BöLÜm I aydin iLİ ve ekonomiSİ

4.3.2.8 Projenin Değerlendirilmesi

Proje, dört açıdan değerlendirilecektir. Bunlar; paranın zaman değerini dikkate almayan statik yöntemler, paranın zaman değerini dikkate alan dinamik yöntemler, maliyet-kâr-hacim analizleri ve millî ekonomi yönünden değerlendirmedir. İşletmelerin sonsuza kadar yaşayacakları varsayımı altında net nakit akışlarının da sonsuza kadar devam ettirilmesi gerekmektedir (perpetuity). Buradaki varsayım, sabun fabrikasının beşinci yıldan sonra sonsuza kadar büyümeden faaliyetini sürdüreceğidir.

Bu işlemin yapılabilmesi için öncelikle iskonto oranının tespit edilmesi gerekmektedir. İskonto oranının tespitinde ise, kullanıdığımız nakit akım tablosu nedeniyle özkaynak maliyeti kullanılacaktır. Özkaynak maliyeti, yatırımcının fırsat maliyetidir. Bu iskonto oranının tespitinde, 10 büyük bankanın yıllık mevduat faizlerinin ortalaması kullanılacaktır. Bu bankalarının ortalama yıllık mevduat faizi ortalaması % 23’dür. Çizelge 93’de bu on büyük bankanın yıllık mevduat faizleri verilmektedir.

Çizelge 93. 10 Türk Bankasının Bir Yıllık Mevduat Faizleri.

Bankanın Adı	Bir Yıllık Mevduat Faiz Oranı (%)
Akbank	22
Denizbank	20
Finansbank	25
Garanti Bankası	24
HSBC	24
İş Bankası	24
Koçbank	25
Vakıfbank	25
Yapı Kredi Bankası	20
Ziraat Bankası	21

Ancak, bu aşamada sabit bir iskonto oranı tespit etmek mümkün değildir. Çünkü, yatırımcıların umdukları getiriler (yani, fırsat maliyetleri) birbirinden farklı olabilmektedir. Bunun için, riski seven, nötr ve riskten kaçan (muhafazakâr) olmak üzere üç tip yatırımcı için değerlendirme yapılacaktır. Bu aralıkta (range), riski seven yatırımcının yıllık mevduat faizi ortalamasının 1.5 katı, nötr yatırımcının 2 katı ve riskten kaçan yatırımcının ise 3 katı getiri oranı bekledikleri varsayılmıştır. Buna göre, oluşacak iskonto oranları;

Riski Seven Yatırımcı = % 34.5

Nötr Yatırımcı = % 46

Muhafazakâr Yatırımcı = % 69’dur.

Yukarıdaki iskonto oranlarından hareketle, net nakit akışlarını sonsuza götürürsek,

Riski Seven Yatırımcı için,

P_5NNA∞= (NNA₆ ÷ i) ÷ (1+ i)⁵

P_5NNA∞= (3,615,901,804,539 ÷ 0.345) ÷ (1+ 0.345)⁵

P_5NNA∞= 2,381,475,754,547 TL.
Nötr Yatırımcı için,

P_5NNA∞ = (NNA₆ ÷ i) ÷ (1+ i)⁵

P_5NNA∞= (3,615,901,804,539 ÷ 0.46) ÷ (1+ 0.46)⁵

P_5NNA∞= 1,185,083,084,098 TL.
Muhafazakâr Yatırımcı için,

P_5NNA∞= (NNA₆ ÷ i) ÷ (1+ i)⁵

P_5NNA∞= (3,615,901,804,539 ÷ 0.69) ÷ (1+ 0.69)⁵

P_5NNA∞= 380,155,052,439 TL.

4.3.1.8.1 Statik Yöntemler

Yatırım projelerinde en çok kullanılan statik yöntemler olan, kârlılık oranı yöntemi ve geri ödeme süresi yöntemi ile proje değerlendirilecektir.

4.3.1.8.1.1 Kârlılık Oranı

Yatırımın Ortalama Kârlılık Oranı = formülünden,

Yıllar	Net Kâr	Sabit Sermaye Yatırım Tutarı	Çalışma Sermayesi
0		3,766,018,170,000	1,645,051,973,619
1	1,659,577,656,437
2	1,391,097,897,228
3	2,329,725,820,539
4	2,879,963,320,539
5	2,879,963,320,539
Toplam	11,140,328,015,282

Y.O.K.O= 11,140,328,015,282/ 5 ÷1,645,051,973,619+ (3,766,018,170,000/ 2)

Yatırımın Ortalama Kârlılık Oranı = 2,228,065,603,056.4÷ 3,528,061,058,619

Yatırımın Ortalama Kârlılık Oranı = 0.631’dır. Yani, %63.1’dir.

