Iqtisodiyotda iktining infratuzilmasi. Reja: Kirish

4. Biznesda ishlatiladigan kompyuter turlari.
Texnik vositalar– bu ma’lumotlarni kiritish, qayta ishlash va chiqarish uchun foydalanishi mumkin bo`lgan quroldir. Kompyuterlarning turlari:

• 
  Mini kompyuterlar (MiniComputer);
  
• 
  Portativ kompyuterlar (Notebook);
  
• 
  Shaxsiy kompyuterlar (Personal Computer);
  
• 
  Server kompyuterlar (Servers);
  
• 
  Super kompyuterlar (Super Computer).
  
• 
  Mini kompyuterlar – o`lchami va bajaradigan amallar hajmi jihatidan juda kichik hisoblanadi. Bunday kompyuterlar cho`ntak kompyuterlari deb ataladi.
  
• 
  Portativ kompyuterlar (noutbuklar) – bunday turdagi kompyuterlarning ekrani va asosiy bloki birlashgan bo`lib mobil foydalanishga juda qulaydir.
  
• 
  Super kompyuterlar – juda katta tezlikni talab qiladigan va katta hajmdagi masalalarni yechish uchun mo`ljallangan tizimdir. Bu kompyuter tizimlari 1 sekundda o`n trillion amal bajaradi. ⁵
  

Kompyuter (ingl. computer hisoblagich, lotincha computo hisoblamoqdaman) – elektron shaklga ega turli ma’lumotlarni qabul qilish, yig`ish, saqlash, ularga ishlov berish, axborot uzatish, hisoblash kabi imkoniyatlarga ega bo`lgan qurilma.

