Fərhadi Püstə azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ baki biznes universiteti

11.6. İqtisadi inteqrasiyanı şərtləndirən amillər 
 
İnteqrasiya - yunanca integratio bərpa olunma, in-
tegrationis - tam, vahid müasir dünyada ölkələrini təsərrü-
fatlarının obyektiv birləşmə prosesi. Onun ali məqsədi iq-
tisadi artım göstəricilərinin davamlılığına rəğmən əldə 
olan resusurslardan maksimal dərəcədə effektli istifadəni 
təmin etməkdir. İnteqrasiya mühüm forması kimi ölkə tə-
sərrüfatının beynəlmiləlləşməsi nəticəsində onun dünya 
təsərrüfatının bir hissəsinə çevrilməsidir. İnteqrasiyanın 
əlaməti kimi iqtisadiyyat sferasında ümumi siyasətin for-
malaşdırılması və reallaşdırılmasıdır. Beynəlxalq iqtisadi 
inteqrasiyanın əsas beş mərhələsi mövcuddur:

---

208 
1. Azad ticarət zonası;
2. Gömrük ittifaqı;
3. Ümumi bazar; 
4. Iqtisadi ittifaq; 
5. Iqtisadi və valyuta ittifaqı.
Müvafiq inteqrasiyanın beş pilləsini hələlik Avropa 
Birliyi keçmişdir. 
Beləliklə, iqtisadi inteqrasiya ölkələrarası iqtisadi 
əməkdaşlığın ən uyğun səviyyəyə çatdırılmasıdır. İqtisadi 
inteqrasiya proses kimi müxtəlif milli təsərrüfatlara mən-
sub olan iqtisadi vahidlər arasında bütün əngələrin ləğv 
edilməsi, vəziyyət kimi həmin maneələrin yoxluğunu ifa-
də edir. Başqa sözlə, iqtisadi inteqrasiya qismən və ya tam 
olaraq tarif və qeyri-tarif məhdudiyyətlərin aradan qaldı-
rılmasına yönəlik müxtəlif dövlətlər arasında  
iqtisadi si-
yasətin
 birləşdirilməsidir. Bu
üzv ölkələrdə istehsalın məh-
suldarlığını artırmaq məqsədilə həm istehsalçılara, həm də 
alıcılara aşağı qiymətlər təqdim edir. 
İqtisadi inteqrasiyanın bütünləşmə dərəcələrinə 
görə fərqli formaları mövcuddur:
 
1) Sərbəst Ticarət Bölgəsi – tərəf ölkələr öz arala-
rında bütün gömrük rüsumlarını və miqdar kvotalarını ara-
dan qaldırırlar. Bununla belə, üçüncü ölkə qaynaqlı idxal 
mallarına qarşı sərbəst olaraq gömrük tarifləri tətbiq etmək 
haqqına sahibdirlər.