Diffuziyaüsuluiləşirəçıxarılması
Meyvə və ya giləmeyvələrinekstraktivmaddələrinisuiləçıxarmaqolar. Alınanməhlulun qatılığı meyvə şirəsinin qatılığınayaxınolmalıdır. Buüsulla alınan şirədə meyvənin və ya giləmeyvənintəbiidadıolmur, ondanbiryarımfabrikatkimiistifadəedilir.
Xammalınsəthi, prosesintemperaturu, habelə, xammaldavəsudahəllolmuşmaddələrinqatılıqlarıarasındafərqböyükolduqcadiffuziyanınsurətidə artır. Şirənin özlülüyü və diffuziyaedənhissəciklərin ölçüləri artdıqca diffuziya yavaşıyır.
Diffuziyanı sürətləndirmək üçün meyvələridoğrayıbxırdalaşdırırlar. Qızdırıldıqda diffuziya prosesi sürətlənirsə də, lakin şirənin rəngibulanmasınvəbişmişmeyvədadıverməsindeyə, prosesiotaqtemperaturundaaparırlar.
Şirəniniözlülüyünüazaltmaqüçünlətəziyiniemaletdikdədədiffuziyasurətlənir. Protoplazmanınnüfuzetməqabiliyyətininartmasışirəninçıxarılmasını, habelə, meyvələrdəvəsudahəllolmuşmaddələrin qatılıqlarının bərabərləşdirilməsinixeyliasanlaşdırır.
Qatılıq (konsentrasiya) qradiyentiniyüksəltməküçündiffuziyaprosesinibirneçəmərhələyəayırırvə8—12 diffuzordanibarətolandiffuziyabatareyasında (şəkil5) aparırlar.
Hərdiffuzor, dibideşikçəndənibarətdir. Onundibindəkideşiklərinüstünəcodparçasalıbüzərinələtəziyitökürlər.
Şəkil 5. Diffuziya qurğusunun sxemi
Batareyaqarşı-qarşıyaaxınprinsipiiləişləyir.
Quru maddələri ənazıolanlətəziyitökülmüşbirincidiffuzorabasqıçənindəntəzəsuburaxırlar. Sonrabusuyuardıcılsurətdadiffuzorlarınhamısındankeçirirlər. Ekstraktivmaddələrləçoxzənginlətəziyiolansonuncudiffuzoradoymadərəcəeiənyuksəkolansudaxilolur. Tərkibindətələbedildiyi miqdardaquru maddələrolansonuncudiffuzordançıxanşirəqablaradoldurulmağaverilir.
Şirəninrəngininaçıqlaşdırılması
Təzəsıxılıbçıxarılmışşirəxammalınmüxtəlifkimyəvikomponentlərinin (şəkərlərin, duzların, turşularınvəs.) sudaməhlulundanibarətdir. Onundaxilindəasılıvəziyyətdəmeyvələtininmüxtəlifdisperslikdərəcəsindəolanhissəcikləriolur. Böyüklüyü 10-5-dən 10-7sm-əqədərolanhissəciklərkolloidməhluləmələkətirir.
Hissəciklərnizamsızsurətdədavamedənistilik (Broun) hərəkətlərinəticəsindəbir-birinəyaxınlaşdıqda birləşib aqreqatlar əmələ gətirərək, çöküntüşəklindədibəyatır. Buzamankolloidsistem pozulur. Kolloidsistemindavamlılığıozamanartabilərki, dispersiyayauğramışhissəcikləreyniadlıelektrikyükləriiləyüklənmişolsun, çünkieyniadlıelektrikyüklərigörüşməzamanıhissəciklərinbir-birindəndəfolunmasınasəbəbolur. Hidrofilhissəcikləribürüyən möhkəm supərdəciyidəonlarınqovuşmasına maneçiliktörədir.
