Toplayan və TƏRTİb edəN: K. HÜSeyn

Müamilə Məsələsi – Ümumiyyətlə, Müamilə hökmdən sonra olur, hökümdən qabaq müamilə olmaz. Mən onu təkfir etmirəm, lakin ehtiyatdan onunla kafir müamiləsi və ya müşrik müamiləsi aparıram. Heç olmasa bir dəlil gətirin Sələflərdən ki, kimsə belə deyib. Boş bir iddiadır. Bir insanla müamilə aparmaq üçün mütləqdir ki, hökm verilsin ondan sonra da müamilə edilsin. Sələf alimlərinə baxırsan ki, elmi dildən dilə almışdırlar. Useymin – rahmətullahi aleyhi – kimin tələbəsi idi, İbn Bazz, İbn Bazz – rahmətullahi aleyhi – kimin tələbəsi idi Şeyx İbrahimin – rahmətullahi aleyhi – və s. Bunların alimləri isə yoxdur. Məqdisi, Ziyəddin Qüdsi, Məvdudi və s. kimin tələbəsi olublar? Heç kimin. Sələflər deyirlər ki: “Müəllimi olmayanın müəllimi şeytan olar”. Mən zahirən təkfir edirəm, lakin axirətinə qarşımıram. Belə şey yoxdur. Kafirdirsə deməli Cəhənnəm əhlidir.

4 – Kim etiqad etsə ki, dünyəvi hökmlər və ya (bir kimsənin yolu, hökmü) Peyğəmbər - səllallahu aleyhi və səlləm – in yolundan daha kamildir, bir kimsənin hökmü onun hökmündən daha yaxşıdır, həmçinin Tağutların hökmünü onun hökmündən üstün görsə, yenə də hər kim Allahın endirdiyi hökmdən başqa bir hökmü halal görərsə, Allahın hökmündən daha yaxşı olduğunu söyləyərsə, kafir olur.

5 – Allah Rəsulu - sallallahu aleyhi və səlləm – in gətirmiş olduğu bir şeyə əməl etsə də belə, nifrət edən kafir olur. Çünki bu sahibini Cəhənnəmin ən alt təbəqəsinə salan münafiqlikdir.

6 – Peyğəmbərin gətirdiyi dindən zəruri bilinən bir şeylə, onun savabı və ya günahı (cəzası) ilə istehza etmək küfrdür. «(Ya Muhəmməd! Təbuk döyüşünə gedərkən səni lağa qoyan) münafiqlərdən (nə üçün belə etdiklərini) soruşsan: Biz ancaq söhbət edib zarafatlaşır, əylənirdik – deyə cavab verərlər. De ki: Allaha, Onun ayələ-rinə və Peyğəmbərinə istehzamı edirsiniz? (Əbəs yerə) üzr istəməyin. Siz iman gətirdikdən sonra artıq kafir oldunuz. Aranızdan bir qismini bağışlasaq da, digər qismini günahkar olduğu üçün əzaba düçar edəcəyik». (ət-Tövbə 65-66).

7 – Sehr etmək. Kim sehr edər və sehr edilməsinə razı olarsa kafir olar. Sarf və Atf da bura daxildir. İki kimsəni bir-birinə sevdirmək və ya nifrət (ayırmaq) etdirmək. «Şeytanların kimə nazil olduqlarını sizə xəbər verimmi? Onlar hər bir günahkara, yalançıya nazil olur». (əş-Şuəra 221,222). «Sehirbaz isə harda olursa-olsun mətləbinə çatmaz». (Ta ha 69). «Sehrbazlar (dünya və axirətdə) nicat tapmazlar». (Yunus 77).

8 – Müsəlmanların əleyhinə olub müşriklərə (kafirlərə) kömək etmək. Alimlər ixtilaf ediblər ki, kafirlərə olunan hər bir kömək İslamdan çıxardır? Əli Şeyx – Allah onu qorusun – deyir ki: «Kim ki, niyyətində (qəsdli) olaraq müşriklərə kömək edir ki, müsəlmanlara qalib gəlsinlər kafirdir. Kim ki, niyyəti olmadan hər hansı bir (dünya) səbəbinə görə kömək edirsə kafir deyildir». Dörd məzhəb imamı, İbn Teymiyyə, İbn Qeyyim – Allah onlara rəhmət etsin – müsəlmanlara qarşı kafirlərə (niyyəti) olmadan kömək edən kafir deyildir. Həmçinin İmam Təhavi – rahmətullahi aleyhi – bu məsələdə icma olduğunu da gətirir. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – Məkkəyə savaşsız və müqavimətsiz girmək istəyirdi. Lakin Bədrdə iştirak edən müsəlmanlardan biri Xatib b. Əbi Bəlta - radıyallahu anhu – Məkkədə olan müşriklərdən bir qrupuna Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in Mədinədən çıxması haqda bir qadın vasitəsilə məktub göndərir. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – Əli, Zubeyr və Miqdad - Allah onlardan razı olsun - bu qadının dalıyca göndər-di. Səhabələr məktubu götürərək Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in yanına gəldilər. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Ey Xatib, bu nədir?». Xatib: «Ey Allahın Rəsulu! Mənim üstümə qəzəblənməkdə tələsmə, sənə başa salaram. Bilirsiniz ki, Qureyş arasında qohum-əqrabası olmayan birisiyəm. Onlardan da deyiləm, qəribəm. Səninlə olan mühacirlərin də orada əqrabaları vardır ki, onların mallarını və ailələrini qoruyurlar. Lakin mənim malımı və ailəmi orada qoruyacaq bir kimsə yoxdur. Ona görə də onlardan ailəmin qorunması üçün təminat almaq istədim. Yoxsa bu işi kafir olduğum-dan, dindən döndüyümdən, İslama girdikdən sonra küfrə riza göstərdiyimdən dolayı etmiş deyiləm. Belə bir şey ağlımdan belə keçməyib». Peyğəmbər: «Bu adam sizə doğru söylədi» deyə buyurdu. Ömər: «Ya Rəszulullah! Artıq o, Allaha, Rəsuluna və möminlərə xəyanət etmişdir. Məni burax bu münafiqin boynunu vurum» dedi. Peyğəmbər: «Bədirdə iştirak edən səhabəni, nə bilirsən bəlkə də Allah Bədr əhlinə muttali olub buyurmuşdu: İstədiyinizi edin, Mən sizi bağışladım». Bundan sonra ayə nazil oldu: «Ey iman gətirənlər! Nə mənim düşmənimi, nə də özünüzün düşmənini dost tutun! Onlar sizə gələn haqqı inkar etdikləri halda siz onlarla dostluq edir, mehribanlıq göstərirsiniz. Siz Rəbbiniz olan Allaha iman gətirdiyiniz üçün onlar Peyğəmbəri və sizi (Məkkədən) çıxardırdılar. Əgər siz mənim yolumda və Mənim rizamı qazan-maq uğrunda cihada çıxmısınızsa (Mənim düşmənlərimi dost tutmayın). Siz onlarla gizlində dostluq edir, onlara sirr verirsiniz. Mən sizin gizli saxladığı-nız və aşkar etdiyiniz hər şeyi bilirəm. Sizdən kim bunu etsə o, şübhəsiz ki, haqq yoldan azmışdır». (əl-Mumtəhunə 1). Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – bu ayəni oxuduqdan sonra Ömər - radıyallahu anhu – nun gözləri yaşarır və deyir: «Allah və Rəsulu daha gözəl bilir»¹³³³. Əbu Bəltə - radiyallahu anhu – nun kafirlərə olan bu köməyi küfr əməl deyildir. Çünki Peyğəmbər: «Bu adam sizə doğru söylədi» deyə buyurdu. Lakin niyyətində kafirlərin qalib gəlməsini istəsəydi onda küfr etmiş olardı. Bu haqda Şeyx Useymin – rahmətullahi aleyhi – əl-Maidə surəsinin təfsirində, həmçinin Saleh əl-Fovzan – Allah onu qorusun – «İslamı pozan şərtlər» kitabının şərhində danışır.

9 – Xızır– əleyhissəlam -, Musa – əleyhissəlam - ın şəriətinə uymadığı kimi bir kimsənin Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in şəriətinə uymamağın (kənara çıxmağın) mümkün olduğunu söyləyərsə, kafir olur. Bu Sufilərin əqidəsidir. Onlar qeyd edirlər ki, insan dində Yəqinliyə çatdıqda artıq Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in şəriətindən çıxaraq müəyyən şeyləri etməyə də bilər. Dəlilləri də Xızır– əleyhissəlam –, Musa – əleyhissəlam – ın şəriətindən kənara çıxdı. Nə üçün? Çünki o, övliya idi. Cavab: 1) Xızır – əleyhissəlam – övliya deyil, Peyğəmbər idi. 2) Musa – əleyhissəlam – Bəni İsrailə göndərilmiş Peyğəmbər idi, Xızır – əleyhissəlam – isə Bəni israilə deyil başqa bir qövmə göndərilmişdi. Həmçinin: «Yəqinlik gələnə qədər Rəbbinə ibadət et» ayəsidir. Lakin İbn Teymiyyə – rahmətullahi aleyhi – icmanı gətirir ki, bu ayədə olan yəqinlik ölüm gələnə qədər deməkdir. «Kim İslamdan başqa bir din ardınca gedərsə (o din) heç vaxt ondan qəbul olunmaz və o şəxs axirətdə zərər çəkənlərdən olar». (Ali İmran 85).