2-rasm. Apparat va dasturiy qism.
Kompyuter asosan apparat va dasturiy qismlardan tashkil topgan. Ushbu ikki qismlar kompyuterda ma’lumotlar jarayonini amalga oshiradi. Yuqoridagi 2-rasm ushbu ikki qismlarni tasvirlaydi.
O`lchamlari va funktsional imkoniyatlari bo`yicha EHMlarni quyidagicha bo`lish mumkin: o`ta katta (super EHM), katta, kichkina, o`ta kichkina (mikro EHM).
Tarixan birinchi bo`lib katta EHM paydo bo`lgan, ularning element bazasi elektron lampalardan juda yuqori darajali integratsiyali integral sxemalargacha bo`lgan yo`lni bosib o`tdi. Katta EHM unumdorligi bir qator masalalarni echish uchun etarli bo`lmay qoldi: meteoholatni oldindan aytib berish, murakkab mudofaa komplekslarini boshqarish, ekologiya tizimlarini modellashtirish. Bu super EHMlarni ishlab chiqish va yaratish uchun shart-sharoit yaratib berdi, ular hozirda ham jadal rivojlanayotgan eng kuchli hisoblash tizimidir.
70-yillarda kichkina EHM larni paydo bo`lishi, bir tomondan, elektronli element baza sohasidagi taraqqiyot bilan, ikkinchi tomondan esa – bir qator ilovalar uchun katta EHMlarni resurslarini ortiqchaligi bilan bog`langandir. Kichkina EHMlar ko`pincha texnologik jarayonlarni boshqarish uchun ishlatiladi. Ular juda ixchamdir va katta EHMga nisbatan sezilarli darajada arzonroqdir.
Element bazasi va arxitektura echimi sohasidagi kelgusidagi muvaf-faqiyatlar supermini EHM paydo bo`lishiga olib keldi–bu arxitekturasi, o`lchamlari va narxi bo`yicha kichkina EHM sinfiga kirib, lekin unumdorligi bo`yicha katta EHMga tenglashadigan hisoblash mashinasidir.
Kompyuterning apparat qismlari shunday qismlarki ularning ma’lum bir og`irligi bor va ularni qo`l bilan ushlab bo`ladi. Apparat atamasi kompyuterning ichki va tashqi tarkibiy qismlarini qamrab oladi. Shuningdek, bir yoki bir nechta tarkibiy qismlar o`zaro aloqaga ega bo`ladi. Bir qancha ma’lumot jarayonlari davri amalga oshiruvchi apparat qismlari mavjud. Kiritish buyruqlarni bajaradigan apparatlar, kiritish moslamalari, moslamalar deyiladi.
Qayta ishlash jarayonlarida foydalaniladigan apparatlar qayta ishlash moslamalari hisoblanadi va joriy buyruqlarni bajaradigan apparatlar natija moslamalari deb ataladi. Ushbu kategoriyalar har birining turli hil moslamalari, brendlari va sifatlari bor. Ichki, tashqi portlar va aloqalar kompyuter turli moslamalarini kompyuterning ona platasi bilan aloqasaini o`rnatishda foydalaniladi.
Stol kompyuteri (desktop).
Portativ kompyuteri (notebook).
Afzalliklari:
- kichik o`lchami va og`irligi;
- akkumulyatordan ishlash (3-5 soatgacha) yoki tarmoqdan;
- mobillik;
- qimmat;
- klaviaturasi qisqartirilgan;
- o`zgartirib bo`lmaydi;
- kichik unumdorlik;
- zarbga, vibratsiyaga tasirchanligi;
Netbuk– bu Internetga murojaat qilish va oddiy ofis dasturlar bilan ishlash uchun kichik noutbuk;
Internet + Noutbuk = Netbuk
Afzalliklari:
- kichik o`lchami va og`irligi;
- akkumulyatordan ishlash (5-12 soatgacha) yoki tarmoqdan;
- kichik narx;
Kamchiliklari:
- DVD-diskovodi yo`q;
- kichik unumdorlik;
- Cho`nchak kompyuteri (palmtop);
- Mobil navigator;
- Smartfon;
- Kommunikator
Har bir kompyuter foydalanuvchisi kompyuter monitor, klaviatura, sichqoncha, karnay va tizim blokidan iborat ekanligini juda yaxshi biladi. Ammo bu aysbergning faqat uchi ekanligi aniq. Bu, boshqacha qilib aytganda, tanganing faqat bir tomoni. Agar biz tizim bloki va kompyuterning boshqa tarkibiy qismlarini ko'rib chiqsak, unda biz juda ko'p detallarni topamiz, buning natijasida u ishlaydi.
Albatta, eng asosiy narsa tizimli blok. Umuman olganda, u bevosita yuz minglab operatsiyalarni bajaradigan kompyuter. Agar biz monitorni, klaviaturani yoki sichqonchani almashtirsak, u holda biz uchun film tomosha qilish, musiqa tinglash, matn terish va h.k.lar osonroq bo'ladi, ammo kompyuter parametrlari bir xil bo'ladi. Monitorda ko'rsatiladigan va karnaylardagi tovushlarning barchasi ichidagi narsaga bog'liq. Tizim birligining ichki detallari umuman tizimning imkoniyatlarini aniqlaydi.
