21. İstehlak və onun səviyyəsinə təsir göstərən amillər. İstehlak funksiyası
İ
ctimai təkrar istehsalın son fazası olan istehlak istehsal, şəxsi və ictimai istehlak
formasında olur. İstehsal istehlakı istehsal prosesində məhsul və xidmətlərin hazırlanması
üçün lazım olan xammal, material, yanacaq, enerji və s. sərfi deməkdir. Şəxsi istehlak
məhsul və xidmətlərin ayrı-ayrı şəxslər tərəfindən istifadəsi, fiziki cəhətdən yox
olmasıdır. Yəni müəyyən vaxt ərzində alınan və istehlak edilən məhsulların ümumi
miqdarıdır. Bundan başqa ölkə əhalisinin elm, təhsil , idarəetmə, müvafiq xidmətlərindən
birgə istifadəsi ictimai istehlak adlanır. Beləliklə istehlak maddi nemətlərin və
xidmətlərin istifadə olunmasıdır. İnsanların maddi və mənəvi tələbatlarının ödənilməsi
üçün əks etdirir. Müasir ədəbiyyatlarda istehlak əhalinin məhsul və xidmətlərin əldə
olunmasına çəkilən pul xərcləri kimi izah olunur.Ən zəruri, ilkin tələbat məhsullarınından
minimum istehlak xərcləri muxtar istehlak xərcləri adlandırılır.
İ
stehlakın səviyyəsinə təsir göstərən əsas amil əhalinin gəlirlərinin səviyyəsidir.
Belə ki, ÜDM-un bölgüsü sxemindən gördük ki, şəxsi gəlirdən müəyyən vergilər
çıxıldıqdan sonra sərəncam da qalan gəlir birbaşa şəxsi istehlaka daxil olur. Buna görə də
istehlakın artım azalması gəlirləri dinamikasından birbaşa asılıdır. Gəlirlərin artımı ilə
istehlakın artımı arasındakı əlaqəni C.Keyns əsas psixoloji qanun kimi izah etmiş. O
gəlirlərlə istehlak arasında əlaqəni istehlak funksiyası vasitəsi ilə əks etdirmiş və
göstərmişdir ki, o istehlak funksiyası gəlirlərin səviyyəsinin dəyişilməsi ilə istehlakın
dəyişilməsidir. Makrosəviyyədə istehlak sərəncamda olan şəxsi gəlirlə istehlaka
yönəldilən xərc arasındakı əlaqəni əks etdirir.
Dostları ilə paylaş: |