46
İ. Əfəndiyevin dramlarının dilindəki müxtəlif quruluşlu sintaktik
təkrarlar mətnin struktur-semantik bütövlüyünü təmin edir. Mətnin
komponentlərini əlaqələndirir, mikromətnlərin qapanmasında, örtülməsində
əsas rol oynayır. Bu cür təkrarlar personajın nitqini təşkil edən mətnin
semantikasını açır, müxtəlif münasibətləri meydana çıxarır. Təkrarlar
qapalılıq keyfiyyətinə malik olduğu üçün sintaktik konstruksiyaları dövrəyə
alır. Təkrar olunan elementlər leksik və sintaktik-semantik münasibətləri
təmin edir, tematik-rematik bağlılığın xarakterini açır [5. S. 38].
Beləliklə, İ. Əfəndiyevin dram əsərlərinin dilində təkrarlar bir sistem
təşkil edir. Xalq dilinin strukturundan çıxış edən dramaturq yaratdığı
personajların nitqində aşağıdakı tip təkrarlara müraciət etmişdir: ana anadır,
qız qızdır,
gəliş gəlmək,
gedəndə getsin,
gələndə gəlsin,
baxmırlar ki,
baxmırlar,
gələndə… gəlməyəndə,
yalançının yalançısı,
artırmağına artıra
bilərik,
gedəndə də gedərsiniz,
qayıdanda qayıdarıq,
çatdırarıq çatar,
deyirlər
qoy desinlər,
öküzsən, öküz,
öküz gəldin,
öküz də gedəcəksən,
qəribənin
qəribəsidir,
kor-kor,
gör-gör və s. Bu və ya digər təkrar növləri semantik
çalarları gücləndirir, mətnin emosionallığını təmin edir.
Dostları ilə paylaş: 
