Nutq turlari Reja


Madaniy nutqning asosiy fazilatlari



Yüklə 26,73 Kb.
səhifə7/9
tarix01.12.2023
ölçüsü26,73 Kb.
#136871
1   2   3   4   5   6   7   8   9
Nutq turlari

Madaniy nutqning asosiy fazilatlari:
Nutqning aniqligi. U nutqni o'z mazmuni tomondan tavsiflaydi, ya'ni suhbatdoshning ushbu vaziyatni qanchalik aniq tasvirlashini, uning tavsifi haqiqatga qanchalik mos kelishini tavsiflaydi.
Ob'ektiv va kontseptual aniqlikni farqlang. Ob'ektiv aniqlik nutq va voqelik o'rtasidagi bog'liqlikka asoslanadi (aslida nima borligini aytdi). Kontseptual aniqlik nutq va fikrlashning o'zaro bog'liqligi bilan belgilanadi (u aytmoqchi bo'lgan narsani aytdi).
To'g'ri nutqni yaratishga yordam beradigan asosiy shartlar:
Nutq mavzusini bilish (ya'ni aytilayotgan narsa);
Aloqa amalga oshiriladigan tilni bilish;
Doimiy aloqa amaliyoti orqali rivojlangan yaxshi nutq qobiliyatlari.
Mantiqiy nutq. Nutqni tuzilishi, tashkil etilishi, tarkibi tomondan tavsiflaydi. Nutqning izchilligi uchun umumiy shartlar, bu, avvalo, mantiqiy fikrga ega bo'lish, shuningdek, tilni bilish, til vositalarining kommunikativ imkoniyatlari.
Nutqning ekspressivligi. Nutqning ekspressivligi tinglovchilarning qiziqishi va e'tiborini saqlab qolishga yordam beradigan xususiyatdir.
Nutqning ekspressivligi quyidagi shartlarga bog'liq:
Spikerning fikrlash mustaqilligi;
Tilni yaxshi bilish, uning ifodali qobiliyatlari;
Nutq qobiliyatlarini o'rgatish;
Boylik va nutqning xilma-xilligi. Bunga turli xil til vositalarini nutqiy aloqada qo'llash orqali erishiladi.
Nutqning ahamiyati. Nutq mos bo'lishi kerak, ya'ni maqsadga, aloqa sharoitlariga, tinglovchilarning tarkibi va kayfiyatiga mos kelishi kerak.
Nutq turlarining tasnifi. Nutq turlarini tasniflash uchun asos bo'lib, nutq mavjudligining tashqi va ichki, og'zaki va yozma shakllarini, dialogik va monologik nutqni, nutqning funktsional-semantik turlarini ajratib ko'rsatish imkonini beradigan turli omillar bo'lishi mumkin.
Odamlar o'rtasidagi aloqa turli shakllarda sodir bo'lishi mumkin: suhbatdoshlar bevosita ishtirok etadigan suhbat, aloqa og'zaki belgi; turli xil kitoblarni, rasmiy qog'ozlarni va hokazolarni o'qish yozilgan shakl. Muloqotda turli xil ijtimoiy, shaxsiy munosabatlar bilan bog'liq bo'lgan turli xil odamlar qatnashishi mumkin. Muloqot ishtirokchilari unda faol yoki passiv rol o'ynashi mumkin ( polilogue, dialog va monolog) Matnning mazmun-semantik va kompozitsion-tarkibiy xususiyatlariga qarab, bunday nutq turlari quyidagicha ajratiladi tavsif, mulohaza, rivoyat.

Yüklə 26,73 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin