Tablo: I. Temel Ekonomik Büyüklükler

3. Politika Öncelikleri ve Tedbirler

Öncelik / Tedbir	Sorumlu Kuruluş	İşbirliği Yapılacak Kuruluşlar	Süre	Yapılacak İşlem ve Açıklama
Öncelik 23. Enerji arz güvenliğini artırmak amacıyla yerli kaynakların değerlendirilmesine, kaynak çeşitliliğine ve enerji verimliliği konusuna öncelik tanınacak ve gerekli düzenlemeler yapılacaktır.
Tedbir 48. Yenilenebilir enerji kaynak potansiyelini belirleme, uygulamalarını geliştirme ve yaygınlaştırma çalışmaları sürdürülecektir.	Elektrik İşleri Etüt İdaresi	Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, TEİAŞ, TEDAŞ, MTA, DSİ, DMİ, TÜBİTAK-MAM, Tapu ve Kadastro Gn.Md., Üniversiteler, Özel Sektör	Aralık Sonu	Pik enerji talebinin karşılanması ve rüzgar enerjisi potansiyelinin daha verimli kullanılmasını temin için Pompaj Depolamalı HES’lere (PHES) yönelik potansiyel belirleme ve proje çalışmaları yapılacaktır. EPDK’ya yapılan rüzgar enerjisi başvurularının teknik değerlendirmesi yapılacak ve kapsamlı çalışmalar yatırımcıların hizmetine sunulacaktır. Güneş Enerjisi Potansiyel Atlası iyileştirilecek ve Biyokütle Atlası hazırlanacaktır.
Tedbir 49. Enerji verimliliğine ilişkin ikincil mevzuat çalışmaları tamamlanarak enerji verimliliğini ve tasarrufunu artırmaya yönelik etkin mekanizmalar kurulacaktır.	Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı	Maliye Bakanlığı, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, EİEİ, Endüstriyel İşletmeler, Üretici Birlikleri ve Dernekleri, Üniversiteler, Meslek Odaları, Enerji Verimliliği Danışmanlık Şirketleri	Aralık Sonu	Enerji Verimliliği Kanunu kapsamında, enerji verimliliği uygulama projeleri desteklenecek, endüstriyel işletmelerde enerji yoğunluğunu azaltmak üzere gönüllü anlaşma uygulamaları başlatılacaktır. Sanayi, bina ve hizmetler sektörlerinde Enerji Yönetim Sistemi oluşturulacak ve yaygınlaştırılacaktır. Bu amaçla gerekli altyapılar geliştirilecek ve eğitim çalışmaları yapılacaktır.
Tedbir 50. Nükleer güç santralleri (NGS) yapımına yönelik çalışmalar sürdürülecektir.	Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı	TAEK, DPT, EPDK, Hazine Müsteşarlığı, TETAŞ, İlgili Kuruluşlar	Eylül Sonu	NGS yapımı projesi, ülkemizin uzun dönemli arz güvenliğinin sağlanmasında nükleer enerjiden artan miktarlarda yararlanılmasını temin etmek üzere yürütülecektir. Mevcut yarışma sürecine ilaveten yeni yarışma süreçlerinin başlatılması için yasal ve idari düzenlemeler tamamlanacaktır.
Tedbir 51. Nükleer faaliyetlerin düzenlenmesi ve denetlenmesine yönelik yasal altyapı oluşturulacak ve gerekli kurumsal yapılanma tamamlanacaktır.	Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı	TAEK	Mart Sonu	Nükleer faaliyetlerin düzenlenmesi ve denetlenmesi işlemlerinin bağımsız bir kurum tarafından yürütülmesini ve TAEK’in görev ve yetkilerinin yeniden düzenlenmesini amaçlayan kanun tasarısı TBMM’ye sevkedilecektir.
Tedbir 52. Afşin Elbistan C-D Termik Santralleri yatırımına başlanacaktır.	Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı	EÜAŞ, TETAŞ	Mart Sonu	Afşin-Elbistan C-D Termik Santrallerinin yapımına ilişkin olarak yeni bir yarışma süreci başlatılacak ve bu amaç doğrultusunda yasal ve idari düzenlemeler tamamlanacaktır.
Tedbir 53. Elektrik arz güvenliği izlenecek ve gerekli önlemler alınacaktır.	Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı	DPT, EPDK, Hazine Müsteşarlığı, İlgili Kuruluşlar	Aralık Sonu	Yatırımların hızlandırılması ve başlayan yatırımların biran önce bitirilmesini teminen gerekli önlemler alınacaktır. Bu kapsamda, 5784 sayılı Kanunda öngörülen tedbirler etkin olarak uygulanacaktır. Mevcut tesislerin verimli şekilde kullanılması sağlanacaktır. Rehabilitasyon ve kapasite artırma yatırımları hızlandırılacaktır. Elektrik arz güvenliği durumu devamlı olarak izlenecektir. Piyasanın arz güvenliğini sağlamada yetersiz kaldığı durumlarda arz güvenliğinin temini amacıyla kapasite mekanizması oluşturulacaktır.
Öncelik 24. Kamu elektrik üretim ve dağıtım tesislerinin rekabetçi bir piyasa oluşturulması hedefine hizmet edecek şekilde özelleştirilmesi sağlanacaktır.
Tedbir 54. Elektrik dağıtım şirketlerinin özelleştirilmesine devam edilecektir.	ÖİB	ETKB, TEDAŞ	Aralık Sonu	Özelleştirme sonrası amaç; yüksek kayıp-kaçak oranlarının düşürülmesi, tahakkuk ve tahsilat oranlarının yükseltilmesi, verimli işletmeyle maliyetlerin düşürülerek tüketicilere yansıtılması ve yenileme-genişleme yatırımlarının özel sektör tarafından yapılmasıdır. Dağıtım ihaleleri sürdürülecektir.
Tedbir 55. Elektrik üretiminde özelleştirme çalışmalarına devam edilecektir.	ÖİB	ETKB, EÜAŞ	Mart Sonu	Rehabilitasyon ihtiyacı ve ilave ünite yapılabilme imkanı dikkate alınarak bazı santrallerin tekil olarak özelleştirilebilme imkanı değerlendirilecektir. Portföy gruplarının statüsü ve üretim özelleştirme yöntemi belirlenecektir.

