Sh. Sodiqova

6. Qaysi o ‘yin turida bolalar o ‘yin qoidalarini o ‘z!ari o ‘yin jara-
yonida belgilashadi?
A) Qoidali o ‘yinlar
B) Ijodiy o ‘yinlar
C) Sahnalashtirilgan o'yinlar
D) Qurish-yasash o ‘yinlari
7. Didaktik o ‘yinlar to‘g ‘ri berilgan qatorni aniqlang.
A) Buyum va o‘yinchoqlar bilan o ‘ynaladigan
B) Stol-bosma
C.) Og‘zaki so'z o ‘yinlari
D) Barcha javoblar to‘g‘ri
229

---

IV B O ‘LIM . M A KTABG ACH A TA’LIM
M U A SSA SA SI M ENEJM ENTI
X V II bob. M A K TA BG A C H A TA’LIM M U A SSA SA SIN I
B O SH Q A R ISH N IN G N AZAR IY A SO SLARI
“M enejm ent”
inelizcha so'z b o ‘lib, o ‘z- 
Ta’lim menejmenti 
. . 
, 
, 
, 
. 
, , 
, /r 
,
, 
. 
, ^ 
bek tilida boshqaruvm tashkil etish (bosh-
- boshqaruv san ati 
. . .
, 
, , . . 
, , •, 
• , 4
sifatida 
qansh, boshqaruv hokimiyati, tashkil etish),
rahbarlik qilish (rejalashtirish, tartibga solish- 
muvofiqlashtirish, nazorat qilish) m a’nolarini anglatadi. M enejment 
ko‘zlangan maqsadlarga erishish uchun faoliyatni, va'ni insonlar yoki 
ularning guruhlari faoliyatini muvofiqlashtirish hamda boshqarish 
usullari, shakllari va vositalari majmuidir.
Sodda qilib aytganda, menejment umurniy holda u yoki bu faoliyat 
turini tashkil etishni va unga rahbarlik qilishni, y a’ni turli xil sohalarda 
faoliyat ko'rsatayotgan insonlarning xatti-harakatlarini, munosabatlarini 
muvofiqlashtirish, ularning imkoniyatlari va qobiliyatlaridan to ‘g ‘ri 
foydalanishni tashkil etish, nazorat qilish va boshqarishni bildiradi. 
Menejment eng avvalo insonlami boshqarish, ularni o‘z faoliyatiga qiziq- 
tirish, tadbirkorlikka, mehnatga ijodiy yondashish, o‘ziga ishonish tuy- 
g‘ularini shakllantirish, sohalar bo‘yicha bilim, ko'nikm a va malakalarni 
egallashiga ko‘maklashish, yangilikka va ijodkorlikka chorlash, inson- 
laming faoliyatini boshqarish demakdir.
L.Fishman fikriga ko'ra, 
ta'lim menejmenti
- bu ilmiy asosda tashkil 
etilgan, o‘ziga xos pog‘onaviylikka asoslangan boshqaruv: rahbar, 
pedagogik jamoa, ta’lim oluvchilar jamoasi. Shunga ko‘ra boshqaruvni 
turli xil modellar asosida amalga oshirish mumkin: integral model, 
birinchi pog'ona - pedagogik jam oa faoliyatini boshqarish; ikkinchi 
pog'ona - bolalar faoliyatini boshqarish40.
Bundan tashqari, olimlar ta’lim menejmetining bir qator o'zig a xos 
xususiyatlarga ega ekanligini ham ta’kidlab o ‘tishadi. Ular orasida 
quyidagi xususiyatlar asosiy hisoblanadi:
- t a ’lim menejmenti “maqsadga muvofiqlik” so‘zi bilan aniqlanadigan 
m a’naviy o'lchovga ega;
40. Turg'unox S.T. Umurniy o ‘rta ta ’lim muassasalari boshqaruv faoliyatining nazariy 
asoslaji: Pedagogika fanlari doktori. ...diss. - Т., 2007. - 25-b.
230

---

-
ta ’lim menejmenti - bu fan va san’at (chunki bunda insonlar 
o'rtasidagi o ‘zaro munosabatlar katta rol cfynaydi);
-m enejm ent m azm unidao‘z aksini topadigan shaxs, davlat vajam iyat 
manfaatlarining o ’zaro dialektik birligi;
-ta 'lim n i boshqarishda jamoatchilikning faol qatnashuvi41.
Mamlakatimizda menejment fanining rivojlanishiga salmoqli hissa 
qo‘shgan olimlardan M.Sharifxo‘jaev, Yo.Abdullayevlar boshqaruv 
o ’ziga xos yuksak san’at va mahoratni talab qiluvchi tanlov, shu tanlov 
asosida qaror qabul qilish va uning bajarilishini nazorat qilish ekanligini 
ta'kidlab, quyidagicha ta’rif beradilar: 
“Boshqaruv -
bu tanlov, qaror 
qabul qilish va uning bajarilishini nazorat qilish jarayonidir”42. Ta’lim 
menejmentida boshqaruvning quyidagi turlari mavjud: