Фонетик сатҳ бирликлари

 

2.1.2. Fonologik oppozitsiya va korrelyatsiya 

I.  Fonologik  oppozitsiya  ikki  fonemaning  bitta  (yoki  bir  necha)  farqlanish 

belgisi  asosida  o‗zaro  zidlanishidir.  Masalan,  "p"  (jarangsiz)  va  "b"  (jarangli) 

undoshlari  jarangsiz-jarangli  belgisi  asosida  bir  oppozitsiyaga  birlashadi:  p  -  b 

kabi. Bu ikki fonemaning boshqa belgilari farqlanmaydi: p (lab-lab) -b (lab-lab), p 

(portlovchi)  -b  (portlovchi)  kabi.  Demak,  undosh  fonemalarga  xos  bo‗lgan  uchta 

fonologik  belgidan  (artikulyatsiya  o‗rni,  artikulyatsiya  usuli  va  jaranglilik  - 

jaraigsizlik belgilaridan) faqat bittasi (so‗nggisi) p - b oppozitsiyasiga asos bo‗lgan. 

Shuning uchun u "birlik oppozitsiya" sanaladi.

1

 

Prof.  A.  Abduazizovning  ta‘kidlashicha  hozirgi  o‗zbek  adabiy  tili