Dernekler mevzuati ve rehberi Mayıs, 2015 Ankara
Yüklə 6,73 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Temyiz ve iptal Madde
- 64 DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ Gerekçesi
- Tescil ve ilân Madde 104
- 65 2015 DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ
- Mal ve hakların kazanılması ve sorumluluk Madde
- DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ
- Vakıf senedi /. İçeriği Madde
- IL Noksanlıklar Madde 107
- Gerekçesi
- Mirasçıların ve alacaklıların dava hakkı Madde
- DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ Vakfın örgütü L Genel olarak Madde
- Komisyonun Değişiklik Gerekçesi
- 69 2015 DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ
- Denetim Madde 111
- (Mülga ikinci fıkra: 20/2/2008-5737/80 md.) Gerekçesi
- 70 DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ
- Yönetimin, amacın ve malların değiştirilmesi Yönetimin değiştirilmesi^
- 71 2015 DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ \
- I. Vakfın sona ermesi 73 2015 DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ
63 2015 DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ Resmî senetle vakıf kurma işleminin temsilci aracılığıyla yapılması, temsil yetkisinin noterlikçe düzenlenmiş bir belgeyle verilmiş olmasına ve bu bel gede vakfın amacı ile özgülenecek mal ve hakların belirlenmiş bulunmasına bağlıdır. Mahkemeye başvurma, resmî senet düzenlenmiş ise vakfeden tarafından; va kıf ölüme bağlı tasarrufa dayanıyorsa ilgililerin veya vasiyetnameyi açan sulh hâkiminin bildirimi üzerine ya da Vakıflar Genel Müdürlüğünce re’sen yapılır. Başvurulan mahkeme, mal ve hakların korunması için gerekli önlemleri re’sen alır.
Madde 103- Mahkemenin verdiği karar, tebliğ tarihinden başlayarak bir ay içinde, başvuran veya Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından temyiz edilebilir. Vakıflar Genel Müdürlüğü veya ilgililer, vakfın kurulmasını engelleyen sebep lerin varlığı hâlinde iptal davası açabilirler. 2015 64 DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ Gerekçesi: Maddenin birinci fıkrası yürürlükteki Kanunun 74 üncü madde sinin üçüncü fıkrasını karşılamaktadır Mahkemenin vereceği kararın, tebliği tarihinden başlayarak bir ay içinde, başvuru sahibi veya Vakıflar Genel Mü dürlüğü tarafından temyiz edilebileceği öngörülmüş olmakla, yürürlükteki me tinden farklı olarak, başvuru sahibi ile Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün temyiz hakkı aynı esaslara tâbi kılınmış, temyiz süresi de, Vakıflar Genel Müdürlüğü bakımından “iki ay”yerine “bir ay”a indirilmiş olmaktadır. Diğer taraftan, vakfın kurulması istemini reddeden mahkeme kararının da aynı esaslar içinde temyiz edilebileceği kabul edilmiştir. Temyiz süresinin Vakıflar Genel Müdür lüğü bakımından kısaltılması ile, vakfın kuruluşunun daha fazla geciktirilme mesi, durumun bir an önce yasal yolla aydınlığa kavuşturulması amacı gü dülmüş; bu yolla, Ülkemizde yakınmalara yol açan yargılamanın uzamasına , ilişkin itirazlar, genel temyiz süresi olan on beş günün daha fazla uzatılmasının önüne geçilmesi suretiyle kısmen giderilmiştir. Vakfın kurucusu ile Vakıflar Ge nel Müdürlüğünün temyiz süresinin aynı olması da, bu konuda olması gereken bir eşitliğin gereği olarak düşünülmüştür. Maddenin ikinci fıkrasında, vakfın kurulmasını engelleyen sebeplerin varlığı hâlinde, Vakıflar Genel Müdürlüğünün veya ilgililerin iptal davası açabileceği esası getirilmiştir. Böylece maddede, başvuranın ve Vakıflar Genel Müdürlü ğü ’nün temyize başvurma hakkı ile, bundan farklı olarak Vakıflar Genel Mü dürlüğü ile ilgililerin vakıf kurma işleminin geçerliliğini engelleyen sebeplere dayanarak iptal davası açma hakları açıklığa kavuşturulmuştur. Ehliyetsizlik ve irade sakatlığı, iptal davası bakımından en önemli sebepleri oluştururlar. Buradaki iptal davası, vakıf kurulduktan sonra, kuruluştaki eksiklik ve hukuka aykırılıklar sebebiyle valfın tüzel kişiliğine son verilmesi amacıyla açılacak ve verilecek hüküm 2 nci maddenin uygulanmasıyla farklı sonuçlara varılması gerekmeyen durumlar bakımından, geçmişe etkili olabilecektir.