ULAŞTIRMA

1. Mevcut Durum

Genel

Artan ulaşım talebine uygun demiryolu ve denizyolu fiziki altyapısının zamanında gerçekleştirilememesi ve kapıdan kapıya taşımacılık için en uygun ulaştırma modunun karayolu taşımacılığı olması, yük ve yolcu taşımalarının ağırlıklı olarak karayolu ağına yüklenmesine yol açmıştır. Bu durum, fiziki standartlar ve ağ yoğunluğu açısından yetersiz olan karayolu altyapısının, yasal sınırı aşan yüklemeler ve bakım-onarım hizmetleri için zamanında yeterli kaynak ayrılamaması gibi nedenlerle daha da yıpranmasına ve verimsiz bir ulaşım sisteminin oluşmasına sebep olmuştur.

Artan ulaşım talebi, uzun dönemli planlamalar yapılsa dahi, kısıtlı kaynakların kısa vadeli kaygılarla karayolu iyileştirme ve yapım yatırımlarına tahsis edilmesine sebep olmaktadır. Yetersiz altyapı üzerinde işletmecilik yapılan demiryollarının, rekabet edebilirliği her geçen gün azalmaktadır. Denizyollarında büyük liman altyapılarının inşasını özendirecek finansman modelleri etkin bir şekilde hayata geçirilememiştir. Sonuç olarak, kısıtlı kaynaklar, karayolu ağırlıklı yapı ve sürekli artan talep kendi kendini besleyen olumsuz bir yapı yaratmıştır.

TABLO:IV. - Ulaştırma Alt Sektörlerindeki Gelişmeler

					Yıllık Artış (%)
	Birim	2006 Gerçekleşme (1)	2007 Gerçekleşme (2)	2008 Tahmin (3)	2007 (2/1)	2008 (3/2)
DEMİRYOLU ULAŞIMI
Yolcu Taşıma (Yurtiçi)	Milyon-Yolcu-Km	3 802	3 999	3 600	5,2	-9,9
Yük Taşıma (Yurtiçi)	Milyon-Ton-Km	8 227	8 439	9 400	2,6	11,4
Yük Taşıma (Yurtdışı)	Milyon-Ton-Km	1 318	1 316	1 480	-0,2	12,5
DENİZYOLU ULAŞIMI
Yük taşıma (Yurtiçi)^(1)	Milyon –Ton-Km	5 518	6 140	7 050	11,3	14,85
Yük taşıma (Yurtdışı)^(1)	Milyon –Ton-Km	775 500	896 400	1 033 000	15,6	15,3
Türk Deniz Tic. Filosu Tonajı (300 Grt ve Üstü)	Bin DWT	7 270	7 225	7 850	-0,6	8,6
HAVAYOLU ULAŞIMI
Yolcu Taşıma (Yurtiçi)^(2)	Milyon-Yolcu-Km	5 265	6 177	6 862	17,3	11,1
Yolcu Taşıma (Yurtdışı)^(2)	Milyon-Yolcu-Km	20 099	24 124	26 464	20,0	9,70
KARAYOLU ULAŞIMI ^(3)
Yolcu Taşıma (Yurtiçi)	Milyon-Yolcu-Km	187 593	209 115	215 388	11,5	3,0
Yük Taşıma (Yurtiçi)	Milyon-Ton-Km	177 399	181 330	190 397	2,2	5,0
BORU HATTI ULAŞIMI
Yük taşıma (Yurtiçi) ^(4)	Milyon-Ton-Km	2 842	2 130	2 265	- 25,0	6,3
Yük Taşıma (Transit) ^(4)	Milyon-Ton-Km	9 118	32 591	56 787	257,4	74,2
Doğal Gaz ^(5)	Milyon-Sm^3	30 308	35 882	38 387	18,3	6,98

⁽¹⁾ Denizyoluyla yapılan taşımaların tümünü kapsayan hesaplanmış tahmini taşıma miktarlarıdır.