Şirəniirənginiaçıqlaşdırmaq, ondaasılıvəziyyətdəolanhissəciklərinçökdürülməsinədeyilir. Buzamankolloidsistemqisməndağılırvəşirədəolankolloidlərin, əsasetibarıilədədavamsızkolloidlərin (dönməz kolloidlərin) ümumimiqdarının20—30%-ikənaredilir.
Kobudf i l t r a s i y a, meyvə lətinin iri hiesəciklərinişirədənayırmatüçünonu, deşiklərinindiametri 1 mmolan paslanmayan poladdan toxunmuş ələkdən və ya kətandan süzməkdənibarətdir.
D u r u l t m a (çökdürmə) şirədə asılı vəziyyətdə olan hissəciklərin ağırlıq qüvvəsinintəsirinəəsaslanmışdır. Buüsullaölçüsü 10-4smvəondaniriolan hissəcikləriayırmaqmümkündür. Kolloidsistematəsiretmədən yalnız asılı vəziyyətdə olan hissəcikləriçökdürməkhesabınaşəffafşirəalmaqmümkündeyildir. Bununla belə, həmin hissəciklərin çökdürülməsişirəninhərhansı üsulla rənginin açıqlaşdırılmasındasonfazadır.
S e n t r i f u q d a
nkeçirməkləşirədəasılıvəziyyətdəolanhissəciklərinçıxarılmasınıxeyli sürətləndirməkolar. Bu məqsədləseparasiyaedicisentrifuqlardanistifadəetmək məsləhətdir. Separatorkonstruksiyalarındanbiri (şəkil48) daxilindərotorfırlanantərpənməzgövdədənibarətdir. Rotorkonsentrikyerləşdirilmişüçsilindrdəndüzəldilmişdir. O, özoxuətrafındadəqiqədə7500 dövrsürətləfırlanır. Rotorlabirlikdəseparatoraverilənşirədəfırlanır. Mərkəzdənqaçanqüvvənintəsiriilə, şirəninasılıvəziyyətdəolanhissəciklərisilindrlərindivarlarınaçırpılıbvədaxilisilindrdə, habeləsilindrlərarasındakıhəlqəviboşluqlardaqalır. Çöküntünüçıxarmaqüçünseparatoruvaxtaşırıdayandırırlar(şəkil 6).
Şəkil 6. Seperator (ümumi görünüşü).
Sentrifuqdakeçirməkşirəni, asılıvəziyyətdəolan maddələrdən, tezazadetməyəimkanverir, lakinşirəninrənginibununlatamamaçıqlaşdırmaq mümkünolmur. Sentrifuqdankeçirməaşağıdakıhallardatətbiqedilir:
a) uzun müddət saxlanacaqşirəni (üzümşirəsini) qızdırmvqdan qabaq; b) rəngini açıqlaşdırdıqdansonravəfiltrasiyadanqabaq; v) tiraniirənginiaçıqlaşdırdıqdansonrayerdəqalanhissəniemaletməküçün.
Şirəninkonservləşdirilməsi
Şirənikonservləşdirməninaşağıdakıüsullarıtətbiqedilir.
P a s t e r i z a s i y a. Qabınhəcmi1 litrdən artıq deyilsə, 75—85°S-də10—40 dəqiqəərzindəavtoklavlardapasterizəetməsi.
İstihalda qablaradoldurma. 90—95°S-yə qədərqızdırılmışşirəii10 litrlikbalonlaradoldurubağızlarınıdərhalbağlayırlar. Buusuldanyarımfabrikatolanüzümşirəsinikonservləşdirməküçünistifadəedirlər. Onunnöqsanıbundanibarətdirki, şirəyavaşsoyuyaraqbişmişmeyvədadıverirvə uzun müddət saxlandıqda rəngiqaralır.
Aşağı temperaturda karbonqazımühitindəsaxlamaq. Şirədəonunçəkisinəgörə1,5%-əyaxınkarbonqazıolması mikroorqanizmlərinhəyatfəaliyyətinizəiflədirvəfermentativproseslərixeyliləngidir. Şirədəkarbonqazınınhəllolmaqabiliyyətişirənintemperaturuvəqazıntəzyiqindənasılıdır. Şirədə1,5%miqdarındakarbonqazıolmasıüçün 7°Stemperaturda5 atm, 15°-də7 atm,20°S-də—8,4 atmtəzyiqolmalıdır. Karbonqazındabeləböyüktəzyiqyaratmaqüçün möhkəm çənlərlazımdır. Şirənikarbonqazıilədoydurulmasıbirsıratexnikiçətinliklərləəlaqədardır, bunagörədəzavodlarımızdakombinəedilmişüsultətbiqedilir, yənişirə - 1-2°Stemperaturdakarbonqazımühitindəsaxlanılır (lakino, karbonqazıilədoydurulmur).
Şirəsaxlamaqüçün15—50 tmayetutanşirəli(içüzünəemalçəkilmiş) sisternlərdənistifadəedirlər (onlaratankdeyilir). Beləsisternləriümumizaldaquraşdırırvəoradalazımitemperatursaxlayırlar. Mövsümünbaşlanmasınabirazqaldıqdasisternlərişirəqəbuletməküçünhazırlayırlar.
Saxlanmağaveriləntəzəcəsıxılmışşirənikobudüsullafiltrasiyaedirvəsentrifuqdankeçirirlər. Sonraşirəninasosla alıb fasiləsiz işləyən istidəyişdiriciaparatlarsistemindən keçiriilər. Bu aparatlarda şirəəvvəlcəpasterizə olunur, sonra isə -1- 2°S-yəqədərsoyudulub, bilavasitəsisternlərədoldurulur. Pasterizəüçünşirəni80—82°S-yəqədərqızdırıb, 5—5,5 dəqiqəaxındasaxlayırlar (yada 90—92°S-yəqədərqıadırıb1 dəqiqəaxındasaxlayırlar).
Mövzu 7: Şəkərlə konservləşdirilən məhsullar (4 saat)
P L A N
-
Meyvə-giləmeyvə püresinin hazırlanması
-
Texnoloji sxemin izahı
-
Meyvə-giləmeyvə püresinin sterilizə rejimi
-
Pastila və sukatın hazırlanması
Ə D Ə B İ Y Y A T
ƏDƏBIYYAT
1.Əhmədov Ə.I. Ərzaq malları əmtəəşünaslığı. DərslİK. BaKi, TəfəKKÜr, 1996, 324 səh.(Dərsliyin birinci nəşri).
2.Əhmədov Ə.I. Tamlı malların əmtəəşünaslığı.DərslİK, BaKı, Maarif, 1993. 300 səh.
3.Əhmədov Ə.I. Yeyinti yağlarının əmtəəşünaslığı.Dərs vəsaiti.BaKı, Az.XTI-nin nəşriyyatı,1984.
4.Əhmədov Ə.I. Dadlı və ləzzətli xörəKİərin sirri. BaKı, «Azərbaycan EnsİKİopediyası» Nəşriyyat-Poliqrafiya Birliyi,1995.
5.Əhmədov Ə.I., Əzimov Ə.M., Musayev N.X. Yeyinti yağları, süd və süd məhsullarpının eKspertizası. DərslİK, BaKı. «Çaşıoğlu», 2002, 364 səh.
6.Əhmədov Ə.I.,Musayev N.X. Ərzaq mallarının eKspertizası. I hissə. BitKİ mənşəli ərzaq mallarının eKspertizası.DərsliK, BaKı, Çaşıoğlu.2005, 568 səh.
7.Məmmədov N.R. Standartlaşdırmanın əsasları. DərslİK, BaKı, Elm, 2001, 312 səh.
8.Musayev N.X., Əhmədov Ə.I., Xəlilov A.H. Ərzaq mallarının eKspertizası. II hissə. Heyvanat mənşəli ərzaq mallarının eKspertizası.DərslİK, BaKı, Çaşıoğlu.2005, 448 səh.
9.Musayev N.X.Ərzaq malları əmtəəşünaslığının nəzəri əsasları(Elmi redaKtoru prof.Əhmədov Ə.I.). DərslİK, BaKı, Çaşıoğlu,2005, 368 səh.
Şəkərlə konservləşdirilən məhsullar
Təzəmeyvəgiləmeyvələrdənhazıryaxudyarımfabrikatşəklindəmüxtəlifpüreyəbənzərməhsullarhazırlanır. Dahaçoxemalolunanmeyvə-giləmeyvəpüresidir.
Meyvə-giləmeyvəpüresi. Təzəyaxudsulfitləşdirilmişmeyvələrin (giləmeyvələrin) qızdırılmasındanvəsürtgəcdənkeçirilməsindənalınanyumşaldılmışkütlədir. Meyvələrintərkibindəolansudahəllolmayanprotopektinmaddəsininbirhissəsiqızdırıldıqdasudahəllolanpektinəçevrilirvənəticədəmeyvələrintoxumalarıyumşalır, budaonlarınsürtgəcdənkeçməsiniasanlaşdırırvətullantılarınmiqdarınıazaldır. Yüksəktemperaturfermentlərinfəaliyyətdəndüşməsinəsəbəbolmaqla, aşımaddələrininoksidləşməsinəvəpüreninrəngininqaralmasınamaneolur. Bundanəlavəqızdırılmazamanımikroorqanizmlərməhvolur.
Pürenintəzəxammaldanhazırlanmasıdahaməqsədəuyğundur. Çünkibuhaldatərkibinlazımlımaddələridahayaxşısaxlanır, meyvəvəgiləmeyvələrinbərkhissəciklərisürtgəcdənkeçirildikdəasanlıqlakənarolunur. Onagörədəpüredənhazırlananməhsullaryüksəkqidadəyərinəmalikolur. Meyvə-giləmeyvəpüreləriyüksəkturşuluğamalikolduğundanbirbaşaqidadaçoxtəsadüfihallardatətbiqolunur. Püreəsasənkisel, içliklərvəpovidlohazırlanmasındaistifadəedilir.
Meyvə-giləmeyvəpüresininçeşidiolduqcamüxtəlifdir. Onubütünmeyvəvəgiləmeyvənövlərindənhazırlayırlar. Ərik, heyva, armud, gavalı, şaftalı, qaraqarağatvəalmapüresidahaçoxyayılmışdır. Yabanıxammaldandapüreistehsalıinkişafetdirilməkdədir.
Xammalaveriləntələb. Pürehazırlamaqüçünrayonlaşdırılmışsortlardanistifadəolunur. Xırdatoxumyuvasınayaxudçəyirdəyə, zərifqabığavəkobudlifliolmayanlətəmalikmeyvəvəgiləmeyvələryaxşıhesabolunur. Butələblərəcavabverməyənxammaldanistifadəolunarsa, sürtgəcdənkeçirmədəxammalınçıxarıartmışolur. Yığılmışxammalınuzunmüddətlisaxlanmasışəkərlərinmiqdarınınazalmasınavəkeyfiyyətinpisləşməsinəsəbəbolur.
Yuma.Emaladaxilolanmeyvəvəgiləmeyvəaxantəmizsudabütünçirklərtamkənarolunanaqədərmöhkəmyuyulur. Buişxüsusiyuyucumaşınlardaaparılır. Yuyucumaşınlaremalolunanxammalınnövünəzərəalınmaqlaseçilir. Yumazamanıxammalıngüclümexanikizədələnməsiyolverilməzdir.