Madde 104- Tesciline karar verilen vakıf, vakfın yerleşim yeri mahkemesi nezdinde tutulan sicile tescil edilir; ayrıca Vakıflar Genel Müdürlüğünde tutu lan merkezî sicile kaydolunur. 65 2015 DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ Tescil kararı, başka bir mahkemece verilmiş ise, ilgili belgelerle birlikte tescil için vakfın yerleşim yeri mahkemesine gönderilir. Yerleşim yeri mahkemesinin yapacağı bildirim üzerine Vakıflar Genel Müdür lüğünce merkezî sicile kaydolunan vakıf Resmî Gazete ile ilân olunur. Tescil ve ilân tüzük hükümlerine göre yapılır.
Madde 105- Özgülenen malların mülkiyeti ile haklar, tüzel kişiliğin kazanılma sıyla vakfa geçer. Tescile karar veren mahkeme, vakfedilen taşınmazın vakıf tüzel kişiliği adına tescil edilmesini tapu idaresine bildirir. Ölüme bağlı tasarrufla kurulan vakfın miras bırakanın borçlarından sorumluluğu, özgülenen mal ve haklarla sınırlıdır.
2015 66 DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ daki konular, “Mal ve hakların kazanılması ve sorumluluk” başlığı altındaki bu madde içerisinde yer almıştır: Aynca ölüme bağlı tasarruf yoluyla kurulan vakfın, mirasçı olarak atanması ihtimali bakımından, miras bırakanın borçla rından sorumluluğunun, özgülenen mal ve haklarla sınırlı olduğu esası geti rilmiştir. Böylece vakfın kurulmasından sonra bazı mal ve haklar elde etmesi ihtimali bakımından, miras bırakanın alacaklılarının vakfa miras bırakandan intikal eden mal ve haklar dışında vakfı sorumlu tutması önlenmek istenmiştir.
/. İçeriği Madde 106- Vakıf senedinde vakfın adı, amacı, bu amaca özgülenen mal ve haklar, vakfın örgütlenme ve yönetim şekli ile yerleşim yeri gösterilir. Gerekçesi: Yürürlükteki Kanunun 95 inci maddesini karşılamaktadır. Bu maddenin kenar başlığı ile birlikte tamamı anlaştırılmak suretiyle yeniden ka leme alınmıştır. IL Noksanlıklar Madde 107- Vakıf senedinde vakfın amacı ile bu amaca özgülenen mal ve haklar yeterince belirlenmiş ise, diğer noksanlıklar vakfın tüzel kişilik kazanması için ya pılan başvurunun reddini gerektirmez. Bu tür noksanlıklar, tescil karan verilmeden önce mahkemece tamamlattın- labileceği gibi; kuruluştan sonra da denetim makamının başvurusu üzerine, olanak varsa vakfedenin görüşü alınarak vakfın yerleşim yeri mahkemesince tamamlattırılır. Tescili istenen vakfa ölüme bağlı tasarrufla özgülenen mal ve haklar ama cın gerçekleşmesine yeterli değilse; vakfeden aksine bir irade açıklamasında bulunmuş olmadıkça bu mal ve haklar, denetim makamının görüşü alınarak hâkim tarafından benzer amaçlı bir vakfa özgülenir. Gerekçesi: Madde yürürlükteki Kanunun 77 nci maddesiyle güdülen amacı 67 2 01.5 DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ karşılamaktadır. Maddede kuruluş belgesindeki eksikliklerin etkisi daha açık ve tutarlı bir şekilde düzenlenmiştir. Birinci fıkrada, kuruluş belgesinde vakfın amacı