Metis Yayınlan İpek Sokak 9, 34433 Beyoğlu, İstanbul
Yüklə 2,38 Mb.
|
KURU KAYISI N eredeyse şafak vaktiydi, geceyle gündüz arasındaki o tekinsiz eşiğe ramak kala. Hâlâ mümkün avuntu bulmak rüyalarda ama onları silbaştan inşa etmek için artık çok geç. Fezâ-yi ıtlak dedikleri o nihayetsiz gökyüzü anlatıldığı gibi yedi katlı yetmiş sırlı ise eğer ve onun yedinci katında bir göz, yukarılardan herkesi seyreden bir Semavi Ayn varsa, kimlerin kapalı kapılar ardında neler çevirdiğini, kimlerin ne günahlar işlediğini bilebilmek için uzun zamandır bu şehr-i İstanbul'u izliyor olsa gerek. Tam şu anda burada ışıldayan şehir silueti turuncu, kızıl ve san tonlannda. Bir kıvılcım demeti gibi görünüyor bu koca şehir göklerdeki göze. Bu ışıltılı haritadaki her nokta bu saatte uyanık olan biri tarafından yakılmış bir lamba. Semavi Göz'ün durduğu yerden, ta o irtifadan bakınca, bütün bu rasgele yakılmış ampuller, düzenli bir ritimle kırpışıyor; alttan alta Tann'ya şifreli bir mesaj verir gibi. Kaosun içinde tam bir ahenk saklı sanki. Oraya buraya serpiştirilmiş ışıklann dışında İstanbul hâlâ koyu karanlıkta. Eski mahallelerde kıvnlan yılankavi sokaklar boyunca dizili sıra sıra evlerde, yamaçlara inşa edilmiş gecekondularda, bakkallann hep ithal ürünler sattığı zengin muhitlerindeki modern apartmanlarda, şehir dışına kaçanlara ait lüks sitelerde, her yerde insanlar derin uykuda. Bazıları hariç tabi. Bazı İstanbullular her zamanki gibi diğerlerinden önce uyanmış. Mesela şehirdeki imamlar; genci yaşlısı, yanık seslisi, çatlak seslisi, bir dolu caminin imamı erkenden uyanmış, inananlan sabah namazına çağırmak için. Sonra simitçiler var. Onlar da gün boyu satacaklan gevrek simitleri almak için fırınlara yollanmışlar. Dolayısıyla fınncılar da uyanık. Çoğu işe koyulmadan ancak biriki saat uyku uyuyabiliyor, bazısı geceleri hiç uyumuyor. İstisnasız her gün fınncılar fınnlannı geceyansı yakıyorlar; böylece şafaktan evvel şehirdeki fınnlar ekmeğin enfes kokusuyla doluyor. Temizlikçi kadınlar da uyanık. Kimi pek hareketli ve eli çabuk, kimi pek tembel ve isteksiz her yaştan kadın, gün boyu ovup duracakları lüks evlere en az iki-üç otobüs değiştirerek gitmek üzere erkenden kalkıyorlar. Gittikleri yer başka bir dünya. Zengin kadınlar daima makyajlı geziyor ve katiyyen yaşlannı göstermiyor. Temizlikçi kadmlann kocalannın aksine banliyölerdeki karıların kocaları daima meşgul, şaşırtıcı ölçüde kibar ve çıtkrıldımlar. Bu sitelerde zaman kıt bir kaynak değil. İnsanlar onu sıcak su gibi bol bol ve rahat rahat kullanıyor. Temizlikçi kadınlar, sitelerdeki kadmların sabah akşam yaptıkları duşların ya da köpüklü, sütlü banyoların uzunluğuna ve sıklığına şaşmaktan kendilerini alamıyorlar. İmamlar, simitçiler, fırıncılar, temizlikçiler, hırsızlar, çöpçüler ve çöp karıştıranlar, evsizler, fahişeler, pezevenkler, kulüplerdeki gece nöbetini bitiren fedailer, konsomatrisler, taksiciler, şehri terk edenler ve henüz kapısına varanlar, duvarlara slogan yazmak için sokaklara çıkmış olan sağcı ve solcular... bu erkenciler dışında, İstanbul'un geri kalanı hâlâ derin uykuda. Artık şafak söküyor. Şehir jölemsi bir şey şu anda, yarı sıvı yarı katı. Göklerdeki Semavi Göz'e, Kazancı hanesi, gecenin gölgeleri arasında yer yer ışıltılı bir küre gibi görünüyor olsa gerek. Bu büyük, eski konağın çoğu odası karanlık ve sessiz ama birkaçı aydınlık. Erken kalkanlar işte o odalarda. Kazancı hanesinde uyanık olanlardan biri Armanuş. Anuş Ağacı'nın üyelerine bir gün önceki şaşırtıcı hadiseyi anlatma hevesiyle erkenden kalkıp hemen internete bağlandı. Onlara İstanbul'un bohem yanlarını anlattı; sonra Kafe Kundera'da tanıştığı her karakteri ve kavgayı özetledi. Şimdi onlara Alkolik Karikatürist'in betimlemesini yapıyor, şarap bardağına nasıl yeni bir işlev bulduğunu ekleyerek. "Karikatürcü eğlenceli bir tipe benziyor," yazdı Anti Kavurma. "Siyasetçileri penguen olarak çizdiği için hapse girebileceğini söyledin değil mi? Vay be. Mizah Türkiye'de ciddi iş!" "Hakikaten, herif sıkı bir tipe benziyor," diye ona katıldı Leydi Tavuskuşu/Siramark. "Biraz daha anlat." Ama görünüşe göre birileri hadiseyi bambaşka açıdan yorumlamıştı.
girdi Baron Baghdassarian'ın sert mesajı. Armanuş irkilip, nedense etrafına bakınma gereği duydu. Bilgisayar ekranında yazılı olanları kimsenin görmediğinden emin olmak istercesine. Ama uykucu Asya odanın öte tarafında horul horul uyuyordu işte; Beşinci Sultan ayak uçlarına kıvrılmış vaziyette, kafasında kulaklık, elinde açık bir kitap: Sonsuza Tanıklık. Emmanuel Levinas. Asya'nın yatağının yanında boş bir CD kabı var - Johnny Cash tepeden tırnağa karalar giyinmiş, gri, kasvetli bir gökyüzünün altında dimdik, bir yanında bir kedi bir yanında bir köpek, çerçevenin çok ötesindeki bir noktaya bakıyor bilgece. Asya, walkman'i sürekli çalma modunda bırakmış. Bu açıdan da annesinin kızı - her türlü gürültüyü kaldırabiliyor ama sessizlikle başa çıkamıyor. Armanuş oturduğu yerden şarkı sözlerini çıkaramıyor ama ritmi duyabiliyor. Cash'in bariton sesinin kulaklıklardan odaya yayılışını dinlemek hoşuna gidiyor, içerideki ve dışarıdaki çeşitli sesleri dinlemek de: uzak camilerden yankılanan sabah ezanları, yakınlardaki bir duvara KÜRTSEN KÜRTÇE KONUŞ, ASİMİLE OLMA! yazmayı henüz bitirmiş bir grubu kovalayan polis arabasının sireni, sokağın karşısındaki bakkalın önüne süt bırakan sütçünün tıngırtıları, Beşinci Sultan ve Asya'nın şaşırtıcı ölçüde uyumlu solukları - hangisinin kimden çıktığı belli olmayan bir horultular ve mırıltılar karışımı. Baron Baghdassarian'a verilecek en münasip - cevabı arayan Armanuş'un klavyeye dokunan parmak uçlarının sesi... Neredeyse sabah oldu; Armanuş yeterince uyumadığı halde kendini hafiflemiş hissediyor, uykuyu yenmenin verdiği zafer duygusu. Aşağıda, sol arka köşede Qülsüm Nine'nin odası var. Uyuyor şu anda, rüya görüyor. Başka Bir hayatta gerçekten de Korkunç İvan olabilirdi belki ama kaskatı kireçlenmişse eğer kişiliği bu hiç sebepsiz değil. Zaman içinde giderek sirkeleşen pek çok insan gibi büyükannenin de bir hikâyesi var. Ege kıyısında, son derece şirin ama yoksunluklarla dolu küçük bir kasabada büyümüş; kendisininkinden çok daha zengin, çok daha şehirli ama kesinlikle çok daha kısmetsiz bir aile olan Kazancılara gelin gelmiş; erken öldükleri için erkeklerin elmas kadar kıymetli olduğu, hassas ve hastalığa yatkın bir soyun genç, köylü gelini olmanın rahatsızlığını yaşamış; bir anda kendini erkek evlat doğurmakla yükümlü buluvermişti. Ne kadar çok erkek evlat verirse o kadar iyi çünkü ne kadar hayatta kalacakları hiç belli olmaz... Oysa o birbiri ardına kız doğurmuştu; eyvah bir kız daha, eyvah bir kız daha, eyvah
görmenin ıstırabı bir de her şeyin üstüne. Levent Kazancı karısıyla çocuklarını disiplin altına almak için kemerini kullanmaktan sakınmayan hoyrat bir adamdı; bir oğlan, Allah bir oğlan bahsetse her şey yoluna girecekti... arka arkaya üç kız, sonra mucize, dördüncü bebek nihayet oğlan. Şanslannın döndüğünü umarak bir kez daha denemişlerdi ama beşinci bebek yine kız olmuştu. Varsın olsun, Mustafa yeterliydi; soyu devam ettirmeye muktedir. Her zaman kızlara üstün tutulan, her kaprisi yerine getirilen, pohpohlanan, şımartılan Mustafa... sonra müzik diniyor ve rüyaya karanlık çöküyor: Mustafa bir daha dönmemek üzere ABD'ye gidiyor. Gülsüm Nine asla sevgisine karşılık bulamamış bir kadın; yavaş yavaş değil de hızla yaşlanan, bakirelikten ihtiyarlığa atlayan, asla orta yaşlı olamayan bir kadın. Kendini tümüyle yegâne oğluna adamış, kızlarını hiçe saymak pahasına ona tapmış, hayatın ondan aldığı her şeye karşı teselliyi oğlunda aramıştı. Ama Mustafa Arizona'ya gittikten sonra düzenli kartpostallar ve iki satırlık mektuplardan ibaret kalmıştı varlığı. Ailesini ziyaret etmek için İstanbul'a dönmemişti hiç. Gülsüm Nine terk edilmiş hissediyordu kendini; kederin yanı sıra utanç veriyordu terk edilmek, utanılacak bir şey yapmış gibi hissediyordu terk edilen ve bunu düzeltmek için elinden bir şey gelmeyen. O da içindeki sancıyı kapatabilmek için dış cephesini kararttıkça karartmıştı. Gittikçe taşlaşmıştı. Birinci katın sağ köşesinde, yaz kış lavanta kokan bir odada Cicianne yatıyor, derin uykuda. Yatağın yanında kiraz ağacından bir komodin, üzerinde Kuran-ı Kerim, evliyalar ve hayatları hakkında bir kitap ve yosun yeşili ışık saçan koca bir lamba var. Kitabın yanında, kehribar imameli san bir tespih ve içinde takma dişlerini dinlendirdiği yansına kadar dolu bir bardak. Cicianne için saatler nicedir doğrusallığını kaybetmiş bir akışın gelişigüzel tiktaklan demek. Zaman otoyolunda hiçbir işaret levhası, hiçbir trafik ışığı, hiçbir yol tarifi yok. İstediği istikamete gidebilir, ister ileri ister geri, şerit değiştirebilir, ister sağa ister sola. Yahut mesela yolun tam ortasında aniden durup gitmeyi hepten reddedebilir çünkü onun hayatında "ilerleme" diye bir şey yok artık. Güzergâh kalmamış, sadece tek tek kopuk kopuk anlann ebedi tekerrürü var. Son zamanlarda bazı çocukluk hatıralan geliyor gözünün önüne, burada ve şu anda meydana geliyormuşçasına capcanlı. Sekiz yaşında, gri-mavi gözlü, san saçları lüle lüle bir kız, Selanik'te annesiyle birlikte Balkan Savaşı'nda ölen babasının ardından sessizce göz yaşı döküyorlar; sonra kendini İstanbul'da görüyor, ekimin sonlan, cumhuriyet ilan edilmiş. Bayraklar. Her yer bayraklarla donanmış. Kırmızı beyaz, ay yıldız, yeni yıkanmış çamaşırlar gibi dalgalanıyorlar rüzgârda. Temizlik yapılmış sanki vatan topraklannda. Bayrakların ardında Rıza Selim'in çetin yüzü, gür sakalı, kara gözleri. Sonra kendini genç bir kadın