Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

Rüstem Paşa

Sıbyan

Mektebi

Enis Karakaya

Rüstem Paşa Türbesi

Ertem Uca, 1994/TETTVArşivi

RÜSTEM PAŞA TÜRBESİ

Şehzadebaşı'nda, Şehzade Camii'nin hazi-. resinde, Şehzade Mehmed Türbesi'nin yanındadır.

I. Süleyman'ın (Kanuni) kızı Mihrimah Sultan (ö. 1578) ile evli olan Rüstem Paşa 156l'de İstanbul'da vefat etmiş ve tasarımı Mimar Sinan'a ait olan türbesine gömülmüştür. Sekizgen planlı türbeyi, duvarlara doğrudan oturan, kurşun kaplı bir kubbe örter. Duvarlar kesme küfeki taşından yapılmıştır. Giriş revağı, sağda ve solda birer seki üzerinde yükselen, altı adet bak-lavalı başlıklı, beyaz mermer sütuna oturmaktadır. Dikdörtgen bir niş içine alınan portali, kırmızı ve beyaz taşın bir arada kullanıldığı yuvarlak kemerle iç mekâna açılır. Kapının üzerinde türbenin manzum kitabesi bulunmaktadır. Sağında ve solunda kornişler arasında kalan yerlerde üzerilerinde kelime-i tevhid yazılı, dikdörtgen şeklinde panolar yer almakta, solda-kinde Rüstem Paşa'nın ölüm tarihi (9587 1561) okunmaktadır. Türbeye düz çatılı re-vak bölümünün üzerinde bir, diğer yüzeylerde altlı üstlü ikişer pencereyle toplam on yedi adet pencere açılmıştır. Alt pencereler sivri hafifletme kemerli, dikdörtgen söveli ve demir parmaklıklıdır. Üst pencereler sivri kemerli ve revzenlidir. Her pencere grubu yüzeysel silmelerle çerçeve içine alınarak yapıya ahenkli bir hareket kazandırılmıştır. Kubbe saçağında bir damlalık frizi yapıyı çepeçevre dolaşmaktadır.

Türbenin içindeki iki lahitten büyüğü Rüstem Paşa'ya, küçüğü oğluna aittir. Bu mekân, zeminden kubbe eteğine kadar, mavi-beyaz renklerin hâkim olduğu İznik çinileriyle kaplıdır. Kubbenin içini beze-yen kalem işi süslemeler, çinilerin çağdaşı olmayıp geç dönemin ürünüdür. Günümüzde kalem işlerinin çoğu dökülmüş

haldedir. Alt ve üst pencerelerin arasında, lacivert üzerine beyaz hatla yazılı geniş bir ayet şeridi dolaşmaktadır. Alt pencereler arasında, ana motifini bir vazodan çıkan servi ağacının oluşturduğu, hatayiler, hançer yaprakları, açık ve kapalı nar çiçekleri dikdörtgen pano içine uyum ve özenle yerleştirilmiştir. Kırmızı, mor, yeşil, firuze renklerin kullanıldığı çiniler klasik devrin önemli örneklerindendir.

Bibi. Goodwin, Ottoman Architecture, 252; Kuran, Mimar Sinan, 328; A. Kuran, "Mimar Sinan'ın Türbeleri", Mimarbaşı Koca Sinan, Yaşadığı Çağ ve Eserleri, İst., 1988, s. 229.

TARKAN OKÇUOĞLU