK, Mahalli İdareler, Üniversiteler	Aralık Sonu	Mevcut ve yeni konut alanlarının engelsiz hale getirilmesi, konutlarda güvenliğin ve yaşam standartlarının artırılması amacıyla mevzuat altyapısı geliştirilecek, konut piyasasında bu standartların her aşamada gözetilmesi sağlanacaktır.
Kamunun, konut piyasasında yönlendirici, düzenleyici, denetleyici ve destekleyici rolü güçlendirilecek, altyapısı hazır arsa üretimi hızlandırılacaktır. (Kalkınma Planı p.966)
Tedbir 372. Konut projelerinde dar gelirliler, engelliler, yaşlılar, kadınlar, öğrenciler gibi dezavantajlı grupların barınma ihtiyacının karşılanmasına yönelik bir araştırma raporu hazırlanacaktır.	Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (S), Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, TOKİ, İller Bankası, Mahalli İdareler	Aralık Sonu	Ait gelir gruplarının ve dezavantajlı kesimlerin konut ihtiyacının karşılanması ile konut ve özellikle kentsel dönüşüm projelerinde bu gruplara avantaj sağlamak amacıyla düzenleme yapmak üzere gerekli koşulların, kamunun ve özel sektörün yapabileceklerinin belirlenmesi için bir araştırma raporu hazırlanacaktır.
Tedbir 373. Konut konusundaki verilerin konut başlıklı bir veri bankasında toplanabilmesi amacıyla, Mekânsal Adres Kayıt Sistemine (MAKS) konut modülü eklenecektir.	İçişleri Bakanlığı (S), TÜİK, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, TOKİ, Mahalli İdareler, Üniversiteler, SIK	Aralık Sonu	MAKS, Ulusal Adres Veri Tabanı ile diğer mevcut kaynaklardaki konut verileri gözetilerek; öncelikle bina inşa yılı, mülkiyet durumu, konut sayısı, konut oda sayısı, konut kullanım alanı (m2), ısıtma sistemi türü, banyo, tuvalet, borulu su sistemi gibi değişkenlerin MAKS'a eklenmesi sağlanacaktır.