olarak görüyor Cicianne; Bentley piyanosunun başında, iki dirhem bir çekirdek giyinmiş misafirlere neşeli ezgiler çalıyor. Ağzında eriyen badem ezmesi tadı... Cicianne'nin hemen üzerindeki küçük odada Çevriye Teyze uyuyor. Son yıllarda defalarca gördüğü kâbusu görüyor tam şu anda. Yeniden öğrenci olarak görüyor kendini. Bir sınıfta, üzerinde çirkin, kül grisi bir üniforma. Müdür onu sözlü yapmak için tahtaya çağınyor. Kan ter içinde, iki yana sallanıyor, ayaklan ağır. Sorulann hiçbirini anlamıyor. Çevriye Teyze aslmda liseden mezun olmadığını öğreniyor. Kayıtlarda bir hata yapılmış, şimdi mezun olup öğretmenlik yapması için bu tek dersi vermesi gerekiyor. Her seferinde aynı sahnede uyanıyor. Müdür not defterini çıkarıp kırmızı bir dolmakalemle Çevriye adının yanına kocaman bir sıfır yazıyor. Son on yıldır, kocasını kaybettiğinden beri gördüğü kâbus bu. Rüşvetten hapse girmişti kocası - Çevriye Teyze bu suça inanmayı sonuna kadar reddetse de. Tahliye olmasına bir ay kala, anlamsız bir kavga esnasında aptal bir elektrik kablosuna basarak ölmüştü. Cevriye Teyze bu sahneyi tekrar tekrar canlandırırdı hayallerinde, kabloyu oraya koyup kocasının ölümünden mesul olan mahkûmu gözünün önüne getirmeye çalışırdı. Hapishane kapılarında, elinde dolu bir silah, o adamı beklediğini hayal ederdi. Her seferinde değişirdi senaryonun geri kalanı. Bazen tahliye edilir edilmez katilin suratına tükürürdü hemen oracıkta, bazen de sadece uzaktan izlerdi adamı. Onu değil kendini vururdu. öldürüldüğünü, kafasının kesildiğini düşündüm. Kendi derdimi unutur gibi oldum. Sabah, akşam Ayaşlı bana uğruyor, cinayet tahkikatından neler öğrenebilmişse onları anlatıyordu. Üç-dört gün böyle gittikten sonra bir sabah bankada yeni gelen mektupları açarken elime bir telgraf verdiler Açtım, telgraf Selime'denmiş. Şu iki kısa cümleyi yazıyor "Yanınıza gelebilir miyim? Lütfen cevap." Biraz şaşaladım, sevindim. İşleri bırakıp odanın içinde gezinmeye başladım. "Yanınıza gelebilir miyim?" ne demek? Buraya gelmiyor da benim yanıma gelecek, yani birlikte yaşayacağız, demek mi? Benim evlenmek üzere olduğumu sanıyordu, şimdi işin doğrusunu öğrendi mi? Sakın Nedim Bey yazmış olmasın? Nedim Beyi arattım, geldi. Ondan sordum: - Siz Ayvalık'a benim için bir şey yazdınız mı, de dim. - Hayır yazmadım. Niçin? Bir şey mi var? - Selime Hanımdan bir telgraf aldım, buraya gelmek istiyor da... - Ben size arz ettim ya, o çoktan istiyordu ama yaz maya çekiniyordu. Şimdi kararını vermiş demek! Belki evde sizin bana yazdığınız mektubu bulmuşlardır! Kadınlar, bilirsiniz ya, tuhaftırlar, eğer bizim hanım bulmuşsa Selime Hanıma göstermiştir. O da kendisini sorduğunuzu gördü, gelmeye karar verdi. Sebep aramak ister mi? Selime buraya gelmek isti- Niçin olursa olsun! Hemen gelmesini yazmalıyım Nedim Beyi savdım, Selime'ye, "Sizi bekliyorum, yola çıktığınızı bildiriniz" diye bir cevap yazdım, yolladım. Telgraf gitti, ben gene çalışmaya oturdum ama iş çıkaramıyorum. Kâğıtlar birbirine karışıyor. Dünden kalbir sürü iş var. Bunların bazılarına ben cevap yazacağım; müdürün notlan vardı, arıyorum, bulamıyorum. Kalemden bir arkadaş çağırdım. - Gel azizim, seninle bunları bir ayıklayalım, dedim. O