O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti

 
1.6. Buymlar Interneti
1.6.1. Buymlar Interneti paydo bo‘lish shart-sharoitlari
1926-yilda Buyumlar Interneti paydo bo‘lishni Nikola Tesla 
bashorat qilgan. 
1926-yilda Collier jurnaliga bergan intervyusida u shunday 
dedi: "Simsiz texnologiyalar rivojlanish cho‘qqisiga chiqqanda, 
hamma narsa bir butunning bir qismiga aylanadi va ularni sizning 

---

76 
cho‘ntagingizga mos keladigan moslama yordamida boshqarish 
mumkin."
1999-yilda "Buymalar Interneti " atamasini Massachusets 
texnologiya insti tuti tadqiqotchisi Kevin Eshton kiritdi . U odam-
larning 
aralashuvisiz logistika 
jarayonlarining samaradorligini 
oshirishni taklif qildi: radio sensorlar (RFID) yordamida korxo-
naning omborlarida tovarlarning mavjudligi to‘g‘risida ma’lumot 
to‘plash va ularning chakana savdo do‘konlariga o‘tishini kuza-
tish. Har bir belgi tarmoqqa hozirgi joylashuvi haqida ma’lumot-
larni yuboradi . Procter & Gamble rahbarligi uchun tayorlangan 
taqdimot marosimida u " Buyumlar Interneti" kontsepsiysini 
yaratdi.
1990-yilda TCP/IP protokolini yaratuvchisi John Romki 
dunyodagi birinchi tosterga ulangan Buyumlar Internet yarat-
di va masofadan yoqish va uni o‘chirish uchun muvaffaq bo‘ldi. 
RFID – belgili radio datchiklarning ishlatilishi yetkazib 
beruvchilar va riteylerlarning
(riteyler – chakana sotuvchisi, 
yakuniy mijozlarga mahsulot sotish)
talab va takliflarga 
munosabatini tezlashtirdi: mollar omborda saqlanmagan holda 
haqiqitdan kerak bo‘lgan joyda yuborilgan.
Buyumlar Internetni birinchilardan vending mashinasi bo‘l-
gan (vending –
 maxsus savdo mashinalari orqali xizmatlari va har 
qanday mahsulotlarni sotish 
) va 1982-yili Amerika talabalari 
tomonidan 
yahna 
ichimliklarni 
sotish 
xizmati 
bilan 
modernizatsiya qilingan. Bu apparat ichimliklarning mavjudligini 
va ularning sovutilganligini masofadan tekshirishga imkon berdi.
 
2008-2009-yillarda"Aholi Interneti" dan "Buyumlar Inter-
neti" ga o‘tish ko‘zatilgan. 
Bugungi kunga kelib nafaqat foydalanuvchi bilan, balki bir-
biri bilan ham ta’sir o‘tkazadigan ko‘plab qurilmalar paydo 
bo‘lgan. Bu qurilmalardan bir tizim yaratilishi mumkin - 
"
aqlli
" uy, «
aqlli
» korxonasi va "
aqlli
" shahar (Rasm 1.6.1) . 
IDC konsalting kompaniyasining bashoratlariga ko‘ra, dun-
yoda radioyorliqlari (RFID-yorliqlari) bo‘lgan buyumlar Inter-
netining hajmi jahon bozorida 2020-yilga kelib 7 trln. AQSH 
dollaridan oshishi mumkin. 

---

77