Özbek Halkının Gururu

Özbek Halkının Gururu
Özbekistan'ın bağımsızlığa kavuşması, tarihsel adaleti yeniden tesis etmeyi sağladı ve büyük atalarin isimlerini ve onların bıraktığı zengin mirası canlandırmayı imkan verdi. Özbek halkının cesaret, bilgelik ve ulusal gurur simgelerindin biri almış Sahipkıran Emir Timur, büyük ajdadlar arasında özel konuma sahiptir.

Dünya tarihinin üzerinde silinmez bir iz bırakan Emir Timur'un yıldızı, günümüz nesilleri üzerine yüzyıllar içinden aynı parlaklıkla ışık saçmaktadır. Onun hayatı, ona layık mirasçılar olmayı hedefleyen genç vatandaşları için örnek teşkil etmektedir.

Olağanüstü asker ve siyasi strateji dâhisi, Maveraünnehir'de kanunun üstünlüğüne dayalı ve geleneğe saygılı güçlü bir merkezi devlet inşa etti. Geniş bakış açısına ve ince analitik düşünce yapısına sahip bilge siyasetçi Emir Timur, öncelikle yapıcı olarak tarihe geçmiştir. Bilim ve kültür adamlarını, ünlü mimarları, inşaatçıları ve ustaları kendi etrafında bir araya getirerek onların eserlerini devlet gücünün göstergesi olarak kullanmıştır. Vatandaşlarımızda sonsuz gurur, yabancı misafirlerimizde ise büyük ilgi ve hayranlık uyandıran görkemli mimari anıtlar, onun zamanında inşa edilmiştir.

Sahipkıran¹ aynı zamanda aktif olarak kanun yapma faaliyetleri ile de uğraşıyormuş. "Timur Tüzükatı" başlıklı eserinde, en etkili devlet sistemi ve ülke yönetimi ilgili temel ilkeler sıralanmıştır. Kitabın sayfalarını aktarırken Emir Timur'un kişisel nitelikleri ve iradeli karakterine hayran olmamak mümkün değil. İşte onun sözlerinden bazıları şunlardır: "Boş yere söz sarf etmedim, her kelimeyi bir iş ile destekledim, hiç kimseye karşı vurdumduymazlık sergilemedim, öfkeye maruz kalmamak için hiçbir konuda sert davranmadım. Dostlarıma ve düşmanlarıma nazik davrandım... Dostlarımdan veya düşmanlarımdan birisi bir istek ile bana geldiğinde dostumla öyle konuşurdum ki dostluğu artardı, düşmanıma öyle bir tutum sergiledim ki düşmanlığı dostluğa dönüşürdü." Bunun yanı sıra, Tüzükat'ta şu ünlü ifade ile de karşılaşıyoruz: "Girişken, cesur, özverili, kararlı ve akıllı birisi tembel ve zayıf iradeli bin kişilik topluluktan daha iyidir. Çünkü tecrübe sahibi tek kişi binleri daha iyi idare eder."

Güçlü devlet ve adil toplum inşaatı temeline koyulan, cömertlik ve iyilik atmosferini güçlendiren, halk refah düzeyinin arttırılmasını hedefleyen büyük shaxsnın yüce ilkeleri, günümüz Özbekistan'ın sosyal ve ekonomik hayatının temel kriteri halini almıştır.

1996 yılında Cumhurbaşkanı İslam Kerimov'un inisiyatifiyle Emir Timur'un 660. doğum günü görkemli etkinliklerle kutlandı. Aynı yıl ülkede Emir Timur yılı olarak belirlenmiştir. UNESCO himayesiyle uluslararası konferans ve sergiler düzenlendi. Taşkent, Semerkant ve Şahrisabz'ta Sahipkırana anıtlar dikildi. Ülkemizin birçok caddesi, parkı ve diğer coğrafi nesneleri onun ismi ile adlandırılmıştır. Milli Devlet tarihinin araştırılması için eşsiz kaynak olan "Timur Tüzükatı" restore edildi ve birkaç kez yeniden basıldı. Sahipkıranın 675. doğum günü arifesinde Özbekistan Cumhurbaşkanı tarafından kaleme alınan önsöz ile birlikte bu kitabın yenilenmiş baskısı yayımlandı.