⁽²⁾ Yalnız THY tarafından yapılan taşımalardır.

⁽³⁾ KGM’nin sorumluluğu altındaki yol ağında yapılan taşımalardır.

⁽⁴⁾ Yalnız ham petrol taşımalarıdır.

⁽⁵⁾ Rusya Federasyonu, Nijerya, Cezayir, Azerbaycan ve İran’dan BOTAŞ tarafından ithalatı yapılan toplam doğal gaz taşımalarıdır.

Türkiye’yi Trans-Avrupa Ulaştırma Ağlarına (TEN-T) bağlayacak ana ulaştırma akslarının belirlenmesi için yapılan Ulaştırma Altyapı İhtiyaçları Analizi (TINA) çalışması tamamlanmış, bu çalışmanın baz oluşturduğu TEN-T müzakereleri 2008 yılında başlamıştır.

Hızlı ve plansız kentleşme, kentlerde yaşanan yüksek nüfus artış hızı ve motorlu taşıt sahipliğindeki yükseliş; Türkiye’de kentiçi ulaşımda yaşanan fazla yakıt tüketimi, çevre kirliliği, kazalar ve trafik sıkışıklığı sorunlarının artarak devam etmesine sebep olmaktadır. Kentiçi ulaşımda bütün belediyeler için bağlayıcı olacak ulusal standart ve kriterlerin belirlenememiş olması, yüksek maliyetli raylı sistemlerin yapımı konusunda önceliklendirme yapılamamasına neden olmaktadır.

2007 yılı verilerine göre, Türkiye’de şehirlerarası yolcu taşımalarının yaklaşık yüzde 95,4’ü, yük taşımalarının ise yaklaşık yüzde 91,6’sı karayolu ile gerçekleştirilmektedir. Bu oran AB-27 ülkelerinde 2006 yılı için yolcu taşımalarında yüzde 83, yük taşımalarında ise yüzde 46 düzeyindedir. Aynı yıl itibarıyla, AB-27 ülkelerinde yük taşımalarının yaklaşık yüzde 41’i denizyolu ve iç suyolları üzerinden gerçekleştirilmiştir.

Mevcut ulaştırma altyapı yoğunluğu incelendiğinde, Türkiye’nin AB-27 ortalamasının oldukça altında karayolu, otoyol ve demiryolu ağına sahip olduğu gözlenmektedir. AB-27’de kilometrekareye düşen ortalama karayolu uzunluğu 0,414 km, otoyol uzunluğu 0,015 km iken, ülkemizde sırasıyla 0,082 km ve 0,003 km’dir. Asfalt kaplamalı köy yolları da değerlendirmeye alınsa bile, ülkemizin karayolu yoğunluğunun AB-27 ortalamasının yaklaşık yarısı düzeyinde kaldığı görülmektedir.

TABLO:IV. - Ülkelere Göre Ulaştırma Alt Sektörlerinin Karşılaştırması

Ülkeler	Karayolu Yoğunluğu km/km^2 (2005)	Otoyol Yoğunluğu km/km^2 (2005)	Demiryolu Yoğunluğu km/1.000 km^2 (2005)
Çek Cumhuriyeti	0,704	0,007	120
Fransa	0,728	0,020	53
Almanya	0,648	0,035	97
Belçika	0,514	0,057	114
Avusturya	0,428	0,020	68
AB-25	0,414	0,015	50
Türkiye	0,082^1	0,003	11

Kaynak: AB Enerji-Ulaştırma İstatistikleri, Karayolları Genel Müdürlüğü

(1) Yalnızca otoyollar, devlet ve il yolları dikkate alınmıştır. Asfalt kaplamalı köy yolları dikkate alındığında bu oran yaklaşık 0,201 olmaktadır.

Karayolu

Ülkemizde özellikle yük taşımacılığının yüzde 90’lar düzeyinde karayolu ile gerçekleştiriliyor olması, karayollarındaki ağır taşıt trafiğini artırmakta ve bu durum trafik güvenliğini azaltmaktadır. Devlet yolları üzerindeki ortalama günlük trafik, AB değerlerine göre düşük olmasına rağmen, 2006 yılı verilerine göre Türkiye’de trafik kazalarında 100 km yola düşen ölü sayısı AB-27 ortalamasının yaklaşık 3,1 katı düzeyindedir.

2008 yılı başı itibarıyla köy yolları hariç toplam 63.899 km uzunluğundaki devlet ve il yollarının 3.729 km’si stabilize, toprak ve geçit vermez yol niteliğindedir. Yurt içi yük taşımalarının yüzde 90’ının gerçekleştirildiği karayollarında ağır taşıt trafiğine uygun bitümlü sıcak karışım (BSK) kaplamalı yol uzunluğu ise 9.393 km’dir.

TABLO:IV. - 2008 Yılı Başı İtibarıyla Karayolu Ağının Durumu

(Km)

Yol Sınıfı	BSK	Sathi Kaplama	Parke	Stabilize	Toprak	Geçit Vermez	Toplam
Otoyollar	2 001	-	-	-	-	-	2 001
Devlet Yolları	6 538	24 205	49	213	106	222	31 333
İl Yolları	868	26 414	109	1 583	841	764	30 579
Toplam	9 407	50 619	158	1 796	947	986	63 913

Kaynak: Karayolları Genel Müdürlüğü

15.000 km bölünmüş yol yapım hedefi kapsamında Eylül 2008 itibarıyla yaklaşık 660 km bölünmüş yol tamamlanmış ve otoyollar dahil çok şeritli karayolu ağı 13.929 km’ye ulaştırılmıştır. 2008 yılında ayrıca bölünmüş yollar üzerinde yaklaşık 300 km BSK kaplama yapımının gerçekleştirilmesi beklenmektedir.

Sürücü belgelerinin AB sürücü belgeleriyle uyumlaştırılması, belirli araçlara hız sınırlayıcı teknik cihaz takılması, sürücülerin çalışma ve dinlenme sürelerinin düzenlenmesi, trafik kazalarına ilişkin AB standartlarıyla uyumlu veri tabanı oluşturulması ve ülkemizde sürücülere verilen eğitimlerle AB üyesi ülkelerdeki sürücü eğitimi arasında denkliğin sağlanması amacıyla gerekli yasal düzenleme çalışmalarına devam edilmektedir.

Demiryolu

Türkiye’deki mevcut demiryolu ağı, 8.697 km’si ana hat olmak üzere toplam 10.991 km olup, 2.274 km’si elektrikli ve 3.098 km’si sinyallidir. Ana şehirler arasındaki koridorlarda taşımacılık eski bir altyapı üzerinde sürdürülmeye çalışılmaktadır. Türkiye’de hem demiryolu yoğunluğu hem mevcut demiryolları üzerindeki trafik yoğunluğu azdır. Ayrıca, Türkiye’de yüzde 21 olan elektrikli hat oranı, yüzde 50 olan AB ortalamasının oldukça altındadır. Demiryolu altyapısının en önemli sorunu büyük nüfuslu şehirler arasındaki demiryolu hatlarının yüksek hız ve kaliteli hizmete uygun olmamasıdır.

Blok tren işletmeciliğine geçiş, yeni ve verimli yük vagonlarının temini ve özel sektörün kendi mülkiyetindeki vagonlarla taşımacılığın teşviki neticesinde, yük taşımacılığında milyon ton/km bazında 2007 yılı yurt içi taşımalarda yüzde 2,6 artış sağlanmış, yurt dışı taşımalar ise 2006 yılı seviyesinde kalmıştır. Yük taşımacılığına olumlu yönde etki edecek yeni demiryolu yatırımları yapılmaktadır. Uluslararası trenlere hizmet verecek Muratlı-Tekirdağ demiryolu ve önemli bir sanayi merkezi olan Kemalpaşa’nın demiryolu şebekesine bağlantısını sağlayacak Kemalpaşa Demiryolu Bağlantı Hattının yapımları devam etmektedir.

Yolcu taşımacılığında yolculuk süresinin uzun; güvenlik ve güvenilirliğin ise düşük olması, talebin yetersiz düzeyde kalmasına sebep olmaktadır. Bununla birlikte, Ankara ve İstanbul arasında hızlı, güvenli ve konforlu bir yolculuk sağlayacak olan ve 2004 yılında inşaatına başlanan Ankara-İstanbul Hızlı Tren projesinin Ankara-Eskişehir kesiminde test sürüşleri devam etmektedir. Eskişehir-Köseköy kesiminin ihale süreçleri tamamlanmış ve kredi sözleşmesi imzalanmıştır. Ankara-Konya Hızlı Tren projesinin altyapı inşaatının 2009 yılında tamamlanması beklenmekte olup, üstyapı yapım çalışmaları devam etmektedir.

TCDD Kanunu ve Demiryolu Kanunu taslakları hazırlanmıştır. Ancak, söz konusu Kanun taslaklarının kanunlaşması süreci ile ilgili işlemler Ulaştırma Bakanlığı tarafından başlatılamamıştır.

Denizyolu

Türkiye’de 2007 yılı sonu itibarıyla 4,7 milyon TEU (Twenty Feet Equivalent Unit) konteyner ve 235 milyon ton konteyner harici yük elleçlenmiştir. 2007 yılında elleçlenen konteyner ve yük miktarı 2006 yılına göre sırasıyla yüzde 23 ve yüzde 17 artmıştır. Bununla birlikte, Türkiye’deki limanların ölçek ekonomisinden uzak ve dağınık yapıda olmaları sebebiyle liman başına elleçlenen yük miktarları AB’nin Akdeniz’deki limanlarıyla karşılaştırıldığında düşük seviyede kalmaktadır. Büyük ölçekli liman yatırımlarının zamanında gerçekleştirilememesi, artan ticaret talebinin baskısıyla birlikte, küçük ölçekli liman ve iskelelerin yapımına yol açmakta, bu da yük trafiğinin dağılmasına ve liman başına elleçleme miktarının düşük kalmasına neden olmaktadır. Ayrıca, ölçek ekonomisi yakalanamadığı için limanlara yeterli yük çekilememekte ve Türkiye denizyolunda transit bir ülke olamamaktadır.

Deniz güvenliği konusunda önemli bir iyileşme göstererek Paris Mutabakat Zaptında kara listeden gri listeye geçen Türk bandırası sicilinde mevcut durum korunmaktadır. Türk kıyılarındaki deniz güvenliğini artırmak amacıyla başta İzmit Körfezi, İzmir Limanı/Nemrut Koyu-Aliağa Bölgesi ve Mersin Limanı/İskenderun Körfezi Gemi Trafik Hizmetleri Sistemi Projesi olmak üzere yatırımlar devam etmektedir. Boğazlarda deniz güvenliğinin sağlanması amacıyla yatırımı süren 2 adet römorkör temini projesi de 2008 yılı sonunda tamamlanacaktır. Türkiye’nin dünya gemi inşa sanayiindeki konumunun geliştirilmesi amacı çerçevesinde yatırımı sürdürülen Sürmene-Yeniçam Tersanesi Mendirek ve Fener Kulesi İnşaatı 2008 yılında tamamlanacaktır. Ayrıca, Karasu Limanının da 2008 yıl sonu itibarıyla tamamlanması beklenmektedir.

TABLO:IV. - Akdeniz Limanlarındaki Konteyner Trafiği (2005)

Limanlar	Konteyner (Bin TEU)
Gioia Tauro-İtalya	3 123
Algeciras-İspanya	3 182
Valencia-İspanya	2 412
Barcelona-İspanya	2 069
Pire-Yunanistan	1 401
Cenova-İtalya	1 038
La Spezia-İtalya	916
Marseille-Fransa	911
Ambarlı	1 186
İzmir	784
Mersin	596
Haydarpaşa	340

Kaynak: AB Enerji-Ulaştırma İstatistikleri, TCDD İstatistikleri, Ambarlı Limanı İstatistikleri
Havayolu

Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü (DHMİ) tarafından işletilen havalimanı ve hava meydanlarının sayısı 40’a ulaşmıştır. Bunun dışında Batman İl Özel İdaresi tarafından işletilen Batman Havaalanı, Anadolu Üniversitesi tarafından işletilen Eskişehir Anadolu Havaalanı ve özel şirket tarafından işletilen İstanbul Sabiha Gökçen ve Zonguldak Çaycuma havaalanları ile sivil trafiğe açık meydan sayısı 44’tür.

Ülkemizdeki meydanlardaki yolcu trafiğinin yaklaşık yüzde 91’i Atatürk, Antalya, Esenboğa, Adnan Menderes, Dalaman, Bodrum/Milas, Adana, Trabzon ve Sabiha Gökçen havalimanlarında gerçekleşmektedir. Bu meydanların kapasitelerinin artırılmasına yönelik yatırımlar ile hizmet standartlarının yükseltilmesi ve hava trafik yönetimi ile ilgili projeler sektör açısından önceliğini korumaktadır.

2007 yılında havalimanı ve meydanlarında gerçekleşen yolcu trafiği, bir önceki yıla göre dış hatlarda yüzde 16,6 artarak 38,3 milyon, iç hatlarda yüzde 11 artarak 32 milyon ve toplamda ise yüzde 14 artarak 70,3 milyon olarak gerçekleşmiştir. 2008 yılında toplam trafiğin 77 milyon yolcuya yükselmesi beklenmektedir.

2. Temel Amaç ve Hedefler

Ulaştırma sektöründeki temel amaç, ülke ekonomisinin ve sosyal hayatın gereksinimlerine uygun, taşıma türleri arasında dengenin sağlandığı, çağdaş teknoloji ve uluslararası kurallarla uyumlu, çevreye duyarlı, ekonomik ve güvenli taşımacılığın yapıldığı bir ulaştırma altyapısının zamanında oluşturulmasıdır. Ulaştırma alt sektörlerinin birbirlerini tamamlayıcı nitelikte çalışması ve kombine taşımacılığın yaygınlaştırılması esastır.