10 – Allahın dinindən üz döndərmək, öyrənməmək və əməl etməmək. «Rəbbinin ayələri ilə öyüd-nəsihət verildikdən sonra onlardan üz döndərən (Arada) kəsdən daha zalim kim ola bilər? Biz şübhəsiz ki, onlardan intiqam alacağıq». (əs-Səcdə 22). Bu ayədə üz çevirməkdə insanın müsəlman olacağı biliyi almaması qəsd edilir. İbn Kəsir – rahmətullahi aleyhi – deyir ki: “Allahın ayələri ilə açıq-aydın öyüd verildikdən sonra onları tərk edən və inka edən (Cuhud) daha zalım kim ola bilır. Sanki bunlardan heç xəbərdar olumamış kimi”¹³³⁴. Şeyx AbdurRahman b. Həsən – rahmətullahi aleyhi – deyir ki: “Şeyxi-miz Muhəmməd İbn AbdulVahhab – rahmətullahi aleyhi – deyir ki: “Məndən soruşdular: Nə üçün biz döyüşür və nə üçün küfürdə ittiham edirik?”. Cavab: “Biz bütün alimlərin üzərində ittifaq etdikləri elmlə bərabər olan iki şəhadətə görə mübarizə aparırıq”¹³³⁵. Şeyx AbdulLətif İbn AbdurRahman – rahmətullahi aleyhi – deyir ki: “Şeyx, küfrdə yalnız bütün alimlərin üzərində ittifaq etdikləri - Şirkə, Allah və Rəsulundan nazil olan hər hansısa bir şeyi inkar edəni və hüccət ona bəyan olandan sonra hər hansısa bir şeyi inkar edəni ittiham edirdi”¹³³⁶. Suleyman İbn Sahman – rahmətullahi aleyhi – deyir ki: “Şeyxin sözlərindən aydın olur ki, bir kimsənin kafir olması vacib və müstəhəblərin tərk edilməsinə görə deyil, yalnız onu İslam dairəsinə salan əsasları öyrənmk-dən imtina (İrad) etməsinə görədir”¹³³⁷. Şeyx AbdulLətif İbn AbdurRahman – rahmətullahi aleyhi – deyir ki: “Əgər bir kimsədə İslama daxil olmaq üçün əsas olmazsa və bundan bütünlüklə imtina edərsə bax bu Küfru İraddı”¹³³⁸. Şeyx Süleyman İbn Nasir əl-Alvan – hafizahullah - “ət-Tibyan Şərh Nəvaqid əl-İslam” risaləsinin sonunda demişdir: “Əvvəldə keçən İslamdan çıxaran, əməlləri batil edən, sahibini əbədi olaraq oda salan əməllər bəlli oldusa, bil ki müsəlman ola bilər Quran, Sünnənin və ümmətin sələflərinin icma etdiyi küfr olub islamdan çıxaran bir söz desin və ya bir əməl etsin. Lakin elm əhlinə görə bir sözün küfr olması ilə müəyyən bir kəsin Təkfiri arasında heç də bağlılıq olması demək deyildir. Hər küfr olan əməli edənə küfr hökmü verilməz. Çünki söz və ya əməl küfr ola bilər lakin bu sözü deyənə və ya əməl edənə küfr hökmü yalnız şərti ilə olur. Çünki onun haqqında Təkfirin şərtləri sübüt olmalı maneələr isə aradan qalxmalıdır. Bu şəxs ola bilsin İslamı yeni qəbul etmiş olsun, ola bilər küfr olan bir əməl etsin lakin bu əməlin küfr (haram olduğunu bilməsin) olduğunu bilməsin. Ona bəyan edildikdə bu əməldən qayıtsın. Ola bilsin ki, bir şeyi xəta edərək yozduğu Təvil səbəbindən inkar etsin. Yaxud Təkfir etməyə mane olan digər maneələr olsun. Bu əzəmətli bir əsasdır (qaydadır) ki, onu yaxşı başa düşüb əhmiyyət vermək lazımdır. Çünki Təkfir etmək məxluqun haqqı deyildir ki, istədiyini öz havasına uyğun Təkfir etsin. Əksinə bu məsələdə Quran, Sünnəyə qayıtmaq və Saleh sələflərin başa düşdüyü kimi qəbul etmək vacibdir. Sonra Buxari və Müslimin ittifaq etdiyi, öldükdən sonra Allah onu həşr etməsin deyə övladlarına onu yandırıb küləyə külünü sovrulmasını əmr edən kişinin hekayəsini zikr edir. İbn Teymiyyədən Allahın bu kişini cahilliyinə və Rəbbindən qorxduğuna görə üzürlü hesab etməsini nəql edir. Sonra isə belə deyir: “Belə nəticə çıxır ki, məsələni tədqiq edən alimlər Felin Təkfiri ilə Failin Təkfiri ayırırlar. Həmçinin bidətçi hökmü vermək də belədir. Bir sözə və ya felə bidət hökmü vermək ilə bidət sözü deyə və ya edən arasında fərq vardır. Hər bidət edən bidətçi olmaz. Sələflərin həyatını oxuyan bu sözün həqiqətinə varar. Bil ki, bu onların məzhəbi və yoludur. Həmçinin onların adil, insaflı, haqq sözlü və məxluqatın hidayət olması üçün necə həris olduğunu görərsən. Bu Allahın onlara xas olaraq verdiyi faydalı elm və saleh əməl səbəbindəndir. Bütün insanların üzərinə vacib olan budirki, bütün din Allaha məxsus olsun deyə onların qəsdi insaf və ədalətlə haqqı bəyan edib batili yox etmək olsun. Alləmlərin Rəbbi olan Allaha həmd olsun!”¹³³⁹.