4.3.1.8.1.2 Geri Ödeme Süresi

Projenin Geri Ödeme Süresi = Yatırım Tutarı ÷ Yıllık Net Para Girişi

Yıllar	Net Nakit Akışı (TL)
1	2,395,516,140,437
2	2,127,036,381,228
3	65,644,304,539
4	3,615,901,804,539
5	3,615,901,804,539
Yatırım Tutarı	2,411,070,143,619

Yukarıda ki veriler ışığında yatırımı düşünülen işletmenin geri ödeme süresi 1.007 yıldır. Yani, yatırımın sağlayacağı net nakit akışı, yatırım tutarını 1 yıl 25 günde karşılamaktadır.

4.3.1.8.2 Dinamik Yöntemler

Paranın zaman değerini alan yöntemlerden, net bugünkü değer yöntemi, iç kârlılık oranı yöntemi ve kârlılık endeksi yöntemleri uygulanacaktır. Bu yöntemler uygulanırken riski seven yatırımcı, nötr yatırımcı ve muhafazakâr yatırımcı açısından üç değerlendirme yapılacaktır.

4.3.1.8.2.1 Net Bugünkü Değer Yöntemi

formülünden hareket edilmekle beraber, sabun fabrikasının sonsuza kadar faaliyetini devam ettireceği varsayımı ile hareket edildiğinden hurda değeri dikkate alınmayacaktır.

• 
  Riski Seven Yatırımcı İçin;
  

Bu grup yatırımcı için iskonto oranı % 34.5 dir.

Yıllar	Nakit Akışları (TL)	Net Bugünkü Değer (TL)
1.yıl	2,395,516,140,437	1,781,052,892,518
2.yıl	2,127,036,381,228	1,175,807,839,264
3.yıl	65,644,304,539	26,979,698,548
4.yıl	3,615,901,804,539	1,104,935,616,360
5.yıl	3,615,901,804,539	821,609,135,319
6.yıl-∞	2,381,475,754,547	402,276,309,889
Toplam İndirgenmiş NNA		5,312,661,491,898
Yatırım Tesis Dönemindeki Para Çıkışı		(2,411,070,143,619)
Net Bugünkü Değer		2,901,591,348,279

Net Bugünkü Değer yönteminde bulunan tutar sıfırdan (0) büyük olduğu için riskli bir yatırımcı tarafından bu yönteme göre proje kabul edilmektedir.

- Nötr Yatırımcı İçin;

Bu grup yatırımcı için iskonto oranı % 46 dır.

Yıllar	Nakit Akışları (TL)	Net Bugünkü Değer (TL)
1.yıl	2,395,516,140,437	1,640,764,479,751
2.yıl	2,127,036,381,228	997,859,064,190
3.yıl	65,644,304,539	21,093,928,193
4.yıl	3,615,901,804,539	795,928,198,225
5.yıl	3,615,901,804,539	545,138,218,685
6.yıl-∞	1,185,083,084,098	122,362,734,548
Toplam İndirgenmiş NNA		4,123,146,623,592
Yatırım Tesis Dönemindeki Para Çıkışı		(2,411,070,143,619)
Net Bugünkü Değer		1,712,076,479,973

Net Bugünkü Değer yönteminde bulunan tutar sıfırdan (0) büyük olduğu için nötr bir yatırımcı tarafından bu yönteme göre proje kabul edilmektedir.

- Muhafazakâr Yatırımcı İçin;

Bu grup yatırımcı için iskonto oranı % 69 dur.

Yıllar	Nakit Akışları (TL)	Net Bugünkü Değer (TL)
1.yıl	2,395,516,140,437	1,417,465,171,856
2.yıl	2,127,036,381,228	744,760,637,684
3.yıl	65,644,304,539	13,602,218,098
4.yıl	3,615,901,804,539	443,288,194,745
5.yıl	3,615,901,804,539	262,306,986,183
6.yıl-∞	380,155,052,439	16,322,672,925
Toplam İndirgenmiş NNA		2,897,745,881,491
Yatırım Tesis Dönemindeki Para Çıkışı		(2,411,070,143,619)
Net Bugünkü Değer		486,675,737,872

Net Bugünkü Değer yönteminde bulunan tutar sıfırdan (0) büyük olduğu için muhafazakâr bir yatırımcı tarafından bu yönteme göre proje kabul edilmektedir.