Karayolu sektöründe temel hedef, bölünmüş yol yapım çalışmalarına öncelikle yoğun taşıt trafiğine sahip ana güzergâhlarda devam edilmesi; ağır taşıt trafiği yüksek güzergâhların BSK kaplamalı hale getirilmesi; trafik güvenliği altyapısı ve denetim hizmetlerinin iyileştirilmesi ve kara noktaların giderilmesi suretiyle yüksek kalite standartlarında hizmet veren, güvenli ve diğer taşıma türleri ile uyumlu bir karayolu ağının oluşturulmasıdır.

Otoyollarda mevcut altyapının korunmasına önem ve öncelik verilecek, akıllı ulaşım sistemleri kapsamında otomatik geçiş sistemleri yaygınlaştırılacak, sürücü bilgilendirme ve trafik yönetim sistemleri tesis edilecektir.

2008 yılı sonunda trafiğe açılması hedeflenen Gaziantep-Şanlıurfa Otoyolu ile Kemerhisar-Pozantı Otoyolundaki eksik kalan işlerin tamamlanmasına yönelik yatırımlara ve büyük şehir geçişlerinin çevre yollarına dönüştürülmesi politikası çerçevesinde başlatılan Bursa Çevreyolu projesinde eksik kalan bağlantı yolları yapımına devam edilecek, İzmir Çevreyolu 2009 yılı sonunda tamamlanacaktır.

Yük taşımalarının demiryolu ağırlıklı yapılması ulaştırma sektöründe stratejik bir amaçtır. Bu doğrultuda demiryolunda özel sektör tren işletmeciliği geliştirilecektir. Yük taşımacılığı özel sektörün işletmecilik avantajlarından yararlanmak üzere serbestleştirilecek ve TCDD yeniden yapılandırılarak kamu üzerindeki mali yükü sürdürülebilir bir seviyeye çekilecektir. Özel sektörle ortaklıklara gidilerek başta sanayi bölgeleri olmak üzere demiryolu bağlantı hattı yatırımları yapılacak ve araç yatırımları özel sektöre bırakılacaktır.

Artan ticaretin kesintisiz ve etkin bir şekilde akışını sağlayacak ve Türkiye’nin transit ülke konumuna gelmesini kolaylaştırmak amacıyla büyük ölçekli ana limanlar oluşturulacaktır. Özellikle Çandarlı Limanının yapımına geçilmesi için gerekli adımlar atılacaktır. Türk limanlarının AB deniz otoyolları ana aksları üzerinde yer alması yönündeki çalışmalara devam edilecektir. Ayrıca, deniz güvenliği konusundaki projelerin bir an önce tamamlanması sağlanacaktır. Paris Mutabakat Zaptı kapsamında gri listeden beyaz listeye geçmek için çalışmalara devam edilecektir. Devletin liman işletmeciliğindeki azalan rolü, düzenleyici rolünün önemini artırmıştır. Bu rolün yerine getirilebilmesi için liman yönetim modeli oluşturulacaktır.

Havayolu ulaşımı sektöründe, ülkemizdeki havaalanları altyapısının mevcut durum analizinin yapılmasının ardından değerlendirme ve önceliklendirme yapılabilmesine imkan verecek ve bunun sonucunda orta ve uzun vadeli yatırımları yönlendirecek “Havaalanları Master Plan” çalışması başlatılacaktır. Havalimanı ve havaalanlarındaki toplam trafiğin 81 milyon yolcuya yükselmesi beklenmektedir.

Kent içi ulaşımda gerek yerel, gerek merkezi idare düzeyinde, proje seçimi ve finansmanı ile yapım ve işletme aşamalarında uygulanacak ulusal standartların oluşturulması için gerekli çalışmalara öncelik verilecektir.

Kentlerimizde en yaygın ve temel toplu taşım türü olan otobüs sistemlerinin geliştirilmesine öncelik verilecek, raylı sistem yatırımları zirve saatte kritik kesitte tek yönde 15.000 yolcu/saat üzerinde yolculuk talebine sahip koridorlarda gerçekleştirilecektir. Raylı sistem projelerinin yatırım programına alınması aşamasında projelerin ekonomik ve mali yapılabilirliğinin yanı sıra, teklif veren belediyenin mali yapısı da göz önünde bulundurulacaktır. Projelerin finansmanında özkaynak kullanımı esas olacak, dış finansman kaynakları sadece yüksek teknoloji uygulamalarını içeren işlerin yapımında kullanılacaktır. Kent içi raylı sistem projelerinde yerli sanayiden azami ölçüde faydalanılacaktır. Uluslararası rekabet gücünün artırılabilmesi amacıyla, projelerin planlama sürecinden başlayarak finansmanının sağlanmasına kadar bütün aşamalarda, belediyeler yerel sanayi ile işbirliğine yönlendirilecektir. Hazine garantili dış kredi ile gerçekleştirilecek raylı sistem projelerinde toplam maliyetin asgari yüzde 25’i belediye özkaynaklarından karşılanacaktır.

