Fərhadi Püstə azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ baki biznes universiteti
Yüklə 1,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 12.2. GÜAM–in məqsədi
Təşkilatın Nizamnaməsinə uyğun olaraq GÜAM-ın əsas məqsədləri aşağıdakılardır: 1.Demokratiya dəyərlərinin möhkəmləndirilməsi, qanunun aliliyinin təmin edilməsi və insan hüquqlarına hörmət. 2.Dyanıqlı inkişafın təmin edilməsi. 3.Beynəlxalq və regional təhlükəsizlik və sabitliyin möh- kəmləndirilməsi. 4.Ümumi təhlükəsizlik məkanının yaradılması üçün Avro- paya inteqrasiyanın gücləndirilməsi və həmçinin iqtisadi və humanitar əməkdaşlığın genişləndirilməsi. 5.Tərəflərin iqtisadi-sosial, nəqliyyat, enerji, elmi-texniki və humanitar potensialının inkişaf etdirilməsi. 6.Qarşılıqlı maraq kəsb edən sahələrdə siyasi əlaqələr və praktiki əməkdaşlığın aktivləşdirilməsi. Təşkilatın strukturuna Şura və Katiblik daxildir. Şura Təşkilatın əsas orqanıdır və öz işini dövlət başçıları (sam- mit) xarici işlər nazirləri, milli koordanatorlar və daimi nümayəndəliklər səviyyəsində təşkil edir. GÜAM Kiyev sammitinin qərarlarına uyğun olaraq Kiyev şəhərində təş- 215 kilatın katibliyi yerləşir və bu baş orqan Baş katib tərəfin- dən idarə olunur. Kiyevdə həmçinin GÜAM – in informa- siya ofisi fəaliyyət göstərir. Müxtəlif sahələr üzrə əmək- daşlığın əlaqələndirilməsi işlərinə işçi qrupu baxır. Təşki- latın işçi və köməkçi orqanları daimi və ya müvəqqəti əsasda fəaliyyət göstərir və xarici işlər Nazirlərinin Şurası- nın qərarına uyğun olaraq yaradılır. 2004-cü ildə GÜAM – ın üzv ölkələri müxtəlif bey- nəlxalq təşkilatlar çərçivəsində, xüsusilə də BMT bə ATƏT – lə sıx əlaqələr qurur. 2003-cü ildə GÜAM, BMT Baş assembleyasında müşahidəçi statusu əldə etmişdir. GUAM keçmiş SSRI məkanında baş verən proseslə- rin qiymətləndirilməsi nəticəsində iqtisadi və təhlükəsizlik məsələləri üzrə mövqeləri üst-üstə düşən 4 dövlətin (Gür- cüstan, Ukrayna, Azərbaycan və Moldova) birliyidir. Bir- liyin fəaliyyətinin əsasında şəffaflıq və aşkarlıq prinsiplə- rinə uyğun üzv ölkələrin qarşılıqlı əməkdaşlığı durur. 10 oktyabr 1997-ci ildə Strasburq şəhərində Gürcüstan, Uk- rayna, Azərbaycan və Moldova prezidentlərinin görüşündə GUAM adlı siyasi-məsləhətləşmə forumu yaradılmışdır. Strasburq Bəyannaməsi GUAM ölkələri arasında siyasi və digər əməkdaşlıq səviyyəsini yüksəltmək, keçmiş SSRI məkanında və beynəlxalq aləmdə baş verən əsas məsələlər və proseslər üzrə mövqelərini uzlaşdırmaq, onların bir təş- kilat çərçivəsində əməkdaşlığını möhkəmləndirmək məq- sədilə yaradılmışdır. 24 aprel 1999-cu il tarixdə Vaşinq- tonda üzv dövlətlərin dövlət başçılarının sammiti zamanı GUAM-a Özbəkistan Respublikası da qoşuldu. Beləliklə, birlik genişləndirilərək 5 ölkəni əhatə etmiş və GUAM ad- landırılmışdır. Təşkilatın məqsədi sosial iqtisadi inkişafa, ticarət əlaqələrinin möhkəmləndirilməsi və genişləndiril- 216 məsinə yardım etməklə, üzv ölkələrin təhlükəsizlik məsə- lələri də daxil olmaqla onların sıx əməkdaşlığına nail olunmasıdır. Bu qurum həmçinin üzv ölkələrin nəqliyyat - kommunikasiya sisteminin və onların ərazisində yerləşən müvafiq infrastrukturların GUAM-ın maraqlarına uyğun inkişafı və səmərəli istifadə olunması ilə də məşğul olur. GUAM-ın digər vəzifəsi bütün fəaliyyət sahələrində regio- nal təhlükəsizliyin möhkəmləndirilməsi, elm, mədəniyyət və humanitar sahələrdə münasibətlərin inkişafı məsələləri- dir. Təşkilat 2003-cü ilin dekabrından BMT-in Baş Məcli- sində müşahidəçi statusuna malikdir. 7 iyun 2001-ci ildə Ukraynanın Yalta şəhərində GUAM-ın üzvü olan ölkə- lərin dövlət başçılarının növbəti zirvə görüşü keçirilib. Görüşdə GÜAM-ın təşkilat kimi rəsmən qeydə alınması üçün BMT-yə müraciət qəbul olunmuşdur. Sammitdə üzv ölkələrin prezidentləri Yalta xartiyasını imzalanmış və bu sənəddə təşkilatın statusu, funksional sistemi, о cümlədən sədrlik məsələsi öz həllini tapmışdır. GUÖAM-ın Yalta sammiti bu regional birliyin formalaşmasında yeni bir mərhələ olmuşdur. Sammit zamanı GUAM çərçivəsində əməkdaşlığın inkişaf səviyyəsi və perspektivləri, xüsusi ilə üzv ölkələrin ərazilərindən keçən, о cümlədən Avropa – Qafqaz - Asiya nəqliyyat dəhlizinin (TRASEKA), nəqliy- yat kommunikasiyaları infrastrukturunun inkişafı, səmərə- li fəaliyyəti və təhlükəsizliyinin təminatı ilə bağlı məsələ- lər müzakirə olunmuşdur. Sammitin nəticələri əsasında GUÖAM-ın Yalta Xartiyası, Konsulluq məsələləri üzrə qarşılıqlı yardımın təqdim edilməsi haqqında GUAM öl- kələrinin Konvensiyası imzalanıb. |