efendinin yardımı olmadıkça işin içinden çıkamadım. İyi oldu ki bizim müdür de gelmedi. Ziraat Bankasında banka müdürleri toplanıp konuşacaklarmış, oraya gideceğini telefonla haber verdi. Ben de işi bırakacağ ım gibi hemen sokağa çıktım. Nereye gideyim? Selime'yi burada oturtacak bir yer bulmalı. İlkin bir ev tutmak aklımdan geçti. Ben de gidip o evde oturur muyum? Öyle olursa Selime benim yanıma gelmiş olur. Kendisinin istediği de bu değil mi? Yalnız onu rahat ettirecek bir ev bulup hazırlayabilecek miyim? Eşya ister, adam ister. Selime yarın gelmeye kalkarsa bunlar yetişir mi? Bir ev kuruyoruz demektir. Olunca iyi olmalı. Selime'yi bir otele indiririm. Temiz bir otelde güzel döşeli bir oda tutarım! Onu evime almadım diye bana darılır ve benden incinir mi? Evim olmadığını ona anlatırım. Daha olmazsa ben de onun olduğu otele taşınırım. Hem aramızda hiçbir söz geçmeden onu, evim olsa bile, götürmek doğru mu? Ne var ki ona ufak, temiz bir ev hazır bulundurmak şık olurdu! Gelince kendi evine gelecek, kendi hizmetçisine emir verecek, kimse karışanı olmayacak! Acaba istediğim gibi bir ev bulup döşeyebilir miyim? Kimden sormalı? Bizim bankada birini bulur sorarım diye düşündüm, yeniden bankaya döndüm. Herkes yemeğe çıkmaya hazırlanıyordu. Kambiyoda bir efendi tanırım ki bu gibi işlerde beceriklidir. Onu buldurdum, anlattım. Dedi ki: - Feyyaz Beyin bir evi var, daha yeni yaptırdı. Eğer kiraya vermemişse onu size tutarız.
Çay bardağı kadını olmamayı seçmiş ve seçiminde sebat etmişti. Kazancı kadınları arasında bir tek o baskı altında, ilk kaynar suda çat diye çatlayan çay bardaklarına öfkelenmeye muktedirdi. Zeliha Teyze komodinin üzerindeki Marlboro Lights'a uzanıyor, bir sigara yakıyor. Yaşlanmak sigara alışkanlığını hiç etkilememiş. Kızının da içtiğini biliyor. Sağlık Bakanlığı broşürlerindeki o sıkıcı pasajlardan bir alıntı gibi şecereleri: Sigara bağımlısı ebeveynlerin çocuklarının sigara içme olasılığı diğer çocuklara göre üç kat fazladır. Zeliha, Asya'nın sağlığı için endişe ediyor ama ona müdahale ederse, güvensizlik emareleri gösterirse geri tepeceğini bilecek kadar akıllı. Asya'nın karşısında kaygılı görünmemeli. Demesi yapmasından kolay. Dengeyi bulmak zor, tıpkı bir annenin kendi çocuğu tarafından "teyze" diye çağırılması gibi. İçine işliyor bu durum, canını yakıyor. Yine de "teyzelik" rolünü annelikten daha iyi kıvırabileceğine, böylesinin ikisi için de daha iyi olacağına inanıyor. Fiziksel ve ruhsal olarak bağlanabilmek için evvela ismen kopmaları gerekiyor sanki. Zeliha Teyze'nin içindeki fırtınanın tek şahidi Allah. Mesele onun varlığına inanmaması. Düşünceli düşünceli bir nefes çekiyor sigaradan, birkaç saniye içinde tutup hışımla salıyor. Allah varsa ve bu kadar çok şey biliyorsa hakkımızda, neden tüm o bilgisiyle hiçbir şey yapmadı, yapmıyor? Neden bunca haksızlığın yaşanmasına izin veriyor? Neden seyirci kalıyor yeryüzünde yaşanan bunca acıya ve madem ki seyirci, ne hakla yargılıyor sonunda? Hayır, Zeliha Teyze kararlı, dine teslim olmayacak. Hele hele yaşlandıkça dindarlaşan, öte dünyaya gitmeden evvel sicilini temizlemek için ansızın imana gelen şu çıkarcı hesapçılardan olmaya hiç niyeti