Tefsir ekolleri I. Cİlt ilk Müfessirler, Rivayet Ekolü, Rivayet Tefsirleri

عن ^{ابی عبدالله علیه السلام قال ابی ما ضرب رجل القرآن بعضه ببعض الا کفر} ” (Vesailu’ş-Şia, c. 18, s. 135, hadis 22)

Bu rivayetin senedinde özel bir güvenilirliği bulunmayan Kasım b. Süleyman vardır. Fakat Kamilu’z-Ziyarat’ın ve Kummi tefsirinin ricalindendir. (Bkz: Mucemu’s-Sikat, s. 219, 233). Meclisi (rh) Mir’atu’l-Ukul’da (c. 12, s. 521) bu rivayetin senedini meçhul olarak tarif etmiştir.

1291Bu rivayetin manasına dair:

a) Şeyh Saduk (rh) şöyle buyurmuştur: Bu hadisin manasını Muhammed b. Hasan’a sordum. Buyurdu ki: “^{هو ان تجیب الرجل فی تفسیر آیة بتفسیر آیة اخری} ” (Meani’l-Ahbar, s. 190).

b) Allame Meclisi (rh) buyurmuştur:

^{“افید ان المراد تفسیر القرآن و لجمع بین آیها و استنباط الاحکام فانه لا یعلم ذلک غیر المعصوم و یحتمل ان یکون المراد المعنی الظاهر بتقدیر الاستخفاف او ارتکاب التجوز فی الکفر ”}

(Mir’atu’l-Ukul, c. 12, s. 521 ve 522). Sözünün son bölümünün tercümesi ve izahı şöyledir: “Muhtemelen zâhir manası (Kur’an’ın bir kısmını diğer bir kısmıyla çatıştırma) kasdedilmiştir ve bunun küfür olması Kur’an’ı hafife almak nedeniyledir [Kur’an’ı istihfaf ve hafife alma kasdıyla bir kısmını diğer bir kısmıyla çatıştırma] ya da küfür kelimesi mecaz olarak kullanılmıştır [yani küfürden hakiki mana murad edilmemiş, bilakis mecaz olarak, Kur’an’ın bir kısmının diğer bir kısmıyla çatıştırılması ile, istihfaf sebebiyle olmasa da uyuşan bir anlam kasdedilmiştir].

c) Allame Tabatabai şöyle buyurmuştur:

^{“و الروایات کما تری یعد ضرب القرآن بعضه ببعض مقابلا لتصدیق بعض القرآن بعضا و هو الخلط بین الآیات من حیث مقامات معانیها و الاخلال بترتیب مقاصدها کاخذ المحکم متشابها و المتشابه محکما و نحو ذلک”}

(el-Mizan, c. 3, s. 83, ve bkz: s. 81).

d) Kasdedilen, şahsın kendi reyi ve tahminiyle bazı ayetleri diğer bazı ayetlerle çelişkili görmesi olabilir; yani Kur’an’daki bazı manaları diğer bazı manalarla çatıştırmasıdır. (Müellif)

1292Vesailu’ş-Şia, c. 18, s. 151, hadis 78.

1293Bkz: el-Fevaidu’t-Tusiyye, s. 191 (el-mütemim el-Işrin)

1294Bkz: “Mutlak rivayet ekolünden başkasına delil bulunmaması” bölümü.

1295Bkz: Sahihu’l-Buhari bi Haşiyeti’s-Senedi, c. 3, s. 97-224.

1296Sahihu Müslim, c. 5, s. 517-529.

1297Bkz: Sünenu’t-Tirmizi, c. 5, s. 183-424.

1298Bkz: el-Müstedrek ale’s-Sahihayn, c. 2, s. 220-541.

1299Her iki grupta da tefsirlerin bir kısmının Şii, bir kısmının da Sünni olduğunu hatırlamakta yarar vardır. Doğaldır ki Şia’nın asli tefsirleri Şii tefsir mecmualarının kaynaklarından, Ehl-i Sünnet’in asli tefsirleri de Sünni tefsir mecmualarının kaynaklarındandır.

1300Sahih Buhari’nin kimi baskılarında Kitabu’t-Tefsir, kimi baskılarında da Tefsiru’l-Kur’an başlığı kullanılmıştır.

1301Bkz: Keşfu’z-Zünun, c. 1, s. 541 ve 544; İbn Cevzi, Abdurrahman b. Ali, el-Mevduat (s. 35) kitabında şöyle demiştir: