12-Labaratoriya mashg’uloti. Kartografik materiallarni tayyorlash
Xarita tayyorlash uchun kerak bo’ladigan jihozlarni ketma-ketligini aniqlang. O’zbekiston xaritasidan bioxilma-xillik yuqori bo’lgan joylarni aniqlang va xaritasini o’zingizni daftaringizga belgilab oling.
13-Labaratoriya mashg’uloti. Dorivor o’simliklarni muhofaza qilish omillari
№
|
O’simlik nomi
|
Qavat (yarus)
|
Drudе bo’yicha ko’pligi
|
Baland-lik (do’)
|
Ko’p yillik o’simliklar rivojlanish
|
Fеnofaza
|
Hayotiy barqarorligi
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
14-Labaratoriya mashg’uloti. Dorivor o’simliklarni resurslaridan oqilona foydalanish
Yangi istiqbolli dorivor o’simliklarni izlab topish usullari.
Yangi dorivor o’simliklarni izlab topishda xalq tabobati tajribasini o’rganishning ahamiyati.
Yangi istiqbolli dorivor o’simliklarni ro’yhatini tuzish.
Bajaradigan ishlar: dorivor limon o’ti yer ustki qismi, kiyik o’ti yer ustki qismi, oddiy jilonjiyda bargi, pushti bahmalgul ildizi, tukli bagrli handeliya guli, tukli erva o’ti yer ustki qismi, tubulg’ibargli bo’yimodaron guli, osiyo yalpizi yer ustki qismi, yong’oq mevasi va po’sti, regel qo’ziqulog’i o’ti yer ustki qismi, zarafshon archasi mevasi
OSIYO YALPIZIN1NG YER USTKI QISMI (O'TI) -HERBA
MENTHAE ASIATICAE
O’simlikning nomi. Osiyo yalpizi — Mentha asiatica Boriss.;
Yasnotkadoshlar — Lainiaceae (labguldoshlar — Labiatae) oilasiga kiradi.
Ko'p yillik, tik o'suvchi, to'rt qiiTali, sertukli, qarama-qar-shi shoxlangan, 60-100 sm balandlikdagi poyali o't o'simlik. Barglari lansetsimon yoki cho'ziq, o'tkir uchli, sertukli bo'lib, qisqa bandi bilan (yoki bandsiz) poya va shoxlarda qarama-qarshi joylashgan. Och gunafsha rangli gullari siyrak to'pgulga joylashib, poya va shoxlar uchida boshoqsimon gulto'plamini hosil qiladi. Gulkosachasi rangli, besh tishli naychasimon, sertukli. Otaligi 4ta. Mevasi — to'rtta yong'oqcha.
Iyun-avgustda gullaydi, iyul-sefttabrda mevasi yetiladi.
Geografik tarqalishi. Tog' etaklaridagi cho'Uardan to tog'laming o'rta qismigacha bo'lgan ariq bo'ylan&a, daryolar va daryochalar qirg'og'ida va boshqa nam yerlarda o'sadi. Asosan, u O'rta Osiyo (O'zbekistonning ko'pchilik viloyatlari va Qoraqalpog'iston)dagi tog'li tumanlarda o'sadi.
Mahsulot tayyorlash. O'simlik qiyg'os gullagan vaqtida poya-sining yuqori qismidan 25-40 sm uzunlikda qirqib olinadi va soya, havo o'tib turadigan joyda quritiladi.
Mahsulotning tashqi ko'rinishi. Butun yoki qisman maydalangan, serbaigli, to'rt qirrali, shoxlangan, tukli, gulli poya-lar, barglar va gullar aralashmasidan tashkil topgan. Poyasining uzunligi 40 sm gacha. Barglari qisqa bandli, tuxumsimon — lansetsimon, arrasimon qirrali, o'tkir uchli, gullari boshoqsimon to'pgulga joylashgan. Kosachabarglari tikanli tishli, gultojisi ikki labli, och binafsha rangli. Mahsulot hidi kuchli, xushbo'y, mazasi — o'ziga xos o'tkir va sovutuvchi.
Mahsulotning namligi 14 foizdan, umumiy kuli 14 foizdan, xlorid kislotasining 10 foizli eritmasida erimaydigan kuli 3 foizdan, qoraygan qismlar 7 foizdan, poya va yon shoxlar bo'lakchalari 12 foizdan, organik aralashmalar 2 foizdan va mineral aralash-malar 1 foizdan ko'p, mahsulot tarkibidagi efir moyi 0,5 foizdan kam bo'lmasligi kerak. Maydalangan mahsulot uchun 7 mm dan yirik bo'lgan qismlar 11 foizdan, teshigining diametri 0,5 mm bo'lgan elakdan o'tadigan mayda qismi 4 foizdan ko'p bo'lmasligi lozim.
Dostları ilə paylaş: |
