Nur terapiyasi (radioterapiya) bemorlarni ionlashtiruvchi nurlar (rentgen nurlari, gamma, beta, neytron nurlanish, tibbiy tezlashtirgichdagi elementar zarralar tutami) yordamida davolash usuli hisoblanadi



Yüklə 78,26 Kb.
səhifə2/2
tarix09.12.2023
ölçüsü78,26 Kb.
#138519
1   2
Nur terapiyasi metodichka

to'lqinli:

  • rentgen nurlai,

  • γ -nurlanish.

Nur terapiyasini tayinlashning eng keng tarqalgan sababi - turli xil etiologiyali neoplazmalari mavjudligi. Lekin yallig’lanish kasalliklari - masalan plantar fassitni davolashda ham muvaffaqiyatli qo'llaniladi ("heel spur"). Patologik o’choqning lokalizatsiyasiga qarab, nurlanish ta'sir qilish turlari va dozasi farqlanadi.
Ta'sir qilishning uchta usuli farqlanadi: kontakt (nurlanish manbasi inson to'qimalari bilan kontaktda bo'ladi), masofaviy (distansion) (manba bemordan ma'lum masofada joylashadi) va radionuklid terapiyasi (bemorning qoniga radiofarmpreparat kiritiladi). Kontaktli nur terapiyasi ba'zan braxiterapiya deb ham ataladi.
Kontakt ta'siri o'simta to'qimalariga nurlanish manbasini to'g'ridan-to'g'ri qo'llash orqali hosil bo'ladi, operatsiya vaqtida yoki yuzaki joylashgan neoplazmalar bilan amalga oshiriladi. Shu munosabat bilan, bu usul, garchi atrofdagi to'qimalarga kamroq zararli bo'lsa-da, juda kam qo'llaniladi. Interstitsial (intrastitsial) usul bilan simlar, ignalar, kapsulalar va to'plar birikmalari ko'rinishidagi muhrlangan manbalar o'simta fokusini o'z ichiga olgan to'qimalarga kiritiladi. Bunday manbalar vaqtinchalik va doimiy implantatsiya hisoblanadi.
Distansion usulda nurlanish manbasi va patologik o’choq o’rtasida sog’lom to’qima joylashishi mumkin. Ular qanchalik ko'p bo'lsa, nurlanishning kerakli dozasini fokusga etkazish shunchalik qiyin bo'ladi va bu o’z navbatida ko’proq yon zararli tasir keltirib chiqaradi. Ammo, jiddiy yon zararli ta'sirlarning mavjudligiga qaramay, bu usul eng keng tarqalgan. Bu usulning foydalanish uchun universalligi va arzonligi bilan bog'liq.
Istiqbolli usulbo’lib proton terapiyasi hisoblanadi. Usul o'simtani aniq nishonga olish va uni lokalizatsiyaning istalgan chuqurligida yo'q qilish imkonini beradi. Atrofdagi to'qimalar minimal zarar ko'radi, chunki deyarli butun nurlanish dozasi zarrachalar yo'lining oxirgi millimetrlarida o'simtaga chiqariladi. Saraton kasalligini davolashda protonlardan keng foydalanishga to'siqlardan biri siklotron yoki sinxrosiklotron uskunasining hajmi va qimmatligidir.
Radionuklid usuli. Ushbu usulda radionuklid (mustaqil agent sifatida yoki radiofarmpreparatning bir qismi sifatida) fokusli ravishda o'simta saqlovchi to'qimalarda tanlab to'planadi. Bunday holda ochiq manbalar qo'llaniladi, ularning eritmalari to'g'ridan-to'g'ri peros, bo'shliqqa, o'simtaga yoki tomirga kiritiladi. Bunga ba'zi radionuklidlarning asosan ma'lum to'qimalarda to'planish qobiliyati: yod - qalqonsimon bezda, fosfor - suyak iligida, stronsiy - suyaklarda va boshqalar misol bo'lishi mumkin
Nurlanish natijasida nafaqat o'simtaning o'zi, balki uning atrofidagi to'qimalar ham azoblanadi. O'simtaning o'zi ionlashtiruvchi nurlanish ta'sirida nobud bo'ladi va parchalanish mahsulotlari qon oqimiga kiradi. Shunga asoslanib, yon ta'sirlarning ikkita guruhini ajratish mumkin.
Ta'sir qilish joyida radiatsiya kuyishlari paydo bo'lishi mumkin, qon tomirlarining mo'rtligi kuchayadi, kichik o'choqli qon ketishlar paydo bo'lishi mumkin, ta'sir qilishning kontakt usuli bilan nurlangan sirtning yarasi kuzatiladi.
Nurlanishga duchor bo'lgan hujayralarning parchalanishi natijasida yuzaga keladi, bu radiatsiya reaktsiyalari deb ataladi. Bemorda zaiflik, charchoq, ko'ngil aynishi, qusish, sochlar tushadi, tirnoqlar mo'rt bo'ladi, qon rasmi o'zgaradi, gematopoez bostiriladi.
Mutaxassislar orasida keng tarqalgan yana bir nojo'ya ta'sirlar tansifi - bu erta radiatsiya reaktsiyalari va kech radiatsiya asoratlariga bo'linish. Ikki tur o'rtasidagi shartli chegara - davolash kursi tugaganidan keyin 3 oylik muddat hisoblanadi.
Yüklə 78,26 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin