O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi andijon davlat universiteti

 
Munozara metodi 
Disput - bu ikki yoki ko‘proq kishilarning keskin chegaralangan qoidalar doirasida 
og‘zaki olib boriladigan bahsi, munozarasi, masala talashuvidir. Disput mavzusi tayyorgarlik 
ko‘rish uchun o‘tkazishdan oldin talaba-o‘quvchilarga ma’lum qilinadi.
Talaba-o‘quvchilarga bilim berishga mo‘ljallangan disputda kamida bitta rais va ikki 
guruhning har biridan bir nafardan so‘zlovchi qatnashadi. Disputni ochuvchi birinchi talaba 
qo‘yilgan taklifni ma’qullab chiqsa, ikkinchisi unga qarshi chiqadi, ya’ni opponent bo‘ladi. 
So‘zlovchilarga 10 minutdan, har ikki guruhdan ikkitadan ortiq bo‘lmagan qo‘shimcha 
qilishga chiqadigan talabalarning har biriga 5 minutdan vaqt beriladi. Ikki marta so‘zga 
chiqishga ruxsat etilmaydi. So‘zga chiquvchilarning barchasi raisga murojaat etishadi va uning 
qarori qat’iy bo‘lib, disputning mavzudan chetga chiqib ketmasligini nazorat qiladi. 
Munozaralar o‘tkazish texnologiyasi 
Munozaralarni tashkil etish va o‘tkazish tashkilotchidan juda jiddiy tayyorgarlikni, ijodiy 
muhit yaratishni talab etadi. O‘qituvchi ilgaridan munozaraning mavzusini, uni o‘tkazish 
rejasini, vaqtlarini talaba-o‘quvchilar bilan o‘zaro kelishib oladi.
Talaba-o‘quvchilarga o‘quv yili boshlanishida munozara mavzulari rejasi e’lon qilinib, 
ularga etkaziladi. Ularning tayyorgarlik ko‘rishlari uchun vaqt beriladi. Munozara 
muhokamasiga ma’muriyat, mahalla faollari, mashhur mutaxassislar taklif etiladi. Munozaraning 
boshlovchisi tayinlanadi. Boshlovchi juda keng qamrovli bilimga ega bo‘lishi kerak. 
Munozara davrida vujudga keladigan muammoli masalalar, ayniqsa, chigal fikrlar 
bo‘yicha ularni chuqur tahlil qilish qobiliyatiga ega ekspertlar taklif etiladi. Munozarani olib 
borganda uning ishtirokchilarini qiziqtirib, qovushtirib, boshqarib, zarur yo‘llanmalar berib 
borish muhim ahamiyat kasb etadi. Aynan munozara jarayonida to‘g‘ri xulosalar chiqarish juda 
katta ma’suliyat talab etadi. 

---

161 
Munozaralar mavzuga qiziqish bildirgan guruhlarni qo‘shib, aksincha hollarda esa, ularni 
guruhlarga bo‘lib, zarur bo‘lgan ayrim xollarda katta zallarda, katta auditoriyalarda olib boriladi. 
Munozaralar demokratik, oshkoralik, tenglik, samimiylik, hamkorlik ham ijodkorlik, bir-birini 
qo‘llash ruhiyatida olib borilishini ta’minlash yaxshi natijalar beradi. Munozara erkin fikr 
yuritishni, o‘z shaxsiy pozitsiyasida turishga o‘rgatadi. Eng muhimi, talaba-o‘quvchini mustaqil 
mutolaaga, fikr almashuv orqali uzluksiz o‘z bilim va malakasini oshirishga olib keladi.