O’zbekiston respublikasi sog’liqni saqlash vazirligi

MAVZU 10. OPERATIV EPIDEMIOLOGIK TAHLIL 
 
Operativ  epidemiologik  tahlil  epidemiologik  diagnostika  usuli  hisoblanadi. 
Bu  esa  aholi  o’rtasida  qisqa  yoki  bir  aniq  vaqt  ichida  epidemik  jarayonning 
o’zgarishlarini aniqlashga qaratilgan. Operativ epidemiologik  tahlilning vazifalari 
quyidagilardan iborat: 
a)  epidemik  jarayonga  ta’sir  qiluvchi  asosiy  sabab  va  sharoitlarning 
o’zgarishini o’z vaqtida aniqlash; 
b)  tasodifiy  epizodik  avj  olishlarni  o’z  vaqtida  aniqlash  va  ularning  oldini 
olish uchun zudlik bilan chora-tadbirlar o’tkazish. 
Operativ  epidemiologik  tahlil  epidemiologning  diagnostika  sohasidagi 
murakkab tahlil turlaridan biri hisoblanadi. 
Uning murakkabligi quyidagilarga bog’liq: 
- epidemik jarayonning qisqa vaqtda o’zgarishi; 
- alohida jamoalarda epidemik jarayonning har xilda namoyon bo’lishi; 
-  aholining  har  xil  hududlarda  joylashganligi  va  ularning  kasallanish 
hollarining o’zgarishi juda ko’p hodisalarga bog’liqligi. 
Operativ  tahlil  natijalarida  kasallikning  qonuniy  o’zgarish  sabablari 
aniqlanadi. 
Operativ  epidemiologik  tahlil  natijalari  axborot  ma’lumotlariga  bog’liq. 
Operativ  tahlil  axborotining  asosi  bo’lib  yuqumli  kasallik  to’g’risidagi  diagnoz 
hisoblanadi. Yuqumli kasallik diagnozi oldindan to’g’ri aniqlangan bo’lishi kerak. 
Bemorlar  haqidagi  axborotni  davolash  va  profilaktika  muassasalari  xodimlari 
beradilar.  Sanitariya-epidemiologiya  muassasalari  mutaxassislari  ko’shimcha 
ma’lumotlar  olish  uchun  kasallik  sabablari  to’g’risidagi  farazni  tekshirishda 
qatnashadilar.  Operativ  epidemiologik  tahlil  axboroti  tarkibiga  quyidagi 
ma’lumotlar kiradi: 
1. Bemor haqida ma’lumot. 
2. Diagnoz. 
3. Kasallikning boshlangan vaqti. 
4. Murojaat etgan kuni. 
5. Kasallik belgilarining epidemiologik ahamiyati. 
6. Bemorning bir joydan ikkinchi joyga ko’chgani haqida ma’lumot. 
7. Yashash va ishlash (o’qish) sharoiti haqida ma’lumot. 
Bemorlar  to’g’risidaga  ma’lumot  davolash  va  profilaktika  muassasalaridan 
telefon  orqali  yoki  pochta  orqali  DSENMga  yuborilishi  kerak.  DSENMda 
bemorlar  to’g’risida  ma’lumot  yig’adigan  maxsus  markaz  tashkil  etiladi.  24  soat 
ichida aniqlangan bemorlarning ma’lumoti, kunlik byulletenga beriladi. Bemorlar 
aniqlangan  hududi,  yoshi,  jinsi,  ijtimoiy  kasbiga  qarab  belgilanadi.  Kunlik 
ma’lumotlar  haftalik  byulleten  yig’ish  maqsadida  to’planadi.  Kunlik  ma’lumotlar 
absolyut sonlarda ko’rsatilib, ro’yxat qilinadi. Haftalik va oylik ma’lumotlar 1000 
nafar aholiga nisbatan kasallik ko’rsatkichi ro’yxat qilinadi. 
Operativ  tahlil  uchun  epidemiologik  jihatdan  muhim  bo’lgan  joyning 
sanitariya-gigiyenik ahvolini bilish kerak. Masalan, ichak infeksiyasi tahlili uchun 

---

 
117 
oziq-ovqat  muassasalarining  sanitariya-gigiyenik,  texnik  holatini,  umumiy 
ovqatlanish  joylarining  ahvoli,  oziq-ovqat  mahsulotlari  sifati,  suv  ta’minoti  va 
boshqalarni aniqlash kerak.