MersiN İLİ potansiyel yatirim konulari araştirmasi

MERSİN İLİ POTANSİYEL YATIRIM KONULARI ARAŞTIRMASI

TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş. Mayıs 2014

Hazırlayan: M. Ali KAFALI - Kıdemli Uzman Koordinasyon: Dr. Oktay KÜÇÜKKİREMİTÇİ - Müdür Ömür GENÇ – Müdür Yardımcısı Mustafa ŞİMŞEK – Müdür Yardımcısı Dr. Faruk Cengiz TEKİNDAĞ - Müdür

EKONOMİK VE SOSYAL ARAŞTIRMALAR MÜDÜRLÜĞÜ

Mayıs 2014

İÇİNDEKİLER

Sayfa No

2.1. Coğrafi Yapı 29

2.2. Demografik Yapı 33

2.2.1. Nüfus 33

2.2.2. Eğitim 40

2.2.3. İstihdam 51

2.2.4. Sağlık 57

2.3. İktisadi Yapı 61

2.3.1. Tarım 61

2.3.1.1. Tarım Hasılasının Gelişimi ve Dağılımı 61

2.3.1.2. Tarım Alanlarının Dağılımı 63

2.3.1.3. Tarımsal İşletmelerin Yapısı 66

2.3.1.4. Bitkisel Üretim 68

2.3.1.5. Örtü Altı ve Organik Üretim 91

2.3.1.6. Tarımsal Araç ve Gereç Durumu 97

2.3.1.7. Gübre Kullanımı 99

2.3.1.8. Hayvancılık 99

2.3.1.8.1. Hayvan Varlığı 101

2.3.1.8.2. Hayvansal Ürünler Üretimi 108

2.3.1.8.3. Su Ürünleri Üretimi 112

2.3.2. Sanayi 114

2.3.2.1. Sanayi Hasılası 114

2.3.2.2. İmalat Sanayinin Yapısı 121

2.3.2.3. Mersin Sanayi Yoğunlaşması ve Kümelenmesi 132

2.3.3. Hizmetler Sektörü 151

2.3.3.1. Turizm 160

2.3.3.1.1. Turizm Merkezleri ve Bölgeleri 161

2.3.3.1.2 Tarih ve Kültür 163

2.3.3.1.3. Turizm Arz ve Talebi 168

2.3.3.2. Bankacılık 179

3.1. Mersin İli Kümelenme Analizi 190

3.2. Mersin İlçeleri Kümelenme Analizi 199

4.1. Dış Ticaret Hacmi 234

4.2. İhracat 239

4.3. İthalat 243

4.4. Dış Ticarette Yoğunlaşma 247

4.4.1. İhracatta Ülke ve Sektör Yoğunlaşması 248

4.4.1.1. İhracatta Ülke Yoğunlaşma Oranları 248

4.4.1.2. İhracatta Sektörel Yoğunlaşma Oranları 253

4.4.2. İhracatta Yoğunlaşma ve Herfindahl Endeksi 261

4.4.3. İhracatta Yoğunlaşma Katsayısı ve İl İhracatında Öne Çıkan Sektörlerin Belirlenmesi: 264