ile bu amaca özgülenen mal ve hakların yeterince belirlenmemiş olma sının tüzel kişilik kazanmaya engel teşkil etmesine karşılık, diğer eksiklikle rin tüzel kişiliğin kazanılmasına engel teşkil etmeyeceği belirtilmiştir. İkinci fıkrada, tüzel kişiliğin kazanılmasını engellemeyen eksikliklerin nasıl tamam- lattırılacağı açıklanmıştır. Böylece bu tür noksanlıkların, tescil kararı veril meden önce mahkemece tamamlattırılabileceği, kuruluştan sonra da denetim makamının başvurusu üzerine mümkünse vakfedenin görüşü alınarak vakfın yerleşim yeri mahkemesince tamamlattırılacağı düzenleme konusu yapılmıştır. Son fıkrada, ölüme bağlı tasarrufyo luyla kurulan vakıflarda, özgülenen mal ve hakların amacın gerçekleşmesine yeterli olmaması ihtimali bakımından, vak fedenin aksine bir irade açıklaması olmadıkça, denetim makamının görüşü alı narak hâkim tarafından benzer amaçlı bîr vakfa özgüleneceği ifade edilmiştir. Amacı hukuka uygun olan bir vakfın, mal ve haklarının kullanılmasının huku ka veya ahlâka aykırı olması, valfı uygun amaçlı vakıf hâline getirmeyecektir. Zaten hukuka veya ahlâka aykırı koşul ve yüklemeler içeren ölüme bağlı tasar ruflar, 515 inci madde gereğince geçersiz olacağından, ayrıca bir düzenleme getirilmesi gerekli görülmemiştir.
Madde 108- Vakfedenin mirasçıları ile alacaklılarının, bağışlamaya ve ölüme bağlı tasarruflara ilişkin hükümler uyarınca dava hakları saklıdır. Gerekçesi: Yürürlükteki Kanunun 76 ncı maddesini karşılamaktadır. Yürürlükteki maddenin kenar başlığı aynen alınmış; maddeye, “bağışlama ya ilişkin hükümler”yanında "ölüme bağlı tasarruflara ilişkin hükümler” de eklenmek suretiyle, ölüme bağlı tasarruflarla vakıf kurulması ve saklı paylı mirasçıların saklı paylarının ihlâli hâlinde dava hakları bulunduğu hususu, bu madde vesilesiyle de açıklanmıştır. 2015 68 DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ
Madde 109- Vakfın bir yönetim organının bulunması zorunludur. Vakfeden, vakıf senedinde gerekli gördüğü başka organları da gösterebilir. Gerekçesi: Madde yürürlükteki Kanunun 77 nci maddesinin birinci fıkrasını karşılamaktadır. Yürürlükteki maddenin kenar başlığı, “Vakfın örgütü” şek linde değiştirilmiş ve kenar başlıktaki “Genellikle” sözcüğü “Genel olarak” şeklinde kaleme alınmıştır. Yürürlükteki maddenin ikinci, üçüncü ve dördüncü fıkraları ise alınmamıştır. Çünkü ikinci fıkrada güdülen amaç, yukarıda açık lanan 107 nci maddenin ikinci fıkrası ile; üçüncü fıkradaki durum ise 107 nci maddenin üçüncü fıkrası ile düzenlenmiş bulunmaktadır. Ancak unutulmama lıdır ki, 101 inci maddenin son fıkrasına aykırı olarak vakıf kurulması mümkün olamayacağına göre, böyle durumlarda, benzer amaçlı vakfın varlığından ve böyle bir valfa malların özgülenmesinden söz edilemeyecektir. Son fikra ise, vakıflarla ilgili davalarda vakfın yerleşim yeri mahkemesinin yetkili olmasına göre, gereksiz