yok. Bir agnostik olarak yaşadı öyle de ölecek. Zındıklığı samimi ve saf. Bir yerlerde bir Allah varsa, onun bu içten muhalefetini ve reddiyesini takdir etmeli, diye düşünüyor. Sırf içine doğdukları öğretileri ezberleyerek ahkâm kesen kopyacı din fanatiklerinden daha makbul olmalı dinsizliği... İkinci katın en sonundaki odada Banu Teyze var. O da bu saatte uyanık. Kazancı hanesinde uyanık olan üçüncü kişi o. Bu sabah bir tuhaflık var üzerinde. Yüzü solgun, iri kahverengi gözleri endişeyle kırpışıyor. Karşısında bir ayna. Vaktinden evvel yaşlanmış bir kadın görüyor kendine baktığında. Senelerdir ilk kez kocasını özlüyor - bıraktığı ama asla tam manâsıyla terk etmediği kocasını. Kocası daha iyi bir eşi hak eden iyi bir adam. Bir gün olsun kimseye haksız muamele etmemiş, necis söz söylememişti ama iki çocuklarını kaybettikten sonra Banu Teyze onunla yaşamaya tahammül edememişti. Ara sıra eski evine gidiyor; bir mekânın her ayrıntısını dejavu ile bilen bir yabancı gibi dolaşıyor odalarda. Giderken daima kuru kayısı götürüyor kocasına, en sevdiği şey. Gidince temizlik yapıyor biraz, kopuk düğmeleri dikiyor, biriki yemek pişiriyor, ortalığı topluyor. Öyle fazla toplanacak bir şey de yok, çünkü temiz titiz bir adam kocası. Banu Teyze çalışırken yanında durup, onu seyrediyor. Akşam olduğunda soruyor: "Kalacak mısın?" Banu Teyze'nin buna verdiği cevap hiç değişmiyor: "Bugün değil, belki sonra." Evden çıkmadan ekliyor: "Dolapta yemek var, çorbayı ısıt, pilakiyi iki günde bitirmezsen bozulur, menekşeleri sulamayı unutma, pencerenin yanına koydum." Başını sallayıp kendi kendine konuşur gibi mırıldanıyor kocası: "Merak etme. Ben kendime bakarım. Kayısılar için sağolasın, eksik olma..." Ondan sonra Kazancı hanesine dönüyor Banu Teyze. Hep böyle, günbegün, yılbeyıl. Aynadaki kadın yaşlı ve bedbin görünüyor. Banu Teyze mesleğinin bedelini hızla yaşlanarak ödediğini düşünüyor. İnsanlar senelerle yaşlanır, müneccimlerse hikâyelerle. İstese telafi talep suzluğa düşecek ne var? Onu alıp, gelmek için keşke ben oraya gitseydim!.. Belki de o bunu beklerdi. Ben Selime'yi, istediğim gibi tanımıyorum. Onu pek az gördüm, onunla pek az konuştum. O zamanlar, doğrusu, Selime'ye alıcı gözüyle de bakamadım. Gelirse, onu bu sefer tanıyacağım. Bakalım beni görünce, nasıl davranacak? Geceden epeyce geçti, ben Selime'nin odasında bunları düşündüm, kaldım. Sabahı bu odada edecek değilim ya? Yemek zamanı geçti. Kalktım, Atlas lokantasına gittim. Lokanta yarı yarıya boşalmış. İçenler var... Bizim banka arkadaşlarından bir-iki kişi bir masada kalmışlar. Onların yanlarına gittim. Gece yarısını iki saat geçinceye kadar onlarla kaldım ve eve gelince, hemen yatağıma girdim, ama ancak sabaha karşı uyuyabilmişim. Bu gece benim yarı umutsuz geçirdiğim gecelerin sonuncusu oldu. Ertesi günü bankada çalışırken Selime'nin yola çıkacağı telgrafını aldım. Telgraf şudur: "Dokuz, salı sabahı, orada olacağım. Selime.” Bugün ne? Perşembe. Dört gün var demek. Bu dört gün nasıl geçer? Bir ufacık seyahat yapsam! Acaba ben çıldırıyor muyum? Neden bu Selime'ye bu kadar bağlandım? M üdüre girdim, bir hafta izin istedim. - Neniz var? Bir zamandır, dalgın görünüyorsunuz, dedi.