Yoxlama. Yaxşıyuyulmuşmeyvəvəgiləmeyvələrqarışıqlarıvəemalayaramayanxammalıkənaretməküçünsortlaşdırıcıstoladaxiledilir. Buradaçirklənmiş, çürümüş, kiflənmiş, zərərvericilərləzədələnmişvəs. meyvələrkənaredilir. Sortlaşdırılmışmeyvələrikincidəfəduşaltındayuyulur.
Pörtlətmə.Meyvəvəgiləmeyvələrinlətiniyumşaltmaqvəbərkhissələrdən (toxum, qabıqvəs.) ayrılmasınıasanlaşdırmaq, həmçinindəfermentləriparçalamaqüçünaparılır. Buhaldahazırməhsulunçıxımıyüksəlir, polifenollarınoksidləşməsininqarşısıalınırvəprotopektininhidrolizinəticəsindəpüredəpektininkütləsiartır.
Meyvəvəgiləmeyvələrinpörtlədilməsionlarınyumşaldılmasıilənəticələnir. Həddindənartıqqızdırılmarüpeninrəngininqaralmasınavəməhsulundoymuşbuxarladurulmasınasəbəbolur. Meyvəninnövü, sortu, yetişmədərəcəsivəböyüklüyündən, eləcədəpörtlədiciaparatınquruluşundanasılıolaraq, xammalınpörtlədilməmüddətimüəyyənolunur. Almavəarmud 1000Stemperaturda 15 dəqiqəyə, çəyirdəklilərisə 10 dəqiqəyəqədəremalolunur.
Bəzixammalnövlərindəsudabişirilmətətbiqolunur. Mərsin, quşüzümü, zoğal, qaraqarağatvəfirəngüzümüsuda 90-1000Stemperaturda 3-8 dəqiqəblanşirlənir. Suyunmiqdarıgiləmeyvəninkütləsinin 10-15%-itəşkiletməlidir. Davamsızlətligiləmeyvələr (cırmərsin, böyürtkən, çiyələk, moruq) blanşirlənmir. Pörtlətməyaxudblanşirləməprosesindəxammalınbərabərsurətdəbişməsinənailolunmalıdır.
Sürtgəcdənkeçirmə. Meyvəvəgiləmeyvələrpörtlədildikdənsonraxüsusimaşınlardasürtgəcdənkeçirilir. Buzamanxırdalanmışmeyvə-giləmeyvəkütləsitoxumdan, toxumyuvasındanvəqabıqdanayrılır. Buməqsədləmeyvəvəgiləmeyvəninqızmışkütləsi, deşiklərinindiametri 0,7-1,5 mmolanələkdənkeçirilir. Çəyirdəklimeyvələrisürtgəcdənkeçirdikdəonlarınçəyirdəklərisınmamalıdır
Püre, pasta, sousvəpüreyəoxşarkonservlər
istehsalınıntexnolojisxemi
Yuma
Yoxlama
Sortlaşma
Püre
Finişirləmə
Süzgəcdən keçirmə
Pörtmə
Yuma
Sterilizə
Saxlanma
Hazır məhsulun tərtibatı
Realizə etmə
Doldurma
Qızdırma
Bişirmə
Souzlar hazırlanmış şəkərləqarışdırmaма
Qab və qapağın hazırlanması
Pasta
Bişirmə
Qatılaşdırılmış püre
Hazırlanmış şəkərlə qarışdırılmış
Bişirmə
Ədviyyat vurulması
Qarışdırma
.
Qızdırma. Hazırməhsulunkeyfiyyətinidahayaxşısaxlamaqüçünpüredoldurulmazdanəvvəlikigövdəliaçıqqazanlardaqızdırılır.
Doldurmavəqapağınbağlanması. Sterilizəedilmişpürehazırladıqdaməhsulunnövündənasılıolaraq, onumüxtəlifqablaradoldururlar. Albalı, cırmərsin, quşüzümüvəqaraqarağatıyalnızşüşəqablaradoldururvəlaklanmışqapaqlarlabağlayırlar. Qalannövpürelərihəmşüşə, həmdəlaklanmıştənəkəqablaradoldururlar. Qablarıntutumuməhsulunistifadəistiqamətindənasılıdır. Beləki, ticarətşəbəkələrinərealizəetməküçün 1 litr, ictimaiiaşəüçün 3 litr, sənayeemalıüçünisə 10 litrlikbutillərdənistifadəolunur.