yetki kuralı getirdiğinden bu kuralın yeniden tekrar edilmesi yerinde görülmemiştir. Komisyonun Değişiklik Gerekçesi: Tasarının 109 uncu maddesinin ikinci cümlesinin başındaki “Valfeden” kelimesinden sonra “, ” konmuştur. IL Çalıştırılanlara ve işçilere yardım vakfı Madde 110- Çalıştırılanlara ve işçilere yardım vakıflarının yöneticileri, ya rarlananlara, vakfın örgütü, işleyişi ve malî durumu hakkında gerekli bilgiyi vermekle yükümlüdürler. Vakfa ödenti veren çalıştırılanlar ve işçiler en az yapmış oldukları ödeme ora nında yönetime katılırlar ve temsilcilerini olabildiğince kendi aralarından se çerler. Vakfın malvarlığının çalıştırılanların ve işçilerin yapacakları ödemelerle sağ-
69 2015 DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ lanacak bölümünün işverene karşı vakfın bir alacağından ibaret olması, ancak bu alacak için yeterli güvence sağlanmış olmasına bağlıdır. Yararlananların, vakfın edimlerinin yerine getirilmesini dava yoluyla isteyebil- meleri, ödenti vermiş olmalarına veya vakfı düzenleyen hükümlerin kendilerine bu hakkı tanımış bulunmasına bağlıdır. Çalıştırılanlara ve işçilere yardım vakıflarında yararlananların yönetime katılmaları ve vakıftan yararlanma koşullan ile ilgili hükümlerde yapılacak değişiklikler, vakıf senedine göre buna yetkili organın istemi üzerine, denetim makamının yazılı görüşü alındıktan sonra yerleşim yeri mahkemesince karara bağlanır.
ikinci fıkrasının son cümlesini karşılamaktadır. Maddenin kenar başlığı «Çalıştırılanlara ve işçilere yardım vakfı» olarak değiştirilmiş; yürürlükteki metin esas alınmakla birlikte, maddenin ifadesi, açıklık sağlayacak şekilde düzeltilmiştir. Maddeye eklenen son fıkrada, çalıştırılanlara ve işçilere yardım vakıflarından yararlanma ve yararlananların yönetime katılmaları koşullan ile ilgili hükümlerde yapılacak değişikliklerde uyulacak usul açıklanmıştır.
Madde 111- Vakıfların, vakıf senedindeki hükümleri yerine getirip getirme dikleri, vakıf mallannı amaca uygun biçimde yönetip yönetmedikleri ve vakıf gelirlerini amaca uygun olarak harcayıp harcamadıkları Vakıflar Genel Müdür lüğünce ve üst kuruluşlannca denetlenir. Vakıflann üst kuruluşlannca denetimi özel kanun hükümlerine tabidir. (Mülga ikinci fıkra: 20/2/2008-5737/80 md.) Gerekçesi: Yürürlükteki Kanunun 78 inci maddesini karşılamaktadır. Maddenin kenar başlığı ve madde metni arılaştırılmak suretiyle yeniden kale me alınmıştır, (tteftiş ” sözcüğü yerine dilimize yerleşmiş daha uygun bir söz- 2015 70 DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ etik olan “denetim ” kullanılmıştır. Komisyonun Değişiklik Gerekçesi: Tasarının 111 inci maddesinin birinci fık rasına yapılan ilave ile vakıfların Vakıflar Genel Müdürlüğü yanında, üst ku ruluşlarınca da denetleneceği ve vakıfların üst kuruluşlarınca denetiminin özel kanun hükümlerine tabi olacağı hükme bağlanmıştır.
Madde 112- Haklı sebepler varsa mahkeme, vakfın yönetim organı veya denetim makamının istemi üzerine diğerinin yazılı görüşünü aldıktan sonra vakfın örgütü nü, yönetimini ve işleyişini değiştirebilir. Mahkeme, denetim makamının başvurusu üzerine, (...)(1) duruşma yaparak yö neticileri görevden alabilir ve vakıf senedinde başka bir hüküm yoksa yenisini seçebilir. Gerekçesi: Yürürlükteki Kanunun 79 uncu maddesini karşılamaktadır. Konu başlığı, “Yönetimin, amacın ve malların değiştirilmesi ” hâline getiril miş; fıkra sayısı ikiye indirilmiştir. Yürürlükteki metin esas alınmakla birlik te valfın yönetiminde değişiklik için, “kesin ihtiyaç”yerine “haklı sebepler” aranmıştır. Ayrıca, başvuruda bulunacaklar, valfın yetkili organı veya denetim makamının biri olarak sayılmış ve mahkemenin başvuruda bulunmayan tara fın yazılı görüşünü alması gereği getirilmiştir. Yürürlükteki metin ise, valfın yönetim organının teklifte bulunacağı ve denetim makamının yazılı görüşünün alınacağı esasını getirmektedir. Getirilen çözüm, vakıflara ilişkin düzenlemede izlenen vakıf veya kurucuları ile denetim makamının aynı kurallara tâbi olması ilkesine uygun düşmektedir. Yürürlükteki 79 uncu maddenin ikinci fıkrasının son cümlesi, yukarıda açıklandığı üzere, ilgisi itibarıyla 110 uncu maddenin son fıkrası olarak benimsenmiştir. Yürürlükteki 79 uncu maddenin son fıkrası ise, gerekli görülmediğinden metne alınmamıştır. Çünkü, aynı sonuca birinci fıkrada belirtilen haklı sebeplerle varmak mümkündür. 71 2015 DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ \ Komisyonun Değişiklik Gerekçesi: Tasarının 112 nci maddesinin birinci fık rasında yer alan “vakfın yetkili organı ” ibaresi “vakfın yönetim organı ” şek linde değiştirilmiştir. II. Amacın ve malların değiştirilmesi Madde 113- Durum ve koşullardaki değişmeler yüzünden vakıf senedinde yazılı amaca bağlı kalınması vakfedenin arzusuna açıkça uymayacak hâle gel miş ise mahkeme, vakfın yönetim organı veya denetim makammın başvurusu üzerine diğerinin yazılı görüşünü aldıktan sonra vakfın amacını değiştirebilir. Amacın gerçekleşmesini önemli ölçüde güçleştiren veya engelleyen koşulla rın ve yükümlülüklerin kaldırılmasında veya değiştirilmesinde de aynı hüküm uygulanır. Amaca özgülenen mal ve hakların daha yararlı olanları ile değiştirilmesini veya paraya çevrilmesini haklı kılan sebepler varsa mahkeme, vakfın yönetim organı veya denetim makamının başvurusu üzerine diğerinin yazılı görüşünü aldıktan sonra gerekli değişikliğe izin verebilir.
Madde 114- Yönetim organı her takvim yılının ilk üç ayı içinde vakfın bir önceki yıla ait malvarlığı durumunu ve çalışmalarını bir rapor hâlinde denetim makamına bildirir ve durumun uygun araçlarla yayımlanmasını sağlar. Gerekçesi: Yürürlükteki Kanunun 81 inci maddesini karşılamaktadır. 2015 72 DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ Yürürlükteki maddenin “Vakfın gelirleri ve iktisap” şeklindeki kenar başlığı “Yıllık rapor” olarak değiştirilmiştir. Yürürlükteki metin esas alınmakla beraber, yapılacak işlem, daha basit şekilde ifade edilmiştir. Ancak, raporun her takvim yılı başında sunulması yerine ilk üç ay içinde sunulması esası benimsenmiştir. Komisyonun Değişiklik Gerekçesi: Tasarının 114 üncü maddesinin başında yer alan “Yetkili organ ” ibaresi terim birliğinin sağlanması amacıyla “Yöne tim organı ” şeklinde değiştirilmiştir.