- Ne arz edeyim? Hiçbir şeyim yok, yalnız yorgun luk duyuyorum, dedim. - Ben biliyorum, bu yalnızlıktan ileri geliyor. Bun dan bir ayak evvel kurtulmalısınız, dedi. Gülüştük. İzin de verdi. Bankadan çıktım, ayaklarım beni Selime'nin odasına götürdü. Uzun yol yürümüş gibi yorgunum. Aşk acaba bu mudur? Çiçekler bana güzel görünüyor! Aklıma şiir parçaları, beyitler, mısralar geliyor! Çocukluktan ezberimde kalmış bir şarkıdan yahut türküden bir mısra, saçma bir şey, ama bence yanık, dokunaklı, anlatılmamış, anlatılamaz duyguların bir ifadesi... İçimde gizli bir sevinçle karışık tatlı bir ezginlik var az çok rahatsızlık veriyor. Selime'nin oturacağı, dolaşacagı, yatacağı yerleri gördükçe bu rahatsızlık artıyor.
Selime'nin odasında biraz kaldıktan sonra otelden çıktım, kırlara doğru yürüdüm. Tozlu bir yol... İki yanında fırınlar, kahveler, büyük ambarlar var. Sonra kırlar! Önüme suları kokan, pis bir dere çıkıyor. Dar bir yerini bulup atlıyorum. Uzaktan söğüt ağaçları görünüyor. Akşam olmadan oraya kadar gidebilir miyim? Güneş batmaya yaklaşıyor. Havada tatlı bir serinlik, bir incelik var. Önüme demiryolu çıktı. Orada bir hendeğin kenarına oturup bu demiryolunun uzanışını seyre başladım. Sazlar, böğürtlenler arasında gömgök suları ağır akan bir dereye bakmaktan insan nasıl hoşlanırsa, ben de şimdi demiryoluna bakmaktan öyle hoşlanıyorum. Güneş battı, her yerde ışıklar yandı, ben burada kaldım ve ondan sonra, ta Selime gelinceye kadar her gün buraya gelip, bu demiryolunu doya doya seyrettim... Sah sabahı, hemen uykusuz bir gece geçirdikten sonra istasyona indiğim zaman, daha kimse gelmemişti. Uzaktan, makine deposu tarafından dumanlar çıkıyor ve sabahın durgun, serin havası içinde göğe uzanıyor, karşımda bir manevra makinesi çalışıyor, yük vagonlarını bu hattan alıp ötekine götürüyor, öteden buraya getiriyan broşu karısına hediye etmek için almıştı. Ona hediyesini bu gece vermeyi planlıyordu; şu bölümü yazmayı bitirir bitirmez. Yazdığı bütün bölümler arasında en talepkâr ve yıldırıcı olanı buydu. Bu kadar meşakkatli olacağını bilse bu kitabı hiç yazmaz, hayalinden hepten vazgeçebilirdi. Ama artık bırakmak için çok geçti, gırtlağına kadar kitaba batmıştı ve şimdi artık tek çıkış yolu sonuna kadar devam etmek ve bitirmekti. İstanbul şehrine nam salmış bir şair ve köşe yazan olan Ohannes İstanbuliyan uzmanlık alanının tümüyle dışında bir kitap yazıyordu gizliden gizliye. Neticede reddedilebilir, dalga geçilebilir ya da küçümsenebilirdi. Koca Osmanlı İmparatorluğu kallavi dönüşümler, devrimci hareketler ve milliyetçi bölünmelerle cebelleşirken, Ermeni cemaati yenilikçi ideolojilere, hararetli tartışmalara gebeyken, o evinin mahremiyetinde bir çocuk kitabı yazmakla meşguldü. Ermenice bir çocuk kitabı yazmak daha önce hiç denenmemiş bir girişimdi. Ermeni cemaati matbaayı kullanmaya çok evvel başladığı ve peş peşe kıymetli eserler basıldığı halde, bu alanda neden tek bir eser bile yoktu? Ermeni azınlığı çocuklarını çocuk olarak göremeyen bir topluluk halini mi almıştı? Olabildiğince çabuk büyümeye ihtiyaç duyan bir azınlığın gözünde bir an evvel aşılması gereken bir ara safhadan mı ibaretti çocukluk? Belki de İstanbul'daki okumuş yazmışlara özgüydü bu tutukluk. Belki de onlar köylerdeki Ermeni ninelerin torunlarına aktardıkları sözlü geleneklerden uzaktılar. Kitap dünyasındaki eksikliğin arkasındaki sebep ne olursa olsun, kesin olan bir şey vardı: Ohannes İstanbuliyan olağandışı bir işe kalkışmıştı. Yazmakta olduğu çocuk kitabının başlığı Kayıp Güvercin Yavrusu ve Asude Bir Bahar Ülkesi'ydi. Ailesi ve dostlarıyla beraber bir bahar ülkesinin üzerinde uçarken mavi gökyüzünde yolunu kaybeden bir minik güvercindi kitabın anlatıcısı. Güvercincik sevdiklerini ararken art arda bir sürü köyde, kasabada ve şehirde duruyor ve her molada yeni bir hikâye öğreniyordu. Bu şekilde Ohannes İstanbuliyan, çoğu nesilden nesile aktarılmış, bazısı çoktan unutulmuş eski Ermeni halk masallarını toplamıştı. Kitap boyunca her masalın aslına sadık kalıyor, tek kelimesini bile değiştirmiyordu. Ama işte bu son bölümde kendi yazdığı bir hikâyeye yer vererek kitabı böyle kapatmayı tasarlamıştı. Bitirdiğinde eserini İstanbul'da bastırmayı ve büyük Ermeni topluluklarının yaşadığı Adana, Harput, Van, Trabzon, Sivas gibi şehirlere dağıttırmayı planlamıştı. Ohannes İstanbuliyan, Ermeni anababaların bu hikâyeleri her gece uyumadan önce çocuklarına okuyacaklarını hayal ediyordu. Son bir buçuk sene boyunca yazmak tüm zamanını aldığı için başkalarının çocuklarına kitap yazarken kendi çocuklarını büsbütün ihmal etmiş olması ne garipti. Her ikindi bu odaya geliyor, masasına oturuyor ve yazabildiği kadar yazıyordu. Her gece odadan çıktığında çocukları çoktan yataklarına yatmış oluyordu. Yazma arzusu hayatındaki her şeyin ve herkesin önüne geçmişti. Tılsım gibi varlığını ele geçirmişti. Ama neyse ki kitap bitmek üzereydi. Bu akşam yazdığı sonuncu bölümdü, en zoru. Bunu da bitirdiğinde aşağı inecek, metni bir kurdelayla bağlayacak, altın broşu içine saklayacak ve paketi karısına verecekti. Kayıp Güvercin
"Lütfen oku," diyecekti o zaman karısına. "Eğer iyi değilse yak hepsini. Söz veriyorum sana sebebini bile sormayacağım. Ama eğer beğenirsen, Şafak Matbaasındaki Garabed Efendi'ye götür." Ohannes İstanbuliyan karısının fikirlerine herkesinkinden fazla saygı duyardı. Edebiyat ve sanat konusunda ince bir zevki vardı karısının. Onun misafirperverliği sayesinde Boğaz kıyısındaki bu konak münevverlerin, sanat ve kalem ehlinin penanı olmuştu. Kimi ünlü kimi henüz yeni, sayısız mühim sima gelip geçmişti bu evden. Okumaya, tartışmaya, yiyip içmeye gelirlerdi buraya. Birbirlerinin eserlerini kısmi, kendi eserlerini ise katmerli bir şevkle tartışmaya gelirlerdi.
dırmazsınız! Bunların hesapları sorulmayacak mı? Güldü, cevap vermedi. Nedim Beyle karısının iyiliklerini, kendisine yardımlarını anlatmaya başladı. Lakırdıyı uzattık, iki saat konuşmuşuz. Ben kalktım, izin istedim. O yatıp uyuyacak, ben de gidip dinleneceğim. Akşamüstü gene burada buluşacağız.
Yüklə 2,38 Mb. Dostları ilə paylaş:
|