4.4.4. İthalatta Ülke ve Sektör Yoğunlaşması 271

4.4.4.1. İthalatta Sektör Yoğunlaşma Oranları 271

4.4.4.2. İthalatta Ülke Yoğunlaşma Oranları 280

4.4.4.3. İthalatta Yoğunlaşma ve Herfindahl Endeksi 282

4.5. İmalat Sanayi Ürünleri Dış Ticaretinde Teknoloji Düzeyi 284

4.5.1. Mersin İli İmalat Sanayi Dış Ticaretinde Teknoloji Düzeyi 285

4.5.2. Türkiye Teknoloji Düzeyi ve Mersin 290

4.6. İllere Göre Dış Ticaret ve Mersin 298

4.6.1. Bazı Dış Ticaret Göstergelerine Göre İller ve Mersin 298

4.7. İl İl Dış Ticaret Potansiyeli ve Mersin’in Yeri 301

5.1. Yeraltı Kaynakları 305

5.1.1. Madenler 305

5.1.2. Jeotermal Kaynaklar 309

5.1.3. Su Kaynakları 309

5.2. Ulaştırma ve Haberleşme 310

5.2.1. Karayolları 311

5.2.2. Demiryolları 313

5.2.3. Havayolları 317

5.2.4. Denizyolu Ulaşımı 319

5.2.5. Ulaştırma Yatırımları 321

5.3. Sanayi Altyapısı 322

5.3.1. Serbest Bölgeler 322

5.3.1.1. Genel Bilgiler 323

5.3.1.2. Ticaret Hacmi 326

5.3.2. Organize Sanayi Bölgesi (OSB) 328

5.3.3. Küçük Sanayi Siteleri 332

5.3.4. Teknoloji Geliştirme Bölgeleri (TGB) – Teknoparklar 333

5.4. Enerji 337

5.4.1. Elektrik Enerjisi 342

5.4.2. Rüzgâr Enerjisi 347

5.4.3. Güneş Enerjisi 352

5.4.4. Nükleer Enerji 355

5.4.5. Biyokütle Enerjisi 360

5.5. Kamu Yatırım Harcamaları 363

6.1. Gayri Safi Yurtiçi Hasıla ve GSKD Açısından Mersin İli 366

6.2. Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Düzeyi Açısından Mersin 371

6.3. İnsani Gelişme Endeksi (İGE) Açısından Mersin 377

7.1. Genel Durum 381

7.2. Yeni Teşvik Sistemi ve Mersin 382

7.2.1. Genel Teşvik Uygulamaları 382

7.2.2. Bölgesel Teşvik Uygulamaları 383

7.2.2.1. Bölgesel Teşvik Uygulamalarında Destek Unsurları: 386

7.2.2.1.1. Vergi İndirimi: 386

7.2.2.1.2. Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği: 388

7.2.2.1.3. Faiz Desteği, Gelir Vergisi Stopajı Desteği, Sigorta Primi İşçi Hissesi Desteği 388

7.2.2.2. Öncelikli Yatırımlar: 389

7.2.3. Kümelenme ve Ar-Ge Yatırımları: 390

7.2.4. Büyük Ölçekli Yatırımların Teşviki 390

7.2.5. Stratejik Yatırımların Teşviki 392

7.3. Mersin Bölgesinin Yatırım Teşviklerinden Yararlanma Düzeyi 393

8.1. Güçlü Yönler 397

8.2. Zayıf Yönler 398

8.3. Fırsatlar 399

8.4. Tehditler 399

8.5. Gelişim Bileşenlerinin Bulunabilirliği 400

9.1. Bölgenin Sektörel Gelişme Eksenleri 403

9.2. Bölge İçin Önerilen Yatırım Konularının Tespiti 404

9.2.1. İmalat Sanayi Rekabet ve Performans Analizi 406

9.2.2. Bölgedeki Sektörel Yatırım Eğilimleri 416

9.2.3. Girdi-Çıktı Analizi 420

9.2.3.1. Sektörlerarası Etkileşim ve “Kısmî Bağlantı Katsayıları” 424

9.2.3.2. Mersin İçin Önerilen Yatırım Konularının Belirlenmesinde Girdi-Çıktı Analizi Yaklaşımı 436

9.2.4. Kümelenme Analizi Neticesinde İmalat Sanayinde Öne Çıkan Sektörler 439

9.2.5. Sektörel Bazda Potansiyel Yatırım Konuları 445

9.2.6. Yatırım Önerilerinin Değerlendirme Kriterlerine Göre Sınıflandırılması 462

9.2.7. Kuruluş Yeri Faktörleri Açısından Önerilen Yatırım Konularının Değerlendirilmesi 486

10.1. Seçilmiş Bazı Yatırım Konuları İçin Sektörlerarası Etkileşim 491

10.1.1 Seçilmiş Sektörlerin Kısmî Bağlantı Katsayıları 494

10.1.1.1. Seçilmiş Sektörlerin Kısmî Doğrudan Geri Bağlantı Katsayıları 494

10.1.1.2. Seçilmiş Sektörlerin Kısmî Toplam Geri Bağlantı Katsayıları 498

10.1.1.3. Seçilmiş Sektörlerin Kısmî Toplam İleri Bağlantı Katsayıları 503

10.1.1.4. Önemli Katsayılar Analizi 507

10.2. Mersin İçin Önerilen Yatırım Konularının Etki Analizi 510

10.2.1. Seçilen Senaryo Bazında Mersin İli İçin Etki Analizi 518