4.3.2.8.2.2 İç Getiri Oranı

formülü ve enterpolasyon yöntemi kullanılarak yatırımın iç getiri oranı aşağıdaki gibi hesaplanmaktadır. İlk etapta, Net Bugünkü Değeri sıfır yapan iskonto oranını bulmak lazım gelmektedir. Daha sonra da, yatırımın Net Bugünkü Değerini pozitif ve negatif olduğu aralığı deneme yanılma yoluyla tespiti gerekmektedir.

• 
  Riski Seven Yatırımcı İçin;
  

Bu grup yatırımcı için iskonto oranı % 34.5 dir.

Yıllar	Nakit Akışları (TL)	%86’a göre İskonto Edilen NNA	%87’e göre İskonto Edilen NNA
1.yıl	2,395,516,140,437	1,287,911,903,461	1,281,024,674,030
2.yıl	2,127,036,381,228	614,928,124,090	608,420,017,514
3.yıl	65,644,304,539	10,202,720,631	10,038,890,433
4.yıl	3,615,901,804,539	302,130,832,599	295,706,722,648
5.yıl	3,615,901,804,539	162,424,840,739	158,134,426,858
6.yıl-∞	2,381,475,754,547	57,513,844,387	55,692,704,907
Toplam İndirgenen NNA		2,435,112,265,907	2,409,017,436,390
Yatırım Tesis Dönemindeki Para Çıkışı	2,411,070,143,619

Buradan enterpolasyon yöntemi uygulandığında,

% 86 iskonto oranı üzerinden nakit akışlarının toplam bugünkü değeri	2,435,112,265,907
Yatırım Tutarı	2,411,070,143,619
Fark	24,042,122,288
% 87 iskonto oranı üzerinden nakit akışlarının toplam bugünkü değeri	2,409,017,436,390
% 86 ve % 87 iskonto oranları üzerinden toplam bugünkü değerleri arasındaki fark (2,435,112,265,907- 2,409,017,436,390)	26,094,829,517
İç Getiri Oranı %86 + [ (24,042,122,288 x %1) ÷ 26,094,829,517]	% 86.921

Yatırımın iç getiri oranı (r) % 86.921’dir. r > k olduğu için iç getiri yöntemine göre proje kabul edilmelidir.

- Nötr Yatırımcı İçin;

Bu grup yatırımcı için iskonto oranı % 46 dır.

Yıllar	Nakit Akışları (TL)	%85’a göre İskonto Edilen NNA	%86’e göre İskonto Edilen NNA
1.yıl	2,395,516,140,437	1,294,873,589,425	1,287,911,903,461
2.yıl	2,127,036,381,228	621,576,967,045	614,928,124,090
3.yıl	65,644,304,539	10,368,710,242	10,202,720,631
4.yıl	3,615,901,804,539	308,708,426,922	302,130,832,599
5.yıl	3,615,901,804,539	166,869,805,000	162,424,840,739
6.yıl-∞	1,185,083,084,098	29,561,303,203	28,620,356,077
Toplam İndirgenmiş NNA		2,431,958,801,837	2,406,218,777,597
Yatırım Tesis Dönemindeki Para Çıkışı	2,411,070,143,619

Buradan enterpolasyon yöntemi uygulandığında,

% 85 iskonto oranı üzerinden nakit akışlarının toplam bugünkü değeri	2,431,958,801,837
Yatırım Tutarı	2,411,070,143,619
Fark	20,888,658,218
% 86 iskonto oranı üzerinden nakit akışlarının toplam bugünkü değeri	2,406,218,777,597
% 85 ve % 86 iskonto oranları üzerinden toplam bugünkü değerleri arasındaki fark (2,431,958,801,837- 2,406,218,777,597)	25,740,024,240
İç Getiri Oranı %85 + [ (20,888,658,218x %1) ÷ 25,740,024,240]	% 85.008

Yatırımın iç getiri oranı (r) % 85.008’dir. r > k olduğu için iç getiri yöntemine göre proje kabul edilmelidir.

- Muhafazakâr Yatırımcı İçin;

Bu grup yatırımcı için iskonto oranı % 69 dur.

