O‘zbekiston respublikasi

Qarama-qarshilik  deb  esa,  narsa,  voqyea-hodisalarning  bir-birini  taqozo  etuvchi  va  shu 

bilan birga bir-birini inkor etuvchi tomonlari, kuchlarining o‘zaro munosabatiga aytiladi. 

---

 

6 

 

Qarama-qarshiliklar  o‘rtasidagi  munosabatni  ziddiyat  degan  tushuncha  ifodalaydi.  Ko‘p 

hollarda  ayniyat  va  tafovutning  zidligi  va  ularning  bir  maxrajga  kelishi,  me'yoriy  o‘zgarishlar 

tufayli  rivojlanish,  taraqqiyot,  yangilanish  jarayonlari  amalga  oshadi.  Taraqqiyot  shu  ma'noda 

ayniyat, tafovut va ziddiyatlarning paydo bo‘lishi, rivojlanishi va hal qilinishidan iborat bo‘lgan 

abadiy va azaliy murakkab jarayondir. 

Sobiq Ittifoqning mafkurasi darajasiga ko‘tarilgan marksizmda asosan ziddiyatga ko‘proq 

e'tibor  berilar  edi.  U  mutlaqlashtirilar  va  jamiyatga  ko‘chirilib,  asosan,  antogonistik  ziddiyatlar 

to‘g‘risida  gapirilar  va  ularning  yechilishi  insoniyatni  baxtli  hayotga  olib  boradi,  deya  xayol 

qilinar edi. Holbuki, insoniyat paydo bo‘libdiki, uning hayotida ayniyat va tafovut ham, ziddiyat 

va  qarama-qarshiliklar  ham  mavjud  bo‘lib  kelmoqda.  Odamzod  ziddiyatlar  kamroq  bo‘lgan, 

kishilarning xilma-xil intilish va maqsadlari, bir-biridan farq qiladigan g‘oyalari uyg‘unlashgan, 

barqarorlik ustuvor bo‘lgan jamiyatni qurish uchun bosh qotirib kelmoqda. 

Anu shunday intilishlar fanda «Konfliktologiya» (konflikt — ziddiyat, logos- ta'limot) deb 

ataladigan falsafiy yo‘nalish paydo bo‘lishiga olib kelgan. Bu soha bilan shug‘ullanadigan olim 

va  mutaxassislar  konfliktologlar  deb  ataladi.  Ular  konfliktlarni  keltirib  chiqarish  emas,  balki 

ularning  oldini  olish va  jamiyat  uchun foydali tarzda hal  qilish  yo‘llari va usullari  ustida bosh 

qotirishadi.Har bir ziddiyatning aniqlanishi, hal qilinishi o‘zgarishga, yangilanishga, bir sifatdan 

ikkinchi  sifatga,  eskidan  yangiga  o‘tishga  sabab  bo‘ladi.  Olam  turli-tuman  bo‘lganligi  uchun 

ziddiyatlar  ham  xilma-xildir.  Masalan,  ichki  va  tashqi  ziddiyatlar,  asosiy  va  asosiy  bo‘lmagan 

ziddiyatlar mavjud. Ular o‘rtasida farq bo‘lgani  bilan birga, mutlaq chegara ham  yo‘q. Chunki 

amalda, hayotda ular bir-biriga o‘tishi, birgalashib ketishi va taraqqiyotda turli xil o‘rin tutishlari 

mumkin.