3. Politika Öncelikleri ve Tedbirler

Öncelik/Tedbir	Sorumlu Kuruluş	İşbirliği Yapılacak Kuruluşlar	Süre	Yapılacak İşlem ve Açıklama
Öncelik 25. Ulusal ulaşım ağlarımızın Trans-Avrupa Ulaştırma Ağları (TEN-T) ile bütünleşmesi yönünde çalışmalar hızlandırılacaktır.
Tedbir 56. Ulaştırma Operasyonel Programında yer alan projelere başlanacaktır.	Ulaştırma Bakanlığı	DPT, Hazine Müsteşarlığı	Aralık Sonu	Halkalı-Kapıkule Yeni Demiryolu Projesinin yapım ihalesi AB-IPA fonları kullanılarak yapılacaktır. Irmak-Karabük-Zonguldak Demiryolu Hattı Elektrifikasyon ve Sinyalizasyon Sistemleri kurulması ile Çandarlı ve Mersin Konteyner Limanlarının hizmet ihaleleri (fizibilite, ÇED, ihale dokümanlarının hazırlanması) tamamlanacaktır.
Öncelik 26. Bölünmüş yol yapımı ve standartlarının yükseltilmesi ile mevcut karayolu alt yapısı iyileştirilecektir.
Tedbir 57. Bölünmüş yol yapımına devam edilecektir.	Ulaştırma Bakanlığı (TCK)	DPT	Aralık Sonu	Bölünmüş yol ağında 15.000 km hedefi doğrultusunda ana güzergahlarda yapımı devam eden bölünmüş yol çalışmaları sürdürülecektir. Ayrıca, 2009 yılı içerisinde BSK, sathi kaplama ve üstyapı seviyesinde yaklaşık 1.700 km bölünmüş yol yapımı tamamlanacaktır.
Tedbir 58. Ağır taşıt trafiği bulunan yolların fiziki standardı yükseltilecektir.	Ulaştırma Bakanlığı (TCK)	DPT	Aralık Sonu	Ortalama günlük ağır taşıt trafiği 1.000 aracın üzerinde olan güzergâhlarda toplam 500 km BSK yapımı gerçekleştirilecektir. Ayrıca yaklaşık 17.000 km asfalt yenileme ve onarım çalışması yapılacaktır.
Öncelik 27. Karayollarında trafik güvenliği artırılacaktır.
Tedbir 59. Karayolu altyapısındaki kara noktalar; ana karayolu güzergahlarında otokorkuluk, yatay-düşey işaretleme ve trafik levhaları iyileştirilecektir.	Ulaştırma Bakanlığı (TCK)	Emniyet Gn. Md.	Aralık Sonu	69 adet kaza potansiyeli yüksek kesim ile 91 adet kara noktada iyileştirme çalışması yapılacaktır. Yapımı tamamlanan bölünmüş yollar başta olmak üzere karayollarında 470 km otokorkuluk yapımı ve onarımı gerçekleştirilecek, 56.000 km yolda 16.000.000 m^2 yatay işaretleme yapılacak, düşey işaret levhalarında yüzde 25 oranında yenileştirme ve iyileştirme sağlanacaktır.
Öncelik 28. Yük taşımacılığında demiryoluna ve denizyoluna ağırlık verilecektir.
Tedbir 60. Organize sanayi bölgelerine, büyük fabrikalara ve limanlara özel sektör katkısı ile bağlantı hatları yapılacaktır.	Ulaştırma Bakanlığı	DPT	Aralık Sonu	İzmir Kemalpaşa Organize Sanayi Bölgesi (KOSBİ) demiryolu bağlantı hattı inşaatı ve Tekirdağ-Muratlı Demiryolu yapım projeleri tamamlanacaktır.
Tedbir 61. Limanların geri sahasında demiryolu aktarım terminalleri veya karada konteyner terminalleri kurularak, demiryolu taşımacılık anlayışından lojistik taşımacılık anlayışına geçilecektir.	Ulaştırma Bakanlığı (TCDD)	DPT	Aralık Sonu	Kocaeli-Köseköy ve Hasanbey lojistik merkezleri tamamlanacak; Palandöken, Uşak, Boğazköprü, Yenice ve Gökköy lojistik merkezlerinin yapımına başlanacaktır.
Öncelik 29. TCDD’nin hizmet kalitesini ve sektör içindeki payını artırmak, kamu üzerindeki mali yükünü azaltmak amacıyla kurum yeniden yapılandırılacaktır.
Tedbir 62. Demiryolu sektörüne ve TCDD’ye ilişkin yeni yasal düzenlemeler yapılacaktır.	Ulaştırma Bakanlığı	TCDD	Aralık Sonu	Demiryolu Kanunu ve TCDD Kanunu Taslakları nihai hale getirilerek tasarılar TBMM’ye sevk edilecektir.
Öncelik 30. Ankara merkez olmak üzere İstanbul-Ankara-Sivas, Ankara-Afyonkarahisar-İzmir, Ankara-Konya ve Bursa bağlantısından oluşan çekirdek ağ üzerinde hızlı tren ile yolcu taşımacılığına başlanacaktır.