Bunun yanı sıra, başkent Taşkent'te "Büyük Timur İmparatorluğu Tarihi" devlet müzesi açılmıştır. Tükenmez manevi hazine niteliğini taşıyan bu müze, antik eserlerin ve büyük tarihsel değere sahip gerçek sanat başyapıtların korunağı halini almıştır. Müze eserleri arasında benzersiz öğeler saklanmaktadır; el yazmalı kitaplar, mektuplar, sikkeler, seramik bronz ve bakırdan yapılmış eşyalar, dekoratif desenler, manüskriptler, etnografik objeler, gümüş takılar ve diğerleri.Müzenin kurulduğu günden bu yana Timürlüler Dönemini anlatan çok sayıda sergi düzenlenmiştir. Bunların arasında "Semerkant-2750", "Hediyeler", "Emir Timur'un Hayatı", "Timürlülerin Rönesans Dönemi", "Shohruhi - Timürlülerin inşaat faaliyetleri" konulu sergiler yer almaktadır. Bu sergiler, o büyük devlet adamın çok yönlü ve yapıcı faaliyetleri hakkında farklı detayları göz önüne getirmektedir. Bu ise, bağımsızlık ruhuyla, milli bilincin canlanışıyla,halkımızın zengin geleneklerinin araştırılması için, tarihi değerlerin ve atalarımızın paha biçilmez mirasına saygılı ve dikkatli tutum içerisinde genç nesillerin manevi eğitimi için canlı örnek olarak hizmet edebilir.

Özellikle belirtilmesi gerekir ki torunları için bağımsızlık ve adaleti, milli gurur ve Vatana özverili bağlılığı simgeleyen Emir Timur'un adı ile Devlet Nişanı oluşturuldu. Bu Nişan, bağımsızlık yıllarında ülkemizde oluşturulan bir dizi yüksek devlet nişanları arasında özel yerini almıştır. Bu Nişan, devlet yapısının güçlendirilmesine ve askeri konularda büyük hizmetleri olan Özbekistan vatandaşları yanı sıra, ülkemizin vatandaşı olmayan, ancak ülkeler arası işbirliğine, barışa ve halklar arası dostluğa büyük katkıları olan kişilere verilmektedir. Buna ek olarak bazı durumlarda bu Nişan; fabrikalara, kurum ve kuruluşlara, kamu kurumlarına, sanat toplulukları ve askeri birlikler yanı sıra Cumhuriyetin vilayetlerine de verilmektedir.

Emir Timur Nişanı - iki düzlemli ışınlara sahip sekiz köşeli yıldız şeklinde yapılmıştır. Ayrıca Nişan üzerindeki resmin çevresinde "Güç adalettedir" yazısı dikkat çekmektedir.

Bugünlerde 680 doğum günü kutlanan Emir Timur'un hizmet ve katkıları, sadece vatandaşları tarafından değil tüm aydın dünyası tarafından da kabul görmüştür. Türkiye’de 1914’te Alp Dündar Şarkın En Büyük Hükümdarı Timur isimli tarihi romanı; Mustafa Kemal Atatürk tarafından kurulan TBMM Hükümeti Eğitim Bakanlığı 1923’te Timur ve Tüzukatı ile yine 1923’te Şerefeddin Ali, Timur Tüzukâtı adlı eserleri yayınlamıştır. Bugün dünyada 50'den fazla ülkede Timur'un hayatını inceleyen bilim adamları araştırmalarını yürütmektedir.

1 Sahipkıran – Mars ve Jüpiter gezegenlerin kavuşumu sırasında doğan kişiye verilen unvan. TDK'ya göre “güçlü ve üstün hükümdar”.  Osmanlı Padişahlarından IV. Murad (1623-1640) Sahib-î-Kıran unvanı ile anılmaktadır. (çev.)