Kompyuterning tizim birligi quyidagilarni o'z ichiga oladi: video karta, qattiq disk, operativ xotira modullari, sovutgichlar, protsessor, anakart va boshqa ko'plab qismlar. Keling, muhim tafsilotlarni va ularning funktsiyalarini batafsil ko'rib chiqaylik.
Anakart - bu butun tizim birligining asosidir.
Bu mexanizmning barcha boshqa qismlari biriktirilgan taxta: video karta, protsessor, qattiq disk va boshqalar. Shu sababli, u tegishli nomga ega. Bu boshqa qismlarning hayotiy funktsiyalarini ta'minlaydi. Anakartning asosiy vazifasi qolgan qismlarni bir-biriga bog'lab qo'yishdir.
Agar siz tizim blokidan qopqoqni ochsangiz, darhol buni sezasiz.
Markaziy protsessor - bu kompyuterning yuragi.
Bu kompyuter foydalanuvchisi o'rnatgan barcha buyruqlarni bajaradigan protsessor. Kompyuterning tezligi va imkoniyatlari protsessorning qanchalik kuchli bo'lishiga bog'liq. Protsessor anakartda "CPU socket" yoki "socket" deb nomlangan maxsus rozetkada joylashgan.
Sovutgich ushbu qism protsessorning yuqorisida joylashgan.
Sovutgich - bu issiqlikni tarqatadigan va shu bilan protsessorni sovutadigan fan bilan ishlaydigan kichik sovutgich. Bu juda muhim detal, chunki protsessor qizib ketsa, kompyuter o'chadi. Va bu tezda kompyuterning ishdan chiqishiga olib keladi.
Vinchester yoki qattiq disk Shaxsiy kompyuteringizda barcha ma'lumotlarni saqlaydigan qurilma.
O'z-o'zidan ravshanki, qattiq disk hajmi qancha ko'p bo'lsa, kompyuter shunchalik ko'p ma'lumotga ega bo'lishi mumkin. Qattiq diskning zamonaviy kompyuterlarda joylashishi eski kompyuterlardan biroz farq qiladi. Ular endi interfeys yordamida ulangan. Qoida tariqasida, qattiq disklar tez-tez qizib ketadi va shuning uchun kompyuterning uzoq umr ko'rish uchun qattiq disk yoniga yana bir kichik sovutgichni o'rnating, bu esa ta'mirlanmaslik uchun etarli bo'ladi
V ideo karta - kompyuterning videoni qayta ishlash tezligi uchun javobgar qismi.
Zamonaviy kompyuterlarda video karta anakartga PCI-Express uyasi orqali o'rnatiladi. Bundan tashqari, bir nechta PCI-Express uyalariga ega bo'lgan anakartlar mavjud, bu tabiiy ravishda rasmni yaxshilaydi va umuman grafik quyi tizimni yanada kuchliroq qiladi.
Ammo umuman, oddiy video karta oddiy foydalanuvchi uchun etarli. Kuchli videokartalar to'g'ridan-to'g'ri grafikalar bilan ishlaydiganlar yoki o'yinning butun atmosferasini his qilish uchun aniqroq rasm bilan o'yinchoq o'ynashni yaxshi ko'radiganlar uchun zarurdir. Shuningdek, har bir kompyuterda ovozli va tarmoq kartalari mavjud. Shaxsiy kompyuterlarning funktsiyalari uchun ularning ismlari gapiradi.
RAM modullari Boshqacha qilib aytganda RAM.
RAM vaqtincha protsessor operatsiyani bajarishi uchun zarur bo'lgan ma'lumotlarni saqlaydi. Bunday jarayonlarning oxirida, masalan, u yoki bu operatsiyani yopgandan so'ng, RAMdan ma'lumotlar darhol o'chiriladi. RAMning tezligi, aniqrog'i unga kirish qattiq diskka kirish tezligidan ancha yuqori. Bu sizga kerakli ma'lumotlarga deyarli bir zumda kirishga yordam beradi. RAMning turli xil modellari mavjud va shuning uchun ular uchun anakartdagi ulagichlar ham mavjud.


Xulosa
Men Fazyulloyev Tolibjon Iqtisodiyotda IKTining infratuzilmasi mavzusida mustaqil ish bajardim va Axborot texnologiyalari hamda ko’pgina kerakli malumotlarga ega bo’ldim. Axborot texnologiyalari bu asosan ma’lumotlarni boshqarish va qayta ishlash texnologiyasidir. Axborot texnologiyasida sohasida men turli Axboratni EHM va kompyuter tarmoqlari orqali yig’ish, saqlash, himoyalash, qayta ishlash, uzatish kabi amallar ustida ishlar olib borilishini ko’rib chiqdim va o’zimga kerakli bo’lgan malumotlarga ega bo’ldim.