Tedbir 63. Ankara merkez olmak üzere hızlı tren çekirdek ağı oluşturulacaktır.	Ulaştırma Bakanlığı (TCDD)	Ulaştırma Bakanlığı, DPT	Aralık Sonu	Gebze-Köseköy kısmının ihalesi yapılacak, Ankara-Konya Hızlı Tren projesinin altyapısı tamamlanacak ve Ankara-Sivas Demiryolu projesinin Yerköy-Sivas kesiminin altyapı ihalesi ve Kayaş-Yerköy arası uygulama projesi tamamlanacaktır.
Öncelik 31. Liman kapasiteleri artırılacak, limanlar kombine taşımacılık yapılan lojistik merkezler haline getirilecek ve limanların etkin yönetimi sağlanacaktır.
Tedbir 64. Türk Limanları için Liman Yönetim Modeli oluşturulacaktır.	Ulaştırma Bakanlığı (Denizcilik Müsteşarlığı)	Ulaştırma Bakanlığı, DPT, ÖİB, TCDD, İlgili Belediyeler, Deniz Tic. Odası, TÜRKLİM	Aralık Sonu	Liman yönetiminde dağınıklığın giderilmesi ve devlet tarafından belirlenecek politikanın, liman ihtiyaçlarını da gözönüne alacak şekilde uygulanmasını teminen bir model oluşturulacak ve liman otoritesi kurulacaktır.
Tedbir 65. Kıyı Yapıları Master Planı hazırlanacaktır.	Ulaştırma Bakanlığı	Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Denizcilik Müsteşarlığı, ÖİB, TCDD, İlgili Belediyeler, Deniz Tic. Odası, TÜRKLİM, OSD	Aralık Sonu	Artan ticaretin kesintisiz ve etkin bir şekilde akışını sağlayacak ve Türkiye’nin transit ülke konumuna gelmesini kolaylaştıracak olan büyük ölçekli ana limanlar oluşturulabilmesi amacıyla, uygun liman sahalarını belirleyecek ve girişimcilerin bu sahalara yönlendirilmesini sağlayacak Kıyı Yapıları Master Planı çalışması tamamlanacaktır.
Öncelik 32. Uzun dönemli talebi karşılamaya yönelik yeni havaalanı yatırımları planlanacaktır.
Tedbir 66. Havaalanları Master Planı hazırlanacaktır.	Ulaştırma Bakanlığı (DHMİ)	DPT, DLHİ, SHGM	Aralık Sonu	Havaalanlarında mevcut durum analizi yaparak ve yeni yatırım ihtiyaçlarını belirleyerek orta ve uzun vadeli yatırımları yönlendirecek Havaalanları Master Planı çalışması başlatılacaktır.
Tedbir 67. İstanbul’a üçüncü havalimanı için yer tespiti ve fizibilite çalışmaları başlatılacaktır.	Ulaştırma Bakanlığı	DPT, DHMİ, İstanbul Valiliği, İstanbul Büyükşehir Belediyesi	Aralık Sonu	İstanbul’un gelişim planlarıyla uyumlu olacak şekilde, ulaşım ve imar planları çerçevesinde yeni bir havalimanı için gerekli asgari fiziksel şartları taşıyan bölgeler arasından yer seçimini takiben etüt ve proje çalışmaları başlatılacaktır.
Öncelik 33. Ulaştırma altyapısı ihtiyaçlarının karşılanmasında özel sektör katılımını artıracak modeller gerçekleştirilecektir.
Tedbir 68. Kamu-özel işbirliği kanunu çıkarılacaktır.	DPT	Ulaştırma Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı	Haziran Sonu	Yeni kamu-özel işbirliği modellerinin hayata geçirilmesine ve kamu-özel işbirliği modellerinin daha çok sayıda sektöre uygulanabilmesini sağlamaya yönelik olarak hazırlanan tasarı TBMM’ye sevk edilecektir.
Öncelik 34. Kentiçi ulaşımda yerel ve merkezi idare düzeyinde proje önceliklendirmesi ve finansmanı ile yapım ve işletme aşamalarında uygulanacak ulusal standartlar geliştirilecektir.
Tedbir 69. Kentiçi raylı sistem projelerinin DLHİ Genel Müdürlüğü tarafından incelenmesi ve onaylanmasına ilişkin esasları düzenlemeye yönelik yönetmelik çıkarılacaktır.	Ulaştırma Bakanlığı	DPT	Aralık Sonu	3348 sayılı Ulaştırma Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun gereği kentiçi raylı sistem proje ve şartnamelerinin DLHİ Genel Müdürlüğü tarafından onayı gerekmektedir. Söz konusu Kanunun ilgili maddesi gereğince bir yönetmelik hazırlanacak ve raylı sistem projelerinin DLHİ Genel Müdürlüğü tarafından onayı sürecinde yapılacak işlemler belirlenecektir.