Dərslik Bakı 014 bbk 60. T 12

Vaxt büdcəsində olan indekslər

İndeks analizi – indeksin formalaması və istifadəsi vasitəsilə analiz – vaxtkeçirmə haqqında məlumatlarla əsas iş üsuludur. Ən azı beş əsas indeks mövcuddur ki, sosioloqlar onları göstərici adlandırırlar. Müəyyən bir məşğuliyyətin həyata keçirilməsi üçün (qəzet oxumaq, siqaret çəkmək, mahnı oxumaq və s.) i-ci respondentin sərf etdiyi vaxtı t₁ ilə işarə edək. Əgər bizi maraqlandıran qrupda respondentlərin sayı n-ə bərabərdirsə, onda məlumatları cərgə kimi təqdim etmək olar:

t₁, t₂, …., t_i, …… t_n-1, t_n

Beş göstəricidən birincisi (P₁) bütün n respondentlərin məşğuliyyəti yerinə yetirmək üçün sərf etdiyi vaxtın orta müddətinə bərabərdir. İkinci göstərici bütün n respondentlər üçün məşğuliyyətin rast gəlməsinin orta sıxlığına bərabərdir.

Üçüncü göstərici (P₃) bütün respondentlər arasında «aktyor» adlandıranların, yəni tapşırılmış məşğuliyyələri olan respondentlərin faizlə payını göstərir. Onların sayını n_a ilə göstərək. Dördüncü göstərici (P₄) və beşinci analoji olaraq birinci və ikinci göstəricilərə uyğun gəlirlər, amma bu bütün respondentlər üçün deyil, ancaq «aktyorlara» aiddir. Yuxarıda göstərilmiş ancaq üç göstəricini-indeksi nümunə kimi göstəririk:
; ; .
Bu bir növ qrup indekslərinin nümunələridir. İndividual indeksləri də tətbiq etmək olar. Məsələn, ayrıca fərdin asudə vaxtının rəngarənglik dərəcəsini xarakterizə edən indeks və ya vaxtkeçirmənin strukturunu təsvir edən başqa indekslər.