Püreqablarayalnızistişəkildədoldurulur. 3 litrlikqablaradoldurulduqdatemperaturənazı 850S, 10 litr 950Solmalıdır.Doldurmaqüçünistifadəolunanqablaruyğunyumamaşınlardamöhkəmyuyulur. Qapaqlartəmizlənir, xaricitərəfiyuxarıolmaqlatorüzərinəyığılırvəyuyulur.
Sterilizəetmə. Doldurulduqdanvəqapaqbağlandıqdansonrabankapüreiləavtoklavda 147 kPa (1,5 at) təzyiqaltındasterilizəolunur (cədvəl 3.15). Turşxammaldanhazırlananpüredahaaşağıtemperaturda (faktikipasterizəolunur) vəazvaxtdasterilizəolunur. Sterilizəolunduqdansonraməhsulavtoklavda 400Stemperaturaqədərsoyudulur. Sonrabankavəbutilləryuyulur, xüsusimaşınlardaqurudulurvəhazırməhsulanbarlarınagöndərilir.
Püreniiriqablara, məsələn, 10 litrlikbutillərədoldurduqdaçoxvaxtsterilizəsizistidoldurmatətbiqolunur.
Buhaldapüre 970Stemperaturaqədərqızdırılırvəəvvəlcədənbuxarlamöhkəmqızdırılmışbutillərədoldurulur. Butillərqapaqlabağlanırvətaxtaqutularacərgəiləyığılır. Sterilizəolunmuşpürehazırməhsulanbarlarında 0-200Stemperaturdavə 75-80% nisbirütubətdəsaxlanır. Hazırməhsulanbarıyaxşıhavalanmalıdır.
Cədvəl1.
Meyvə-giləmeyvəpüresininsterilizərejimi
Püreninnövü
|
Sterilizəmüddəti, dəqiqə
|
Sterilizətemperaturu, 0S
|
şüşəbankalar
1-82-500 vətənəkə №13
|
şüşəbankalar
1-82-1000
|
butillər
1-82-3000
|
Ərik, heyva, albalı, şaftalı, gavalı, qarağat, gilas, alma
|
20-20-20
|
25-30-25
|
30-60-30
|
100
|
Mərsin, cırmərsin, böyürtkən, çiyələk, moruq
|
20-20-20
|
20-25-20
|
30-45-30
|
100
|
Zoğal, quşüzümü, firəngüzümü
|
15-15-15
|
20-20-20
|
25-40-25
|
90
|
Hazırməhsulaveriləntələblər. Sterilizəolunmuşpürestandartauyğunolmalıdır. Pürexaricigörünüşünəgörəbircinsli, meyvə-giləmeyvələtininhissəcikləriolmayan, bərabərsəviyyədəəzilmiş, lifsiz, saplaqsız, toxum, çəyirdəkvəqabıqsızolmalıdır. Bəzənhazırməhsuldayalnızxırdagiləmeyvələrintoxumlarınındeyil, həmçininarmudvəheyvapürelərindədaşlıtoxumalarınolmasınaicazəverilir. Pürenindadı, iyivərəngitəbii, hazırlandığımeyvə-giləmeyvəyəməxsusyaxşıbilinənolmalıdır.
Püreşüşəqablardagüclüişıqlanananbarlardasaxlandıqdarəngidəyişir. Hermetiklikpozulduqdamikrobiolojixarabolma, tənəkəbankalarınvəyaqapaqlarınlakörtüyüpozulduqdaisəxüsusilədəyüksəkturşuluqlupüredəkimyəvibombajmüşahidəolunur.