Madde 115- İçişleri Bakanlığı, Anayasada öngörülen hâllerde ve belirlenen usullere uygun olarak, denetim makamının da görüşünü almak suretiyle mahkemece bir karar verilinceye kadar vakfı geçici olarak faaliyetten alıkoya bilir ve derhâl mahkemeye başvurur. Hâkim başvuruyu gecikmeksizin karara bağlar. Gerekçesi: Madde vakfın “faaliyetten geçici alıkoyma” halini düzenlemekte dir. Yürürlükteki Kanunda bu konuda bir hüküm bulunmamaktadır. Ülkemizde, zaman zaman demek yerine vakıf şeklinde örgütlenme eğilimi olabilmektedir. Demeklerin İdarenin yakın takibinde bulunması, genel kurul toplantılarının yapılmasındaki güçlükler, bunun yapılmaması hâlinde demeğin sona erdirilmesi gibi yasal düzenlemeler karşısında, vakıf şeklinde örgütlenme tercih edilmektedir. Bu gelişme, vakıfların da aynen demekler gibi bir düzenlemeye tâbi tutulması zorunluluğunu beraberinde getirmektedir. Maddede, bu amaçla, İçişleri Bakanlığının, denetim makamının da görüşünü alarak, mahkemece bir karar verilinceye kadar vakfı geçici olarak faaliyetten alıkoyabileceği şeklinde bir düzenleme getirilmiştir. Madde, vakıf kurma özgürlüğü ile yakından ilgili olduğundan, Anayasanın 23.7.1995 tarih ve 4121 sayılı Kanunla değişik 33 üncü maddesinin dördüncü ve son fıkraları esas alınmak suretiyle kaleme alınmıştır. I.
Yasak amaç güttüğü veya yasak faaliyetlerde bulunduğu sonradan anlaşılan veya amacı sonradan yasaklanan vakfın amacının değiştirilmesine olanak bu lunmazsa; vakıf, denetim makamının ya da Cumhuriyet savcısının başvurusu üzerine duruşma yapılarak dağıtılır. Gerekçesi: Yürürlükteki Kanunun 8 l/A maddesini karşılamaktadır. Yürürlükteki metin esas alınmakla birlikte, birinci fıkraya, “amacın gerçekleş mesi olanaksız hâle geldiği ” deyiminden sonra “ve değiştirilmesine de olanak bulunmadığı ” deyimi eklenmiştir. Bu fıkranın sonuna, yürürlükteki maddenin ikinci fıkrası, “ve mahkeme kararıyla sicilden silinir. ” şeklinde değiştirilerek eklenmiştir. Böylece sicilden silinmenin yargısal denetim altında gerçekleşti rilmesi amacı güdülmüştür. Maddenin son fıkrasında “Yasak amaç güttüğü veya yasak faaliyette bulun duğu sonradan anlaşılan veya amacı sonradan yasaklanan vakfın amacının değiştirilmesine olanak bulunmazsa” vakfın denetim makamının veya Cum huriyet savcısının başvurusu üzerine duruşma yapılarak dağıtılacağı öngö rülmüştür. J. Diğer hükümler Madde 117- Vakıfların malları üzerinde zilyetlik yoluyla kazanma hükümleri uygulanmaz. Demeklerin uluslararası faaliyette bulunmalarına ve üst kuruluş kurmalarına ilişkin hükümler kıyas yoluyla vakıflar hakkında da uygulanır. Kamuya yararlı veya özel kanunlarla kumlan vakıflar hakkmdaki özel hüküm ler saklıdır.
Yüklə 6,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|