Qarabağ: folklor da bir tariXDİR

SEYİD YASİN AĞA
Seyitdər hakqında danışmağ istiyərdim, eşitdiyimi yəni. Mən Seyit Yasin ağa hakqında eşitmişəm. Seyit Yasin ağa ağır seyit­dər­dən biri olup. Eşitdiyimə görə də böyüh hörmət qazanıp, hörmət eliyiplər. Məclisdərdə həmişə başa keçirdərdilər, başda oturardı. Bir dəfə də necə olursa, məclisdə qəflətən ayağını uzadır. Hamı onnan soruşur ku, sən niyə bəs heç nə demədən, eləmədən ayağını uzat­dın? Cavaf verir ki, biri mənim adımı çəhdi, ona gora. Yanı dəvə karvanı gedərkən onun sahibi adımı çəhdi ki, köməh elə. Ona gora mən ayağımla həmin dəvəni büdrəməyə qoymadım. Bına heç kim inammır. Sonra əlavə eliyir ki, həmin adam dördüncü gün gəlip mə­nə nəzir verəcəh, onda hamınız görüb bilərsiniz. Bir neçə gün keçir, həmin dördüncü gün gəlir. Bı zaman hamı yığışır deyilən yerə. Həmin dəvə sahibi gəlir, tanımır həmin adamı. Yasin ağanı ta­nımır, üzünü də görmüyüp, adın eşidipdi elə. Dəvə Yasin ağanı ta­nıyır, onun qarşısında diz çökür. Ağ dəvə olur, qarşısında diz çö­kür, bilillər ki, həmin dəvəni dəvə sahibi ona nəzir verməh isdə­yir. Hə, dəvə sahibi gəlir, qarşısında diz çökür, onun üsdündəkiləri, yəni nəzir kimi verməh istəyir Yasin ağıya. Yasin ağa qəbul eləmir, onu qaytarır, üsdündə götürülən bəxşişi də paylıyır insannara.

Bir neçə müddətdən sora Yasin ağa yuxu görür, yuxuda ona ölümünü bildirillər, müddət qoyullar. O, Quran kitabı oxumağa baş­dıyır, üç oğlu olur, üçünü də çağırır yanına. Deer, mən Quran kitabı oxuyacam, bir axunt çağırın, əgər mən ölsəm, dayananda axunt Quran kitabını yarımçıx qoymasın, davam elətdisin. Onun dediyi kimi eliyillər. Quran kitabını oxumağa başdıyır, axunt da gəlir, deyilən vaxda da ölür, həmin axunt da davam elətdirir. Onu dəfn eləməyə aparıllar. Üç oğlu cənazəni apardığı zaman görüllər ki, atın başında biri gəlir, üzü örtülü olur. Axırıncı oğlu bını gözün­nən atasına oxşadır, yəni Yasin ağıya oxşadır gözünnən. Bir az keçir, soora aparıllar, aparıllar, dözməyip həmin adam – atdı tabuta yaxınnaşır, cəsədə baxmağ isdəyir, üçüncü oğlu da axırıncı döz­məyib onun üzünü açır, görüllər ki, Yasin ağanın özüdü. Yəni hə­min adam atdı vəzyətində gəlir. Bu zaman həmin adam başdıyır ona qarğış eliyir. Öz oğluna qarğış eliyir, soora gedir. Həmin tabutu aparanda görüllər ki, artığ onun qəbri orda hazırdı. Qəbri də qoyulup, baş daşı da qoyulub. Həmin qarğışdan sooa hamı bunnan pis olur da. Deyir, yəni necə olacax. Qarğış olur da, ağır qarğış olur. Oğluna qarğış olunannan soora həmin oğlu həmin müddətdən itip, bir daha tapılmıyıp. Eştdiyimə görə. (Kimdən eşitdiyini soru­şanda mamagil işdə danışırdılar deyə cavab verdi – top.).