Xammalınməsarifnorması. Meyvəvəgiləmeyvələrintexnolojiməsarifnormasıvəicazəverilənqalıqvəitkilərcədvəldəverilir (cədvəl 3.16.).
Cədvəldəhazırməhsuldaqurumaddəninlazımolanmiqdarıdagöstərilir.
Meyvəpastası, pürenişəkərəlavəetmədən, qurumaddələrininmiqdarı 18,25 vəya 30%-əçatıncayaqədərqaynadıbqatılaşdırmaqlaalınanməhsuladeyilir.
Cədvəl2.
Sterilizəolunmuşmeyvə-giləmeyvəpüresiistehsalındaxammalıntexnolojiməsarifnorması
Xammalınnövü
|
Qalıqvəitkilər
|
1 tonpüreyəməsarifnorması
|
Püredəqurumaddəninmiqdarı (refraktometrəgörə), %-ləazolmamaqla
|
Ərik
|
14
|
1163
|
13,0
|
Heyva
|
16
|
1191
|
11,0
|
Mərsin
|
14
|
1163
|
8,5
|
Albalı
|
18
|
1220
|
13,0
|
Cırmərsin
|
20
|
1250
|
8,5
|
Armud
|
13
|
1149
|
11,0
|
Böyürtkən
|
20
|
1250
|
10,0
|
Çiyələk
|
14
|
1163
|
8,5
|
Zoğal
|
27
|
1370
|
13,0
|
Quşüzümü (mərcanı)
|
15
|
1176
|
8,5
|
Firəngüzümü
|
20
|
1250
|
11,0
|
Moruq
|
20
|
1250
|
10,0
|
Şaftalı
|
17
|
1205
|
12,0
|
Gavalı
|
14
|
1163
|
12,0
|
Qaragilə
|
20
|
1250
|
8,5
|
Qaraqarağat
|
20
|
1250
|
12,0
|
Alma
|
12
|
1136
|
11,0
|
Pastanımexanikiqarışdırıcılarıolanikigövdəliqazanlardavəyavakuum-aparatlardabişirirlər. Bişirməaparatlarıqeydetdiyimizkimiməhsuluqarışdırmaqüçünqarışdırıcılarlatəchizolunmuşlar. Əgərqarışdırmapisaparılarsapüreyanabilər. Vakuumaparatlardabişirmədahayaxşıgetməklə, pastadahakeyfiyyətlialınır.
Hazırməhsulunçıxımıpüredəqurumaddəninmiqdarındanasılıdır. Onagörədəmeyvəvəgiləmeyvənidahayüksəkqurumaddəyəmalikoptimalyetişkənlikdövründəyığmaqlazımdır. Hazırməhsulistihaldabankayadoldurulur, ağzıbağlanırvə 1000Stemperaturdasterilizəolunur. 25-30%-liqurumaddəyəmalikpastalarkiçiktutumlubankalara, 18%-liisə 3 litrlikbutillərədoldurulur.
Meyvəsouslarımeyvəpüresinişəkəriləbirlikdəqaynadıbqatılaşdırmaqlaalınır. Əsasənərik, heyva, armud, şaftalı, gavalıvəalmasouslarıhazırlanır. Soushazırlamaqüçünistifadəolunanpüreikincidəfədeşiyinindiametri 0,75 mm-əqədərolanələkdənkeçirilir.
Meyvəpüresivakuum-aparatlardayaxudikigövdəlimexanikiqarışdırıcılıqazanlardabişirilir. Püreyəəvvəlcədənnarınlaşdırılmışşəkərtozu (hər 100 kqpüreyə 10-13 kqşəkər) vurulur. Əlavəolunanşəkərinmiqdarıpüredəolanqurumaddələrinmiqdarındanasılıdır. Vakuum-aparatyaxudikigövdəliqazandapürevəşəkərmöhkəmqarışdırılırvəşəkərtamamiləhəllolanaqədərbişirilir. Buzamanhazırəriksousundaənazı 23%, qalanlarında 22% qurumaddəolmalıdır.
