O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti f. T. Bazarova

Marketing–logistikasining mumkin bo‘lgan variantlari
 
Tovarlarni 
harakatlantirish 
tizimining asosiy nuqtasi – iste’mol-
chilar talablarini va raqobatchilar takliflarini o‘rganish. Iste’molchilarni 
quyidagilar qiziqtiradi: 
1) tovarning o‘z vaqtida yetkazilishi; 
2) yetkazib beruvchining mijozning shoshilinch ehtiyojini qondi-
rishga tayyorligi; 

---

311 
3) tovarlar bilan ehtiyotkorona muomalada bo‘lish; 
4) yetkazib beruvchining kamchiligi mavjud bo‘lgan tovarni qay-
tarib olish va uni zudlik bilan almashtirishga shayligi; 
5) yetkazib beruvchining mijoz uchun tovar–moddiy zaxiralarni 
saqlab turishga shayligi. 
Firma mijozlar ko‘z oldida xizmatlarning bu turlarini solishtirma 
qiymatini o‘rganishlari lozim. Masalan, nusxa ko‘chirish uskunalarini 
sotib oluvchilar uchun servis ta’mir muddatlari katta ahamiyatga ega, 
kredit oluvchi bank mijozlari uchun iloji boricha tezroq javob olishlari 
muhim. Shuning uchun Amerika banklaridan biri quyidagicha reklama 
shiori ostida ishlaydi: Agar bizning bankimizga murojaat qilsangiz, 
oradan ikki soat o‘tib, bankimiz sizga reklama berishga tayyorligi haqi-
dagi javobni olasiz. Xususiy standartlarni ishlab chiqishda raqobatchilar 
standartlarini ham albatta, hisobga olish kerak.
Tovarlar harakati tizimi quyidagi masalalar bo‘yicha qarorlar qabul 
qilishni ko‘zda tutadi: 
Buyurtmalarga ishlov berish.
Mijozdan buyurtma olib, buyurt-
malar bo‘limi to‘lov xujjatlarini tayyorlaydi va ularni firmaning turli 
bo‘limlariga tarqatadi. Mavjud bo‘lmagan mahsulotlar qarzga yoziladi. 
Yuklangan (tushirilgan) buyumlar yuklarni tushurilganlik to‘lov hujjat-
lari bilan kuzatiladi. Bu hujjatlarning nusxasi firmaning turli 
bo‘limlariga yuboriladi. Kompyuterlashtirish “buyurtma – yuklash – 
(tushirish) – hisobni rasmiylashtirish” siklini tezlashtiradi.