RevvâDÎler (iv-v/x-xi. YÜZyil)

3. Muhammed b. Revvâd el-Ezdî 
Muhammed b. Revvâd el-Ezdî, kardeşi Vecnâ ile birlikte Abbâsî halifesi 
Me’mun döneminde (198/813-814) Azerbaycan’da güç sahibi idi.
195
 İki karde-
şin birlikte hareket ederek hilâfete karşı ayaklandıkları yukarıda ifade edil-
mişti.  Her ne  kadar  Ya’kûbî  197-198/813  yılında  Muhammed  b.  Revvâd’ın 
yönetimi ele geçirdiğini söylese de bu bilgi Belâzürî’nin aynı yıl Vecnâ ile Mu-
hammed’in birlikte isyanlar gerçekleştirdikleri bilgisiyle çelişir. Bununla be-
raber Vecnâ’nın ne zaman vefat ettiği ve Muhammed’in ne zaman tam olarak 
yönetimi ele geçirdiği bilinmemektedir. 
Hürremî  harekâtının  lideri  Bâbek  el-Hürremî’nin  gençlik  yıllarında  bir 
müddet  Azerbaycan’a  bağlı  Tebriz  şehrinde,  şehrin  hâkimi  Muhammed  b. 
Revvâd’ın iki sene boyunca hizmetinde bulunduğu kaydedilmektedir. Bâbek, 
daha sonra (18 yaşında) buradan ayrılarak Serap’a
196
 annesinin yanına gitti.
197
  
Muhammed b. Revvâd, Abbâsî hilâfeti ile iyi ilişkiler içerisinde olmasına 
 
192
 Bâbek’le ilgili bk. Said Nefisi, Bâbek: İstanbul: Berfin yayınları, 1998.  
193
 Belâzürî, Fütûhu’l-büldân, 325: Encyclopaedia Iranica Foundation and Columbia University, 
“rawwadids”; Hakkı Dursun Yıldız, “Bâbek”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, (Ankara: 
TDV Yayınları, 1991), 4: 376-377;  
194
 İbnü’l Fakîh, Kitâbü’l-büldân, 582; Belâzürî, Fütûhu’l-büldân, 326. 
195
 Ya‘kûbî, Târîhü’l-Ya‘kûbî, 2: 445 
196
 Güney Azerbaycan’da, Tebriz şehrine yakın bir şehir. 
197
 Muhammed b. İshaq en-Nedîm, el-Fihrist (Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1978/1398), 481. 

---

− Revvâdîler − 
 
 
~ 58 ~ 
rağmen  212/827-828  yılında  halife  tarafından  gönderilen  Muhammed  b. 
Hamîd  komutasındaki  ordu  ile  ortak  hareket  etmesi  ve  bu  şekilde  birlikte 
Bâbek isyanını bastırmaları emrine uymadı. Bu hadiselerden sonra Muham-
med b. Revvâd bölgeye gelen hilâfet ordusunun komutanı tarafından tutuk-
lanarak devlet merkezine getirildi, ancak yeniden serbest bırakıldı.
198
 
213 (829-830) senesinde Halife Me’mûn, Azerbaycan ve İrmîniyye bölge-
sine İsa b. Muhammed b. Hâlid’i komutan ve bölgenin yöneticisi olarak ata-
yınca İsa, bölgedeki emirlerden vergi talep etti. Vergi istediği emirler arasında 
Azerbaycan bölgesinin hâkimi Muhammed b. Revvâd da bulunuyordu. Mu-
hammed kendisinden talep edilen vergiyi ödedi
199
 ve hilâfete bağlılığını gös-
termiş oldu.  
Coğrafyacı  İbn  Hurdâzbih’in  kayıtlarına  göre  Tebriz,  Vecnâ  b. 
Revvâd’dan sonra kardeşi Muhammed b. Revvâd’a geçti. O, Azerbaycan’ın 
şehirlerinden bahsederken Tebriz’in Muhammed b. Revvâd el-Ezdî’nin Me-
rend’in ise el-Baîs’in hâkimiyeti altında olduğunu ve Revvâdîler’in komşuları 
el-Baîs’le sürekli olarak savaş halinde olduklarını aktarmaktadır. Adı geçen 
iki grup topraklarını genişletmek amacıyla sık sık birbirlerine saldırılar dü-
zenliyorlardı.
200
  Aktarılan  rivayetlerden  yola  çıkarak  Muhammed  b. 
Revvâd’ın 233-234/848 senesine kadar bölgede hâkimiyeti elinde bulundur-
duğu anlaşılmaktadır. Dolayısıyla Muhammed uzun bir süre bölgeyi yöneten 
bir Revvâdî ailesi mensubu olmuştur.