KADI BURHANETTİN
Kadılık yapmış, sonra vezir olmuş, daha sonra ise Kadı Burhanettin Devleti’nin başına geçmiş ancak Akkoyunlulara yenilerek öldürülmüştür.
Kadı Burhanettin, Azeri Türkçesiyle tuyuğlar ve gazeller yazmıştır. Cinas ve tevriye sanatına düşkündür. Tuyuğ denince bizde akla önce o gelir. Tasavvufu da din-dışı konuları da işlemiş, aruz yanında heceyi de denemiştir.
15.YÜZYIL
ALİ ŞİR NEVAİ
Çağatay edebiyatı şairidir. Dolayısıyla Oğuz Türkçesi değil, Doğu Türkçesi kullanmıştır. Yakın dostu, şair, hükümdar Hüseyin Baykara’nın vezirliğini yapmıştır.
Çağatay diline Nevai dili denmesi onun Çağatay Türkçesi için önemini gösterir. O bilinçli bir dilcidir. Farsçayı çok iyi bilir, bu yüzden Farsça ile Türkçeyi karşılaştıran Muhakemetü’l-Lügateyn(İki Dilin Karşılaştırılması) adlı eseri Türkçenin Farsçadan daha iyi olduğunu göstermeye çalışan bir eserdir.
Türk Edebiyatının ilk şairler tezkiresi olan Mecalisü’n-Nefais’i yazmıştır. Türk Edebiyatında ilk hamseyi yazan da odur. Türkçe Divanları, bir tane de Farsça Divanı vardır. Tuyuğlar da yazmıştır.
ŞEYHİ
Doktor, din bilgini ve şairdir. Ona göre gazel yazmak, ev yapmaya, mesnevi yazmaksa şehir kurmaya benzer. Çoğunlukla din-dışı yazmış, biraz da tasavvufa dokunmuştur.
Çelebi Mehmet’in gözlerini iyileştirmiş, padişah da ona Tokuzlu köyünün tımar gelirlerini bağışlamıştır. Fakat bu köye giderken tımarın eski sahipleri tarafından dövülmüş, cebinden de parası alınmıştır.(Boynuz umarken kulaktan olmuştur.) Bunun üzerine başına gelenleri bir eşeğin başına gelenler biçiminde mesnevi halinde yazmıştır. Bu mesnevi 126 beyitlik alegorik bir fabl olan Harname’dir.
Şairin Hüsrev ü Şirin adlı bir aşk mesnevisi çevirisi ile bir de Türkçe Divanı vardır.
AHMET PAŞA
Fatih’in veziridir, idama mahkûm edilmiş, ancak “Kerem Kasidesi”ni yazarak kurtulmuştur. 15.Yüzyılın en iyi şairi bilinir. Din-dışı gazelleri ve murabbalarıyla tanınır. Divan şiirinin ikinci kurucusu denilebilecek kadar sonrakilere yol gösterici olmuş bir şairdir. Şiirleri, Anadolu-Rumeli ve Çağatay sarayına kadar ulaşmıştır. Ahmet Paşa divan şiirini ve aruz veznini başarıyla uygulamıştır. Nazireciliği bir gelenek haline getirmiştir. Fatih Sultan Mehmet’e “güneş, kerem” ; Cem Sultan’a “benefşe, ab” redifli kasideleri ünlüdür. Ayrıca “Vay gönül vay bu gönül vay gönül ey vay gönül” nakaratlı murabbası çok tutulmuştur.
Dostları ilə paylaş: |