Yıllar	Nakit Akışları (TL)	%85’a göre İskonto Edilen NNA	%86’e göre İskonto Edilen NNA
1.yıl	2,395,516,140,437	1,294,873,589,425	1,287,911,903,461
2.yıl	2,127,036,381,228	621,576,967,045	614,928,124,090
3.yıl	65,644,304,539	10,368,710,242	10,202,720,631
4.yıl	3,615,901,804,539	308,708,426,922	302,130,832,599
5.yıl	3,615,901,804,539	166,869,805,000	162.424.840.739
6.yıl-∞	380,155,052,439	9,482,777,132	9,180,936,857
Toplam İndirgenmiş NNA		2,411,880,275,766	2,386,779,358,377
Yatırım Tesis Dönemindeki Para Çıkışı	2,411,070,143,619

Buradan enterpolasyon yöntemi uygulandığında,

% 85 iskonto oranı üzerinden nakit akışlarının toplam bugünkü değeri	2,431,958,801,837
Yatırım Tutarı	2,411,070,143,619
Fark	810,132,147
% 86 iskonto oranı üzerinden nakit akışlarının toplam bugünkü değeri	2,386,779,358,377
% 85 ve % 86 iskonto oranları üzerinden toplam bugünkü değerleri arasındaki fark (2,411,880,275,766- 2,386,779,358,377)	25,100,917,389
İç Getiri Oranı %85 + [ (810,132,147x%1) ÷ 25,100,917,389]	% 85.0003

Yatırımın iç getiri oranı (r) % 85.0003’dür. r > k olduğu için iç getiri yöntemine göre proje kabul edilmelidir.

4.3.2.8.2.3 Fayda-Maliyet Oranı (Kârlılık Endeksi)

Fayda-Maliyet Oranı formülünden yararlanılmakla birlikte, sabun fabrikasının sonsuza kadar faaliyetini devam ettireceği varsayımı ile hareket edildiğinden hurda değeri dikkate alınmayacaktır.

• 
  Riski Seven Yatırımcı İçin;
  

Bu grup yatırımcı için iskonto oranı % 34.5 dir.

Yıllar	Nakit Akışları (TL)	Net Bugünkü Değer (TL)
1.yıl	2,395,516,140,437	1,781,052,892,518
2.yıl	2,127,036,381,228	1,175,807,839,264
3.yıl	65,644,304,539	26,979,698,548
4.yıl	3,615,901,804,539	1,104,935,616,360
5.yıl	3,615,901,804,539	821,609,135,319
6.yıl-∞	2,381,475,754,547	402,276,309,889
Toplam İndirgenmiş NNA		5,312,661,491,898
Yatırım Tesis Dönemindeki Para Çıkışı		2,411,070,143,619
Kârlılık Endeksi		2.203

Riski Seven bir yatırımcı için, sabun fabrikasının kârlılık endeksi 2.203’dür. Yatırımın kârlılık endeksi oranı 1’den büyük olduğu için, bu yönteme göre riski seven bir yatırımcı tarafından yatırım kabul edilmektedir.

- Nötr Yatırımcı İçin;

Bu grup yatırımcı için iskonto oranı % 46 dır.

Yıllar	Nakit Akışları (TL)	Net Bugünkü Değer (TL)
1.yıl	2,395,516,140,437	1,640,764,479,751
2.yıl	2,127,036,381,228	997,859,064,190
3.yıl	65,644,304,539	21,093,928,193
4.yıl	3,615,901,804,539	795,928,198,225
5.yıl	3,615,901,804,539	545,138,218,685
6.yıl-∞	1,185,083,084,098	122,362,734,548
Toplam İndirgenmiş NNA		4,123,146,623,592
Yatırım Tesis Dönemindeki Para Çıkışı		2,411,070,143,619
Kârlılık Endeksi		1.710

Nötr bir yatırımcı için, sabun fabrikasının kârlılık endeksi 1.710’dur. Yatırımın kârlılık endeksi oranı 1’den büyük olduğu için, bu yönteme göre nötr bir yatırımcı tarafından yatırım kabul edilmektedir.
- Muhafazakâr Yatırımcı İçin;

Bu grup yatırımcı için iskonto oranı % 69 dur.

Yıllar	Nakit Akışları (TL)	Net Bugünkü Değer (TL)
1.yıl	2,395,516,140,437	1,417,465,171,856
2.yıl	2,127,036,381,228	744,760,637,684
3.yıl	65,644,304,539	13,602,218,098
4.yıl	3,615,901,804,539	443,288,194,745
5.yıl	3,615,901,804,539	262,306,986,183
6.yıl-∞	380,155,052,439	16,322,672,925
Toplam İndirgenmiş NNA		2,897,745,881,491
Yatırım Tesis Dönemindeki Para Çıkışı		2,411,070,143,619
Kârlılık Endeksi		1.201

Muhafazakâr bir yatırımcı için, sabun fabrikasının kârlılık endeksi 1.201’dir. Yatırımın kârlılık endeksi oranı 1’den büyük olduğu için, bu yönteme göre muhafazakâr bir yatırımcı tarafından yatırım kabul edilmektedir.