Souslartutumu 1 litrəqədərolanşüşəyaxudlaklanmıştənəkəqablaradoldurulur. İctimaiiaşəmüəssisələrininxüsusisifarişiilə 3 litrəqədərqablaradoldurmağaicazəverilir. Vakuumaltındaqapağıbağlarkənsousuntemperaturuənazı 700S, vakuumsuz 850Solmalıdır. Bankalarıbağlamaqüçünlaklanmışqapaqlardanistifadəolunur. Bankalardoldurulubağzıbağlandıqdansonratezsterilizəolunur. Meyvəsousununkonsistensiyasıpürekimidir. Tərkibindəqidamaddələrininmiqdarıvəsuxeyliçoxolduğundan, meyvəsousumikroorqanizmlərininkişafıüçünəlverişlimühitdir. Onagörədəsoushazırlanmasındabütünəməliyyatlarcəldvəlazımisanitartələblərinəciddiəməledilməkləyerinəyetirilməlidir.
Meyvəsouslarınınkeyfiyyətinəverilənəsastələblərbunlardır: xaricigörünüşünəvəkonsistensiyasınagörəsouslarbircinsliolmalı, tərkibindətoxumvəmeyvə-giləmeyvəninbərkqarışıqlarıolmamalıdır. Sousunüsttəbəqəsininbirqədərtutqunlaşmasınaicazəverilir. Sousundadı, iyivərəngihazrlandığımeyvəvəgiləmeyvəüçünsəciyyəviolmalıdır. Məsələn, almasousununrəngiqırmızıyaxudsarıçalarlıaçıq, gavalıaçıq-yaşıldantünd-bənövşəyirəngəqədərolabilər.
Qatılaşdırılmışmeyvəsousutəzə, yaxudsterilizəolunmuşərik, gavalıvəalmapüresindənvəyaalma, mərsinyaxudgavalıpürelərininqarışığındanhazırlanır. Hazırlamaqüçünpüremüəyyənmiqdarqurumaddələrəmalikolmalıdır: almavəgavalıənazı 10%, ərik 12%, icazəverilənminimumümumiturşuluqalmapüresində 0,7%, ərikvəgavalıda 0,9% olmalıdır.
Pürebişirilmədənəvvəldeşiklərinindiametri 0,75 mmolanələkdənkeçirilib, qazanlardayaxudvakuumaparatlardaşəkərtozuiləmöhkəmqarışdırılır. Ərikvəalmaqatısousuüçünşəkərpüreninkütləsində 18%, gavalı, gavalı-almaüçünisə 20% götürülür. Püreninbişirilməsiərik, almavəgavalı-almaqatılaşdırılmışsouslarında 30%, gavalıda 35% qurumaddəyəqədəraparılır.
Qatılaşdırılmışmeyvəsousunaspesifikətirverməküçünonaazmiqdarmüxtəlifədviyyatlarəlavəolunur. Buvaxtədviyyatxırdadoğranırvəpürelazımiqədərbişdikdənsonraonaəlavəolunur. Əgərədviyyatlarqaynarpüreyəəlavəolunarsa, ondaətirmaddələrininitkisiçoxolur.
Ədviyyatəlavəolunduqdansonrabütünkütləyaxşıqarışdırılır, şüşəbankayaxudbutulkalaradoldurulur. Yalnızictimaiiaşəüçün 3 litrlikbutillərədoldurmaaparılır. Doldurmaistişəkildə 800S-dənaşağıolmayantemperaturdaaparılır. Bankalarınağzıvakuum-bağlayıcıaparatlarda 48 kPaqalıqtəzyiqdə (400 mmcivəsütunu) bağlanır. Məhsulavtoklavda 1000Stemperaturvə 118 kPa (1,2 at) təzyiqdəsterilizəolunur.
Dostları ilə paylaş: |