Игтисадијјат илә сијасәтин бир-бири илә әлагәли олмасына сәбәб олан амилләрдән бири дә, истеһсал олунмуш малларын вә ја мәнфәә

(1-2-1) SİYASӘT ELMİ VӘ TARİX

Siyasətlə tarix arasında olduqca sıx əlaqə mövcuddur. Can Seyli bu haqda deyir: "Siyasət elmi olmadan tarix, tarixdə olmadan da siyasət elmləri heç bir məna və məfhum kəsb etmir." Bunun isə səbəbləri artıq məlumdur. Çünki, siyasət elminin bünövrəsi tarixdə baş vermiş hadisə və yaranmış cərəyanlar nəticəsində qoyulmuşdur. Belə ki, tarix keçmişdə baş vermiş hadisələrin mahiyyət və səbəblərini axtarıb üzə çıxarır və bizə məlumat dairəmizi daha da genişləndirməyə imkan verir. Tarix, müxtəlif dövlət və cərəyanların meydana gəlib göstərdiyi fəaliyyətlər haqqında söz açır və siyasət elminin meydana gəlməsinə lazımi şərait yaradır.

Lazımi şəraitlər isə aşağıdakılardan ibarətdir:

1-Keçmiş zamanlarda meydana gəlmiş dövlət və hökumətlərin keçdikləri təkamül mərhələləri, fəaliyyət, tətbiq etdikləri qanun və nizamnamələr barədə kifayət qədər məlumatlara yiyələnməli;

2-Siyasət elminin qanun və nizamnamələrini tətbiq və tənzim etmək üçün lazımi təcrübələr əldə etməli;

3-Siyasi rəftar və tərzi-təfəkkürün məhdudiyyətlərini, habelə keçmiş zamanlarda siyasətin əldə etdiyi müvəffəqiyyət və uğradığı məğlubiyyətləri biruzə verməli.

Bütün bunları nəzərə alaraq deyə bilərik ki, siyasət tarixə böyük ehtiyac duyur. Lakin bu ehtiyac qarşılıqlı xarakter daşıyır. Siyasət elmi, tarixi hadisələrin əsasında baş verən təkamül qanunlarının təməlini qoymağa qadirdir. Bununla yanaşı o, tarixi cərəyanların mahiyyətini, habelə onların hansı istiqamətdə aparıldığını özündə əks etdirir. Məsələn, götürək iki qonşu ölkə olan Hindistan və Pakistanın son yüz illik tarixini. Bu dövr bizə bir çox mühüm hadisələrdən xəbər verir. Onlardan biri də budur ki, həmin dövrdə bu iki ölkədə azadlıq uğrunda ingilis istemarına qarşı mübarizə aparılmış və bütün bu hadisələr siyasi milliyyətçiliyin təsiri altında baş vermişdir.

Göründüyü kimi, tarixlə siyasət arasında sıx bağlılıq vardır və onlar baş verən hadisə və cərəyanların səbəb və mahiyyətlərini aşkara çıxarmaqda bir-birlərinə yaxından köməklik edirlər. Daha dəqiq desək, biri digərinə ehtiyac duyur.